با دلایل تلخی دهان آشنا شوید؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ گاهی اوقات حس چشایی همیشگی ما، موقتا تغییر می کند و طعم بد یا فلزی در دهان خود احساس میکنیم. این حالت می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

چشایی چگونه کار می کند؟

طعم در دهان توسط ساختارهای ویژه ای به نام جوانه های چشایی احساس می شود. به طور متوسط 10000 جوانه چشایی در دهان وجود دارد که اکثر آنها روی زبان قرار گرفته اند اما برخی نیز در سقف دهان و در پشت حلق واقع شده اند. هر یک از این جوانه های چشایی حدود 50 سلول گیرنده حسی دارد که به نوشیدنیها و غذاها واکنش نشان می دهند.

جوانه های چشایی به پنج طعم اصلی حساس هستند: شیرینی، ترشی، شوری، تلخی و اومامی (طعم گوشتی / لذیذ). بزاق موجود در دهان، مواد شیمیایی موجود در غذا و نوشیدنیهایی که مصرف می کنیم را در خود حل میکند و پرزهای چشایی کوچک روی سلول های گیرنده، سیگنالهایی به مرکز چشایی در مغز ارسال می کند.

بو نیز نقش مهمی در چشایی ما ایفا می کند. پوشش داخلی بینی حاوی سلولهای گیرنده بو است که بوی غذاها را می گیرند و این دو حس در کنار هم کار کرده و طعم های متفاوت گوناگون را شناسایی می کنند. حس چشایی بستگی به ترکیب غذا نیز دارد. اگر غذای شیرین را پس از بلع غذای بی مزه، بخورید طعم آن شیرین تر احساس می شود. اگر به خوردن یک نوع غذا پشت سر هم ادامه دهید، کاهش رضایت از طعم را احساس می کنید که به علت سازگاری و انطباق با آن غذا است.

چه چیزهایی می تواند موجب تغییر چشایی شود؟

جوانه های چشایی دائما در حال جایگزین شدن هستند بنابراین تغییر در سلامت، مواد مغذی دریافتی و تغذیه، داروها، هورمونها و سن، همگی می توانند بر عملکرد آنها تاثیر گذاشته و باعث شوند غذاها بی مزه یا مشابه به نظر برسند یا طعم بد، شیرین، گچی، خون مانند یا طعمهای نامطلوب دیگر در دهان ایجاد کنند. از جمله دلایل محتمل طعم های غیر طبیعی در دهان عبارتند از:

سلامت ضعیف دهان: بهداشت ضعیف دهان میتواند به معنی مشکلات لثه و دندان مانند ژینژیویت باشد که موجب طعم بدن در دهان می شود.

عفونت دستگاه تنفسی فوقانی: سرما خوردگی، آلرژی و سینوزیت از جمله بیماری هایی هستند که موجب احتقان مسیر بینی و کاهش حس بویایی میشوند و به این ترتیب توانایی چشیدن طعمها کاهش می یابد.

بارداری: در مراحل اولیه بارداری، برخی از زنان متوجه می شوند حس چشایی شان تغییر کرده است. ممکن است طعم فلزی عجیب در دهان احساس کنند یا برخی نوشیدنی ها و غذاهایی که سابقا لذت بخش بودند، ناگهان ناخوشایند به نظر برسند. همچنین فرد ممکن است از غذاهایی که پیش از این خوشش نمی آمد، لذت ببرد.

شیمی درمانی و داروهای درمان بیولوژیکی: افرادی که با این داروها تحت درمان سرطان قرار دارند ممکن است طعم عجیبی در دهان حس کنند که فلزی، تلخ یا شور احساس می شود.

داروهای دیگر: برخی از داروهایی که برای درمان آلرژی، بیماری آلزایمر، آنمی، آسم، فشار خون، گلوکوم (آب سیاه)، بیماری پارکینسون، نقرس، آرتروز روماتیسمی، اسکیزوفرنی و مشکلات تیروئید مصرف می شوند و نیز آنتی بیوتیکها (مانند مترونیدازول)، ضد قارچها، کورتیکواستروئیدها، دیورتیک ها و چسب های نیکوتین، می توانند طعم بد و غیر طبیعی در دهان ایجاد کنند.

مشکلاتی در سلامتی: خشکی دهان به علت بی آب شدن بدن یا آسیب غدد بزاق، میتواند به طعم فلزی در دهان منجر شود. در افرادی که به دیابت یا بیماری تیروئید، کبد یا کلیه مبتلا هستند، و نیز افرادی که ام اس، فلج صورت یا سکته دارند، مشکلات طعم دهان محتمل تر است. سوء هاضمه در نتیجه بیماری رفلاکس مری – معده نیز میتواند طعم شیرین یا اسیدی در دهان ایجاد کند.

پیری یا سوء تغذیه: طعم شیرین و شور اغلب با تغذیه نامناسب یا پیری، کاهش می یابد.

سندرم سوزش دهان: این وضعیت که به نامهای گلاسودینیا ( glossodynia)، گلاسوپیروز ( glossopyrosis)، استومودینیا (stomodynia) و دیسستزی دهان نیز شناخته میشود، با حس مداوم سوزش در لبها، زبان یا جای دیگری در دهان مشخص میشود. این وضعیت می تواند با طعم تلخ یا فلزی نامطلوب در دهان یا کاهش چشایی همراه باشد.

جراحی: جراحی هایی که در دهان، بینی و حلق انجام می شود، می توانند به عصبهای جوانه های چشایی یا غدد بزاق آسیب وارد کنند.

اختلالات چشایی: نادر هستند اما برخی افراد به صورت ارثی ممکن است ناتوانی بویایی یا چشایی بوها و طعمهای خاصی را تجربه کنند. ضعف چشایی (Hypogeusia) به کاهش چشایی و اختلال چشایی (dysgeusia) یک طعم غیر طبیعی اشاره دارد. احتمال این که اختلالات بویایی مسئول مشکلات چشایی مزمن باشند، بیشتر است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

طعمهای غیر طبیعی به علت عفونت دستگاه تنفسی فوقانی یا دارو باید ظرف چند روز تا چند هفته پس از رفع عفونت یا قطع مصرف دارو، و در صورتی که به علت بارداری باشد، معمولا پس از سپری کردن سه ماهه اول بارداری باید برطرف شود. اما اگر تغییر بلند مدتی در حس چشایی احساس کردید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک عمومی احتمالا شما را به متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع می دهد.

توانایی شناسایی طعم ها را می توان با استفاده از محلول های مختلف در نواحی مختلف دهان و زبان امتحان کرد. ساکروز سلولهای گیرنده شیرینی ، کلرید سدیم طعم شور، کنین طعم تلخ و سرکه یا اسید سیتریک طعم ترش را مشخص میکند. آزمایش خون برای کمک به تشخیص ممکن است توصیه شود. در صورتی که درمان لازم باشد، شیوه آن به علت کاهش چشایی بستگی دارد. بزاق مصنوعی ممکن است در موارد خشکی دهان توصیه شود یا ممکن است تجویز بلند مدت دارو، به داروهایی که همین عوارض را نداشته باشند، تغییر داده شود.

در دوره ای که حس چشایی تغییر کرده است، چه اقدامی می توانم انجام دهم؟

در اینجا چند توصیه برای کمک به لذت بردن از غذا (در صورت تغییر موقت حس چشایی) آمده است:

اگر طعم همه غذاها برایتان مانند هم است، غذاهایی با طعم قوی تر مصرف کنید.

با استفاده از گیاهان معطر، سس و ادویه طعم بیشتری به غذا بدهید.

گوشت قرمز را در سرکه یا آب میوه بخوابانید یا آن را با سس کاری یا سس شیرین یا ترش مصرف کنید.

غذاهای سرد ممکن است طعم بهتری از غذاهای گرم داشته باشند.

ترشی یا شور برای افزایش طعم در کنار غذا مصرف کنید.

اگر قهوه یا چای معمولی برایتان طعم خوبی ندارد، آب لیمو یا چای سبز را امتحان کنید.

نوشیدنیهای گاز دار یا زنجبیلی که طعم قوی تری دارند ممکن است برایتان جالبتر باشند.

مقدار زیادی آب خالص بنوشید، میتوانید مقداری آب لیموی تازه نیز به آن اضافه کنید.

مرکباتی مانند پرتقال، گریب فروت و کیوی میتوانند مفید باشند.

جویدن آدامس بدون شکر یا مکیدن آب نبات سخت ممکن است مفید باشد.

دندانهایتان را دو تا سه بار در روز مسواک بزنید، هنگام مسواک، زبانتان را نیز مسواک بزنید. استفاده روزانه از نخ دندان به خصوص در اطراف لثه را فراموش نکنید.