باغ وحش بلای جان حیات وحش/ باغ‌های وحش را تحریم کنید!

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ حکایت تلخ حیوانات در باغ‌های وحش ماجرای قدیمی است که برخی فعالان محیط زیست نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند. شرایط نامطلوب حیوانات، زندگی در قفس و عدم زیست در اکوسیستم خودشان به عصبیت حیوانات منجر می‌شود که خلاف حقوق آنان است از این رو برخی فعالان محیط زیست خواستار تعطیلی باغ وحش‌ها هستند.

خودزنی آورده باغ‌های وحش برای حیوانات

صابر محمدی، مدیر اجرایی و عضو هیات مدیره مجمع فعالان زیست محیطی کشور و رئیس انجمن حمایت از حیوانات و محیط زیست ایران، در این خصوص گفت: اسارت، حیوانات را عصبی و به لحاظ روانی بیمار می‌‌کند. حیوانات در باغ‌های وحش به بیماری به نام zoochosis دچار می‌شوند. وضعیتی که باعث می‌شود حیوانات رفتارهای عجیب و غیر طبیعی از خود نشان دهند و از فرط ملال و کلافگی حتی ممکن است به خودشان آسیب بزنند.

او افزود: این بیماری نوعی بیماری روانی است که گریبان‌گیر حیوانات در باغ‌های وحش می‌شود. برای مثال خرس‌‌ها و گربه‌‌سانان بزرگ مدام عقب و جلو می‌روند. میمون‌‌ها و پرنده‌‌ها به خودشان آسیب می‌‌زنند. زرافه‌‌ها گردن‌شان را می‌‎پیچانند و مدام سر خود را عقب و جلو می‌‌برند. فیل‎ها سرشان را مدام بالا و پائین یا این طرف و آن طرف می‌‌کنند. این‌‌ها رفتارهای طبیعی این حیوانات نیست که در طبیعت انجام می‌دهند.

مدیر اجرایی و عضو هیات مدیره مجمع فعالان زیست محیطی اذعان کرد: باغ‌های وحش‌ در واقع زندان‌‌هایی هستند که حیوانات به هنگام احساس خطر راهی برای دفاع از خود یا فرار از موقعیت خطرناک ندارند. تاکنون حیوانات بسیاری در باغ‌های وحش‌ مسموم شده‌اند، گرسنگی و قحطی کشیده‌اند، از خدمات دامپزشکی محروم بوده‌اند یا در آتش سوخته‌اند. بسیاری از آنان با خوردن آشغال‎هایی که توسط بازدید کنندگان درون قفس انداخته شده مرده‌اند. در بلایای طبیعی حیوانات باغ‌های وحش‌ هیچ کمک یا راه فراری ندارند.

خرید حیوانات قاچاق از سوی مردم

صابر محمدی اظهار کرد: حیواناتی که در باغ‌های وحش وجود دارند به دو دسته بومی و غیر بومی تقسیم می‌شوند. حیواناتی که مربوط به حیات وحش ایران بوده و بومی هستند بعد از طی مراحل بازپروری زیر نظر متخصصان در مراکز بازپرورشی حیات وحش می‌توانند در طبیعت ایران رهاسازی شوند. البته برخی از این حیوانات معلول و یا ناقص هستند و امکان زندگی در طبیعت را ندارند و باید در همین مراکز از آنان نگهداری مناسب و اصولی شود. البته همین مراکز نیز باید یک منطقه وسیع با امکانات طبیعی باشند تا حیوانات آزادی بیشتری داشته باشند.

رئیس انجمن حمایت از حیوانات و محیط زیست ایران گفت: حیواناتی که غیربومی هستند برای مثال میمون رزوس ماکاک که در اکثرا باغ وحش‌های ایران یافت می‌شوند حیوانات غیر بومی ایران هستند و نمی‌توان آنان را در طبیعت ایران رهاسازی کرد. میمون رزوس ماکاک پرخاشگرترین میمون دنیا هستند، این میمون‌ها در بچگی بسیار جذاب به نظر می‌رسند ولی وقتی بالغ شوند خطرناک‌تر می‌شوند. متاسفانه گزارش‌های زیادی به ما رسیده که این میمون‌ها را مردم از قاچاقچیان خریده و بعد از اینکه دوران جذابیت خود را سپری می‌کنند از پس نگهداری آنان بر نیامده و در طبیعت رها می‌کنند! حتی یک بار به ما گزارش شده بود روی درختان پارکی در شهرستان مراغه استان آذربایجان شرقی میمون دیده شده که متاسفانه بعد از چند روز گشت و پایش پیدا نشد.

او تاکید کرد: از سوی دیگر حیوانات غیربومی اکوسیستم طبیعی را برهم زده و باعث نابودی دیگر گونه‌ها می‌شوند در واقع به آنان گونه‌های مهاجم گفته می‌شود که می‌توانند برای زیستگاه‌ها بسیار خطرناک باشند.

مجوز جدید به باغ‌های وحش ممنوع شود

محمدی با اشاره به راهکارهای کنترل حیوانات غیربومی گفت: حالا که حیوانات غیر بومی به‌صورت قاچاق وارد ایران شده و یا در باغ وحش‌ها نگهداری می‌شوند تنها راهکاری که وجود دارد این است که این حیوانات به زیستگاه اصلی خود بازگردانده شوند که نیاز به هماهنگی و تعامل دولت‌ها با یکدیگر دارد.

این فعال محیط زیست با اشاره به راهکاری پیشگیرانه در این عرصه اذعان کرد: یکی از موارد بازدارنده این است که هچگونه مجوزی برای احداث باغ‌های وحش جدید صادر نشود و واردات و داد و ستد حیوانات حیات وحش متوقف شود تا باغ وحش‌ها نتوانند به چرخه و روال خود زیر سایه قانون ادامه دهند. اگر امکان انتقال به زیستگاه اصلی وجود نداشت راهکار این است که این حیوانات در یک مرکز حمایت از حیات وحش با رعایت کامل اصول و ضوابط بین‌المللی و فراهم کردن امکانات لازم نگهداری شوند ولی همان گزینه اول که انتقال به زیستگاه اصلی خود است بهترین گزینه است.

دامداران خطری برای انقراض حیوانات وحشی

محمدی با ذکر اصلی‌‌ترین و بنیادی‌ترین تهدید اکوسیستم حیات وحش ایران گفت: نظام دامداری صنعتی و کشاورزی امروزه مهم‌ترین تهدید برای اکوسیستم ایران است. با نابودی جنگل‌ها برای تبدیل آن به چراگاه دام‌ها برای تهیه گوشت، به‌طور روزانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ گونه از گیاهان، حشرات و حیوانات از بین می‌روند. همچنین انتقال برخی بیماری‌ها از گله دام‌ها به حیوانات حیات وحش و انتقام دامداران ازحیوانات وحشی (به دلیل حمله حیوانات وحشی به دام‌ها) سبب انقراض گونه‌ها می‌شود که پلنگ و یوزپلنگ ایرانی نمونه بارز آن است. 

این فعال محیط زیست با اشاره به وضعیت یوزپلنگ ایرانی تاکید کرد: یوزپلنگ ایرانی که به عنوان سلبریتی محیط زیست ایران شناخته می‌شود، یک گونه به شدت در معرض خطر انقراض در جهان است که متاسفانه امروزه چند ده قلاده از آن فقط در ایران باقی مانده است. مهم‌ترین خطری که در طول این چند سال یوزپلنگ ایرانی را تهدید می‌کند، وجود دامداران در زیستگاه این گونه است.

او افزود: این حیوانات ارزشمند ممکن است برای پیدا کردن غذا در اطراف گله‌های دامداران پرسه بزنند و در نهایت از سوی خود این افراد مورد حمله قرار گرفته و شکار شوند. مقصر دامداران نیستند! مقصر اصلی شما هستید! تا زمانی که عرضه و تقاضای گوشت وجود داشته باشد، دامداران برای چرای گله خود به زیستگاه حیوانات وحشی تجاوز خواهند کرد.

مهم‌ترین گونه‌های در حال انقراض

عضو هیات مدیره مجمع فعالان زیست محیطی با اشاره به ارزشمندترین گونه جانوری در کشور که در حال انقراض است، گفت: پلنگ ایرانی، سیاه‌گوش ایرانی، گربه پالاس، گوزن زرد ایرانی، روباه بلانفورد یا شاه روباه، روباه کرساک یا روباه ترکمنی، روباه شنی یا روباه روپل، فک خزری، لاک پشت پوزه عقابی، گورخر ایرانی و حشره‌خوار شوش از جمله مهم‌ترین گونه‌های در حال انقراض است.

او تاکید کرد: طی سال‌های گذشته انسان‌هایی در خطه ایران با از بین بردن زیستگاه جانوران، شکار و تغییر اقلیم باعث انقراض گونه‌های ارزشمندی همانند شیر ایرانی در سال ۱۳۲۱ و ببر مازندران در سال ۱۳۳۷ شده‌اند که متاسفانه این پایان ماجرا نیست زیرا گونه‌های جانوری دیگری همچون یوزپلنگ و پلنگ ایرانی نیز در آستانه انقراض قرار دارند.

باغ های وحش را تحریم کنید

محمدی در پایان با تاکید بر نقش مردم در تعطیلی باغ وحش‌ها گفت: باغ‌های وحش‌ پرورش و زندانی کردن حیوانات را متوقف خواهند کرد اگر دیگر قادر به بلیت فروشی نباشند. ساده‌ترین راه برای نجات حیوانات تحریم باغ‌ وحش‌ها و تشویق دیگران است که هرگز از باغ وحشی بازدید نکنند. وقتی این همه اطلاعات، عکس، فیلم، مستند و برنامه‌های آموزنده درباره حیوانات وجود دارد چرا باید به بهانه‌هایی مثل آموزش کودکان، تمام زندگی یک حیوان در رنج و اسارت بگذرد؟

انتقاد از وضعیت باغ‌های وحش در کشور

از سوی دیگر برخی کارشناسان حوزه محیط زیست نیز بر حفظ برخی باغ‌های وحش با رعایت اصول ایمنی تاکید دارند و معتقد هستند برخی گونه‌ها با ورود به حیات وحش منجر به نابودی خود یا سایر گونه‌ها می شوند و در راستای تقویت آن‌ها نیاز است در فضاهایی مجهزتر نسبت به باغ‌های وحش امروزی در کشور نگهداری شوند.

اسماعیل میران‌زاده، فرمانده سابق یگان حفاظت محیط زیست استان تهران و کارشناس این حوزه، در این خصوص گفت: برخی از حیوانات به دلیل نقص عضو، بیماری جسمی و سایر مشکلاتی که دارند قادر به زندگی در زیست بوم خود نیستند. گرچه روند اکوسیستم‌ها به شکلی هدفمند و منظم است که اگر حیوانی در حیات وحش جان خود را از دست بدهد، محیط زیست روال طبیعی خود را ادامه می‌دهد.

او افزود: در موارد خاص همچون کرونا و سایر بیماری‌ها تعطیلی باغ وحش‌ها ضروری است اما در سایر حوزه‌ها باید در ابتدا اهداف خود را تغییر دهیم به شکلی که مقوله حفاظتی و تحقیقی پیدا کند و این مقوله نیز با امکانات کافی انجام شود.

میران‌زاده در پایان با گلایه از وضعیت باغ وحش‌های کشور تاکید کرد: برای مثال نگهداری تعداد زیادی حیوان در یک محوطه کوچک کار اشتباهی است و با فضاسازی لازم برای این گونه‌ها می‌توان حتی باعث توسعه گردشگری و امور تحقیقاتی و علمی در کشور شد.