بازسازی بازار ۵۰۰ساله پایتخت در پیچ‌وخم نزاع‌ شهرداری‌ومیراث فرهنگی

روزی خبر می آید که شهرداری دستور ساخت وساز در دل تاریخی ترین قسمت شهر را می دهد و به محض آنکه فریادهای دوستداران میراث فرهنگی به صدا در می آید، شهرداری جلوی ساخت و سازها را می گیرد.

اما چندسالی است که گویا فریادهای خفه دوستداران میراث فرهنگی نتیجه داده و حالا دل مدیران شهری نیز برای تاریخی ترین قسمت شهر، بازارتهران، سوخته است و آنها اقدامات لازم را برای بازسازی آن شروع کرده اند. اقداماتی که گاه و بی گاه موجب نارضایتی کارشناسان سازمان میراث فرهنگی استان تهران شده است و آنها معتقدند که اقدامات شهرداری برای بازسازی بازار تهران به طور کامل غیراصولی و غیرکارشناسی است. این درحالی است که شهرداری تهران بارها و بارها اعلام کرده که تمامی مرمت های صورت گرفته در بازار با نظر و مصوبه کارشناسان سازمان میراث فرهنگی تهران بوده است.

مهدی معمارزاده از جمله کارشناسان میراث فرهنگی استان تهران است که مدت سه سال است به عنوان ناظر فعالیت های شهرداری در بازار تهران از سوی سازمان میراث فرهنگی منصوب شده است؛ اما  وی در هربار  گفت‌وگوی خود با خبرنگاران از فعالیت های غیرقانونی شهرداری در بازار تهران می گوید، به زبان ساده تر فریاد می زند. فریادهایی که گوش هیچ کسی به آن بدهکار نیست.

این بار نیز معمارزاده در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی برنا، اعلام می کند که 90 درصد  اقدامات عمرانی و بازسازی بازار 500 ساله تهران که از سوی شهرداری صورت گرفته است، غیراصولی بوده و هیچ کارشناس میراث فرهنگی برخلاف ادعای شهرداری، به اقدامات آنها رسیدگی نمی کند.

به گفته وی بازار تهران 110 هکتار وسعت دارد و باید اقدامات اصولی برای حفظ و مرمت ان انجام گیرد، اما متاسفانه هم اکنون شهرداری طرح هایی را برای بازسازی بازارتهران اجرا می کند که هیچکدام از آنها دارای اولویت نیست.

این کارشناس با اشاره به این طرح ها می گوید:«  تدوین طرح جامع بازار در اولویت قرار ندارد، اما هم اکنون شهرداری به اصطلاح مشغول تدوین این طرح است، اما اگر بازسازی بازار برای شهرداری مهم است چرا اقدامات لازم را  جمع آوری فاضلاب، کابل های برق که از در و دیوار قسمت های مختلف بازار آویزان شده است و اصلاح تاسیسات زیربنایی را انجام نمی دهد؟! »

در این زمینه مدیر بافت تاریخی شهرداری منطقه 12 نیز در گفت‌وگو با برنا، عدم همکاری شهرداری با میراث فرهنگی را تکذیب کرده و می گوید:« تمامی طرح های ما که امروز شکل اجرایی به خود گرفته، مصوب سازمان میراث فرهنگی بوده است و ما تعامل خوبی با آنها داریم.»
علی محمد محمدی درباره اقدامات اساسی چون جمع آوری کابل های برق، جمع آوری فاضلاب و ... در بازار تهران توضیح می دهد:« ما اقدامات لازم را برای آب های سطحی و فاضلاب، همچنین نصب سینی هایی برای تاسیس کابل های برق و تلفن انجام داده ایم و باید سازمان میراث فرهنگی نیز در تعامل با سایر نهادها آنها را مجاب به تعویض کابل های برق، تلفن و فاضلاب کند. چرا که مدیریت شهری هنوز در اختیار شهرداری نیست و باید سازمان میراث فرهنگی به عنوان دستگاه متولی هماهنگ کننده این اقدامات را انجام دهد.»

اما در این میان  معمارزاده معتقد است؛ شهرداری تمایل به انجام دادن کارهای فله ای داشته و وقتی هیچ کدام از طرح هایشان مصوب سازمان میراث فرهنگی نیست، چگونه می توان سازمان های دیگر را مجاب به ادامه و تکمیل کار کرد.

این کارشناس میراث فرهنگی با اشاره به اینکه بازار تهران 500 سال قدمت دارد و نمی توان سه ساله این بازار تاریخی را مرمت کرد، توضیح می دهد:« همانگونه که بازار تهران به مرور زمان تشکیل شده است، باید به مرور زمان نیز ضعف هایش برطرف شود، هم اکنون باید جلوی ساخت و سازهای غیرمجاز و فروش تراکم را در بازار گرفت، نه این که تنها با مسقف کردن بازار تهران، افتخار بازسازی اش را بنام خود ثبت کرد.»

معمارزاده همچنین  به تجاوز بیش از حد برخی از کسبه به معابر شهری اشاره می کند  و در پاسخ به برنا مبنی بر اینکه شهرداری معتقد است که از کارشناسان میراث فرهنگی در طرح های خود استفاده کرده است، می گوید:« من به عنوان کارشناس میراث فرهنگی سه سال است که به شهرداری منطقه 12 معرفی شده و همواره مخالفت های خود را نسبت به اقدامات انجام شده اعلام کرده ام، اما هیچگاه آنها به حرف ها و تذکرات ما گوش نمی دهند.حتی طرح هایی که نیز به تصویب سازمان میراث فرهنگی رسیده است، اجرایی نمی شود. نمونه بارز آن طرح بازار حاج قاسم و کلانتری سابق است که خود من این طرح را تصویب کرده اما در مرحله اجرا طرحی دیگر به اجرا درآمده است. علت نقض اجرای طرح نیز آن است که شهرداری در گام بعدی می خواهد به تفاهمات لازم با مالک ساختمان کلانتری سابق برای ساخت پاساژ در این مکان برسد.»

با این وجود محمدی نظر دیگر دارد. وی توضیح می دهد که حدود چهارسال پیش اقداماتی در مرمت ساختمان کلانتری و بازار حاج قاسم صورت گرفت که این اقدامات مصوب سازمان میراث فرهنگی نبود و ما نیز کار را متوقف کرده ایم. اما هم اکنون تمامی اقدامات انجام شده در این بازار مصوب سازمان میراث فرهنگی است و همه کارها طبق طرح های میراث فرهنگی به جلو می رود. اما متاسفانه کارشناسان این سازمان هر بار ساز مخالفی را کوک کرده و دنبال بهانه هستند.

به هر حال به نظر می رسد تنها قربانی این نزاع بی پایان تاریخچه شهری است که می رود تا از آن فقط نقشی در آثار عکاسان قدیمی باقی بماند. تصاویری که هم تعداد آنها بسیار انگشت شمار است و هم دوره زمانی آنها به قدمت این اثر تاریخی نیست.