محدودیت های تلویزیون در سریال‌سازی عامل موفقیت شبکه نمایش خانگی است / موفقیت‌های سریال‌ها در این رسانه ربطی کیفیت این آثار ندارد

رضا صائمی منتقد سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: تولید‌کنندگان و سرمایه‌گذارها به شبکه نمایش خانگی نگاهی بازاری دارند و آن را به عنوان یک بازار جدید می‌شناسند و دغدغه کیفیت و محتوا برای این رسانه احساس نمی‌شود.

صائمی خاطرنشان کرد: البته به وجود آمدن یک بازار جدید به خودی خود نمی‌تواند یک اتفاق بد باشد، قطعاً هر اثری که خلق می‌شود نیاز به یک بازار برای ارائه دارد و شکل‌گیری یک صنعت سالم که چرخه اقتصادی درستی داشته باشد می‌تواند به فرهنگ و هنر کشور کمک کند اما نگاه صرفاً اقتصادی به یک مقوله فرهنگی هنری به هیچ‌وجه قابل قبول و پسندیده نیست.

این منتقد تصریح کرد: سینمای ما به شدت با مشکلات اقتصادی فراوانی مواجه است و ما شاهد بحران مخاطب در سینما هستیم که باعث شده تا چرخه اقتصادی خوبی در سینمای ما حاکم نباشد. از طرفی اگر نگاهی به فیلم‌های پرفروش سال هم داشته باشیم می‌بینیم در مقایسه با جمعیت کل کشور سینما مخاطب چندانی ندارد و تصور بر این است که شبکه نمایش خانگی به عنوان یک محفل جدید می‌تواند این خلاء درآمدی را جبران کند. از آنجا که سینما معمولاً محکوم به شکست است سینماگران اکثراً با این نگاه به سمت این رسانه می‌آیند که بتوانند درآمدی داشته باشند.

او افزود: شبکه نمایش خانگی به نظر من یک هویت بینامتنی دارد، از طرفی به سینما نزدیک است چرا که عوامل تولیدش معمولاً سینمایی هستند و ممیزی‌هایش هم در همان حد است و از طرفی محصولش فیلم سینمایی نیست و مردم محصولات شبکه نمایش خانگی را که سریال‌ها هستند در تلویزیون می‌بینند. این شرایط به این رسانه هویتی بینامتنی داده که سینماگران می‌توانند با محدودیت‌های کمتر و مخاطب بیشتر محصولاتی تولید کنند و احتمالاً درآمد بیشتری نسبت به سینما داشته باشند.

صائمی در ادامه درباره عوامل موفقیت سریال‌های شبکه نمایش خانگی گفت: در واقع عوامل برون متنی موجب استقبال خوب مخاطبان از سریال‌های شبکه نمایش خانگی شده است. یکی از این عوامل برون متنی محدودیت‌های تلویزیون است. از آنجا که تلویزیون نمی‌تواند به برخی مسائل بپردازد و شبکه نمایش خانگی در قصه‌پردازی و ظاهر بازیگران و... این محدودیت را ندارد می‌تواند نظر مخاطبان را بیشتر به خود جلب کند اما این مسائل ربطی به متن سریال ندارد و عواملی هستند که از شرایط به وجود آمده‌اند و هیچ ربطی به فیلمنامه و قواعد درام و... ندارد. قطعاً این عناصر جذابیتی موقت دارند و به مرور دیگر در جلب نظر مخاطب تأثیری نخواهند داشت.

این منتقد در ادامه اظهار داشت: اما در واقع هیچ چیز حتی انتخاب بازیگر هم جای قصه را نمی‌گیرد. حضور سلبریتی‌ها و بازیگران در یک سریال هم به طور موقت می‌تواند نظر مخاطب را به خود جلب کند و به مرور مخاطبان انتظار دارند که در یک سریال شاهد قصه‌ای خوب و جذاب باشند و این اتفاقی است که برای سریال «دل» رخ داد و می‌بینیم پس از گذشت چند قسمت جذابیت‌های ظاهری این سریال کنار رفت و حتی طرفداران حامد بهداد نیز به انتقاد از او پرداخته و از بازی او ناراضی هستند.

صائمی تصریح کرد: من فکر می‌کنم از آنجا که ما در یک شرایط بحرانی قرار داریم و نظام اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی‌مان دچار معضلات فراوانی شده است، نمی‌توان انتظار داشت که هنرمان از همه این‌ها جدا باشد؛ ما دچار یک فریب در مخاطب‌شناسی شده‌ایم. به یاد دارم که با فرهاد آئیش مصاحبه می‌کردم و این بازیگر درباره این مسأله به نکته جالبی اشاره کرد. او تأکید داشت که در عرصه هنر برخلاف دیگر کارهای صنعتی که باید به فکر خواسته مشتری بود، تولید کننده نباید به خواسته مشتری فکر کند و اتفاقاً باید اثری تولید کند که سلیقه او را ارتقا دهد. این قطعاً نکته درستی است و به نظر من فرهنگ و هنر باید این ویژگی را داشته باشد وگرنه قرار گرفتن در خدمت سلیقه مخاطب و دنباله‌روی از آن باعث می‌شود که آثار تولیدی همانطور که در بسیاری از سریال‌های شبکه نمایش خانگی می‌بینیم به سمت ابتذال برود.

او افزود: شبکه نمایش خانگی امروز از واقعیت‌های جامعه دور شده و کاملاً به سمت ابتذال رفته است. تولیدکنندگان ما سرگرمی را با ابتذال اشتباه گرفته و برای سرگرم کردن مخاطب به مسائل سطحی فکر می‌کنند. ما در درک مفهوم سرگرمی در ساحت فرم دچار مشکل هستیم و بحران مخاطب، مشکلات اقتصادی و... باعث شده وقتی برای پرداختن به این موضوع نداشته باشیم و خیلی سریع برای ساخت و رسیدن به پول تلاش کنیم و از آنجا که تلویزیون هم در جذب مخاطب به دلایل متعدد بسیار عاجز و ضعیف است موقتاً شبکه نمایش خانگی با عناصری غیر از عناصر درست سرگرمی جذب مخاطب می‌کند. 

این منتقد در پایان گفت: اتفاقاً تلویزیون به دلیل در دسترس و رایگان بودنش باید مخاطبان بیشتری نسبت به شبکه نمایش خانگی داشته باشد. اگر سریال خوبی در تلویزیون ساخته شود قطعاً هیچ سریالی در شبکه نمایش خانگی توان رقابت با آن را ندارد چرا که دسترسی به اینترنت در همه جای کشور امکانپذیر نیست و از طرفی بسیاری از مردم توان پرداخت پول برای دیدن سریال را ندارند. اگر امروز شبکه نمایش خانگی موفق است اصلی‌ترین دلیلش ضعف و محدودیت‌های فراوانی است که در تلویزیون وجود دارد و ربطی به کیفیت سریال‌ها ندارد. به نظر من اگر سریال‌ها در شبکه نمایش خانگی در سطح کیفی فصل اول سریال «شهرزاد» باشد می‌توان به شبکه نمایش خانگی امیدوار بود.