رسانه‌ها از قانون حمایت از حقوق کودکان چیزی نمی دانند/ کودکان کار دیگر ژنده پوش نیستند / کار در فضای مجازی بیگاری تازه از کودکان/ نقش کمرنگ رسانه ها در گزارش کار کودکان

 امان‌ا... قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا اظهار داشت: فقر فرهنگی  یکی از دلایل موثر در افزایش کودکان کار چه در فضای حقیقی و چه در فضای مجازی است؛ هم اکنون با استفاده فراگیر شهروندان در اقصی نقاط کشور از اینترنت و فضای مجازی به کار وا داشتن کودکان رنگ و بویی مدرن به خود گرفته است. بدین معنا که بسیاری از والدین و یا سرپرستان کودکان کار به دلیل عدم آشنایی با تبعات منفی کار کودکان در خیابان‌ها به‌راحتی به این مساله تن می‌دهند که این خود می‌تواند عامل موثری در بروز مشکلات جدی برای کودکان کار شود. 

وی در ادامه افزود: منظور از کودکان کار عام کودکانی هستند که برای تامین مخارج زندگی به والدین خود کمک می‌کنند و بیشتر در سر زمین‌های کشاورزی، دامداری و یا مشاغلی از این دست مشغول به‌کار می‌شوند و در مقابل کودکان کار خاص بیشتر کودکانی هستند که در سر چهارراه‌ها و خیابان‌ها به فروش آدامس، گل و یا پاک‌کردن شیشه‌های اتومبیل‌ها مشغول هستند.

قرایی‌مقدم گفت: کودکان کار به‌معنای عام در تمام کشورها وجود دارند و از گذشته تا به امروز در جامعه وجود داشته است؛ هرچند امروزه بنا به دلایل مختلف مانند کم‌فرزندآوری و یا فرزندسالاری این پدیده به‌صورت محسوسی در جامعه کاهش یافته، این در حالی است که در گذشته‌های نه‌چندان دور کودکان زمان زیادی از وقت خود را در کنار والدین مشغول به فعالیت بودند. 

وی  با طبقه‌بندی کودکان کار دارای والد و بدون والد ادامه داد: کودکان کار خاص نیز به چند نوع تقسیم‌بندی می‌شوند؛ بخشی از آنها دارای والدین و سرپرست هستند و عده‌ای دیگر در مقابل بدون سرپرست هستند که زیر نظر مافیای کودکان کار به فعالیت خود ادامه می‌دهند که البته در بیشتر موارد این دسته از کودکان بیشتر از سایرین در معرض خطرهای جدی مانند اعتیاد، فحشا و یا دزدی قرار می‌گیرند و در مقابل جمع‌آوری و ساماندهی آنها نیز با مشکلات بیشتری مواجه است.

این جامعه‌شناس با  بیان اینکه در یک دهه اخیر کودک کار چهره دخترانه به خود گرفته است،  و دختران به مراتب از پسران در معرض آسیب‌های بیشتری هستند ادامه داد: پدیده فقر کودکان، امنیت و آینده کودکان را از نشانه گرفته است.

قرایی‌مقدم افزود: سن کار از 15تا 18 سالگی است، اما متاسفانه در جامعه ما با در نظر گرفتن برخی از مشکلات این روند از کودکی دیده می‌شود و این امر نه تنها برای کودکان بلکه برای آینده جامعه قطعا زیان آور خواهد بود و باید در این خصوص تمهیداتی از سوی مسئولین اندیشیده شود.

او با اشاره به پدیده کار کودکان و نوزادان در فضای مجازی نیز تصریح کرد: امروز با کودکان کاری مواجه هستیم که علاوه بر تأمین نیازهای مادی، تأمین‌کننده انواع و اقسام کمبودهای روحی والدین خود نیز هستند؛ چراکه در موج چشم و هم‌چشمی و سلبریتی‌سازی‌های امروزی مجبور هستند با نمایش لباس، تیپ و موی خود به رقابت با سایر کودکان و مادرانه‌های مدرن بپردازند و پرچم پیروزی را برای غنای روحی والدینشان بالا ببرند.

قرایی‌مقدم اظهار داشت: نکته مهم اینجاست که بر‌خلاف آنچه تصور می‌شود از همان ابتدا بحث درآمدزایی مطرح نبود؛ چراکه بسیاری از این مادران با نمایش روزانه فرزندان خود تنها در‌صدد کسب فالوور و رقابت با سایر صفحاتی بودند که به صورت روزانه به نمایش انواع و اقسام تیپ و لباس‌ها می‌پرداخت. هر چند که باید گفت همین نمایش ظاهر و دریافت فالوور بیشتر خود آسیب مهمی برای روحیه کودکان داشت و گویی والدین بی‌اطلاع از آن بودند، اما ماجرا وقتی تلخ می‌شود که صفحات پر فالوور هدف برندهای مختلف مد و لباس قرار گرفت و صفحات نمایشی جذب شرکت‌ها برای انجام تبلیغات شدند. این چنین شد که کودکان منبع در‌آمدی برای والدین قرار گرفتند.

این جامعه‌شناس با اشاره به نقش کم رنگ رسانه‌ها در انعکاس اخبار و آسیب‌های دامن گیر کودکان کار ادامه داد: همانگونه که به فراخور مدرنیسم و گره ‌خوردن روزمرگی‌ها به فضای مجازی بر آمار جرم و جنایت‌ها افزوده است و شیوه‌های نوین در این زمینه خلق کرده است، بالطبع آسیب‌های اجتماعی هم تا حدی تغییر پیدا کرده است، کودکان کار همیشه ژنده‌پوش نیستند، همیشه نامرتب و به‌هم‌ریخته نیستند، اتفاقاً کودکان کاری پیدا می‌شوند که لباس‌های گرانقیمت به تن دارند و با تقلید از حرفه‌ای‌ترین سلبریتی‌های دنیا، به‌گونه‌ای ژست می‌گیرند تا لایک بیشتری بگیرند. تفاوت این است که کودکان کار خیابانی، کودکی‌ها و معصومیت خود را صرف تأمین نگاه مادی خانواده‌های خود می‌کنند، اما کودکان کار فضای مجازی علاوه بر تأمین مادی، به اغنای روحی والدین خود هم می‌پردازند.

قرایی‌مقدم با اعلام اینکه متاسفانه دستگاه‌های متولی در امر ساماندهی و حمایت از کودکان کار و خیابان در بخش حمایتی کاملا منفعلانه عمل می‌کنند، گفت: رسانه‌ها برای حل این مشکل نهادهای اجتماعی و حمایتی وظیفه دارند خانواده این کودکان را مورد حمایت قرار دهند و کودکان را ساماندهی و تحت مراقبت‌های خاص قرار دهند و آنها امر ادامه تحصیل یاری کنند تا بی‌سوادی بار نیایند. 2/5