معضلاتی که بازیگران ایرانی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند

به گزارش برنا، هر سال در کشورمان شاهد افزایش کلاس‌ها و آموزشگاه‌های بازیگری هستیم که تعداد زیادی از هنرجویان را با آرزوی بازیگری به این کلاس‌ها مراجعه می‌کنند اما آنچه که اکثریت به آن معتقدند راه‌هایی غیر از یادگیری بازیگری برای دستیابی به این آرزو نتیجه‌بخش است و به همین دلیل می‌بینیم که هر سال بازیگران جدیدی در آثار سینمایی و تلویزیونی دیده می‌شوند که عمر کوتاهی در این حرفه دارند.

از طرفی علاوه بر این موضوع با ظهور نابازیگران شاهد بیکاری بازیگران حرفه‌ای و پیشکسوت هستیم که خود معضلی در سینما و تلویزیون به حساب می‌آید که البته عامل این اتفاق را به تنهایی نمی‌توان ظهور نابازیگران دانست. معمولاً در دوره‌های مختلف شاهد حضور پر رنگ بازیگرانی هستیم که در اکثر آثار سینمایی و تلویزیونی حضور دارند و دیگر بازیگران (حتی بازیگرانی که در سال‌های گذشته پرطرفدار بودند) کنار گذاشته شده و با توجه به فیزیک بازیگر، سبک بازی و به نوعی جا افتادن بازیگر در یک نقش مشخص تکراری شدن نقش‌ها در آثار سینمایی و تلویزیونی را شاهد هستیم که می‌تواند به نزول سطح سلیقه مخاطب و تکراری شدن آثار منجر شود.

قطعاً برای جلوگیری از این اتفاق بالا بودن سطح سواد و شناخت کارگردان‌ها و بازیگران نسبت به مقوله بازیگری، نظارت نهادهای صنفی مثل خانه سینما در انتخاب بازیگران، توجه فیلمنامه‌نویس‌ها به نگارش فیلمنامه‌هایی در ژانرهای مختلف، بالا رفتن میزان تولید آثار سینمایی و تلویزیونی و... می‌تواند به تنوع فیلم‌ها و سریال‌ها و در نتیجه تنوع در نقش‌ها منجر شود.

در گفت‌وگو با چند بازیگر پیشکسوت این موضوع را مورد بررسی قرار دادیم که در ادامه می‌خوانید:

مجید مظفری: تکراری بودن آثار به حدی است که بعضی بازیگران حتی با گریم و لباس مشابه در چند فیلم و سریال بازی می‌کنند

مجید مظفری بازیگر سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: افراد بسیاری در سینما و شبکه نمایش خانگی سرمایه‌گذاری می‌کنند که طبیعتاً به حفظ سرمایه خود، بازگشت سرمایه و از طرفی سود مالی توجه دارند و به تبع آن ترجیح می‌دهند پروژه‌هایی در دست بگیرند که به لحاظ بازگشت سرمایه ریسک کمتری دارند.

مظفری خاطرنشان کرد: برای بسیاری از سرمایه‌گذارها هیچ چیز مهم‌تر از بازگشت سرمایه نیست. من مخالف این نگاه نیستم چرا که در شرایط اقتصادی کشور نمی‌توان انتظار بیشتری از سرمایه‌گذارها داشت اما این وضعیت باعث شده تا پیشنهادات به بازیگران تکراری باشد چرا که وقتی یک بازیگر در یک نقش به خوبی ظاهر شده و مورد توجه مخاطب قرار گرفته تهیه‌کننده‌ها ترجیح می‌دهند از آن فرد در همان نقش دوباره استفاده کنند و حتی از نویسنده‌های تکراری استفاده می‌کنند و از آن‌ها می‌خواهند که قصه‌هایی در حال و هوای سریال‌های موفق خود بنویسند.

او افزود: این وضعیت منجر به تکراری شدن آثار سینمایی، تلویزیونی و شبکه نمایش خانگی شده که در حوزه بازیگری نیز دیده می‌شود. این نگاه را نمی‌توان نگاهی غلط و اشتباه دانست اما به طور قطع نمی‌توان آن را ایده‌آل و درست دانست. وقتی تنها چند گروه با دغدغه بازگشت سرمایه در سینما یا شبکه نمایش خانگی فعال هستند از واقعیت‌های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی ما فاصله می‌گیرند و همه چیز شکل و شمایل تشریفاتی و سفارشی می‌گیرد که بیشتر سعی بر توجه به خواست مخاطب توجه می‌شود و نگاه درآمدزایی در آن غالب است.

بازیگر سریال «ممنوعه» تأکید کرد: این مسائل باعث می‌شود بازیگران نقش‌های تکراری بازی کنند و قصه‌ها هم به همین شکل تکراری باشند. در بسیاری مواقع حتی شاهد گریم و لباس تکراری در بازیگران هستیم و این در نهایت منجر به خسته شدن و سرخوردگی مخاطب می‌شود و برای یک بازیگر هم به هیچ‌وجه اتفاق خوبی نیست.

مظفری در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: وزارت فرهنگ و تلویزیون متولی فیلم‌ها و سریال‌های تولید شده در کشور هستند و باید به وضعیت تولید نظارت کنند. زمانی که خانه سینما تشکیل شد، تصمیم بر این بود که تنها کسانی که عضو خانه سینما هستند جلوی دوربین بروند بعد وزارت فرهنگ به این تصمیم‌گیری اعتراض کرد و تأکید داشت که ممکن است برخی افراد در تولید سرمایه‌گذاری کنند و انتظاراتی داشته باشند که با این قانون نمی‌توان آن‌ها پذیرفت و در نتیجه ورود سرمایه‌گذارها به حداقل می‌رسد.

این بازیگر در پایان گفت: با وجود این وضعیت می‌توان از وزارت فرهنگ و صداوسیما انتظار داشت که نظارتی جدی به پول‌ها و سرمایه‌های وارد شده به این عرصه داشته باشند و هر کس که قصد دارد وارد سینما شود دغدغه‌ای مشخص داشته باشد. متأسفانه در حال حاضر هیچ نظارتی وجود ندارد و این بی توجهی باعث می‌شود که بحران هر روز بیشتر شود و هر چند که هر روز شاهد بیشتر شدن تولیدات هستیم، کیفیت به مراتب افت می‌کند و این می‌تواند اقتصاد و صنعت در سینمای ما را از بین ببرد.

مسعود کرامتی: فراموش شدن، یکی از وجوه کار بازیگری است / نمی‌توان انتظار داشت که نهاد یا سازمانی به انتخاب بازیگران فیلم‌ها نظارت داشته باشد

مسعود کرامتی کارگردان و بازیگر سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: در سینما و تلویزیون ما تهیه‌کننده‌ها و کارگردان‌ها هستند که برای انتخاب بازیگران تصمیم‌گیری می‌کنند و ما در کشورمان حرفه‌ای برای انتخاب بازیگران و عوامل نداریم.

کرامتی خاطرنشان کرد: کارگردان‌ها، تهیه‌کننده‌ها و دستیاران کارگردان سعی دارند با یک گروه مشخص کار کنند و طبیعی است که وقتی گروه‌هایی مشخص روی کار باشند برخی افراد بیکار بوده و کار نمی‌کنند.

این کارگردان درباره مدیریت انتخاب عوامل فیلم‌ها و سریال‌ها گفت: نمی‌توان انتظار داشت که از سوی سازمان سینمایی و تلویزیون بر انتخاب عوامل فیلم‌ها و سریال‌ها مدیریت و نظارتی وجود داشته باشد. معمولاً وقتی قرار بر مدیریت و نظارت بوده این نظارت تبدیل به ممیزی شده و اصل ماجرا را به فراموشی سپرده‌اند. بهترین راه برای جلوگیری از شکل‌گیری گروه‌های ثابت و تکراری که بیکاری برخی هنرمندان را در پی دارد این است که خود کارگردان‌ها و تهیه‌کننده‌ها این موضوع را در انتخاب‌هایشان مدنظر قرار دهند.

او افزود: اما به طور کل نمی‌توان به این موضوع ایرادی گرفت و گلایه‌ای داشت. به هر حال طبیعی است که هر کارگردان و تهیه‌کننده ترجیح دهد با گروهی کار کند که پیش‌تر از همکاری با آن‌ها نتیجه گرفته است. این یک واقعیت است و باید آن را بپذیریم و نمی‌توانیم از خانه سینما، وزارت فرهنگ و تلویزیون انتظار داشته باشیم که به این موضوع با جدیت وارد شوند. اصلی‌ترین وظیفه خانه سینما محافظت از حقوق اعضایش است و نمی‌تواند گروه‌هایی تشکیل دهد و گروهی برای تقسیم کار هنرمندان تشکیل دهد. این شیوه درست نیست و نمی‌توان این توقع را از خانه سینما داشت؛ در سینمای ما همیشه بازیگرانی مورد توجه بودند که از آن‌ها استفاده می‌شود و این وضعیت همچنان ادامه دارد.

کارگردان فیلم سینمایی «پاتال و آرزوهای کوچک» در ادامه اظهار داشت: همیشه در مسائل مختلف سینما الگوی مطلوب هالیوود و سینمای آمریکا است. در آنجا هم وضعیت به همین شکل است و برخی بازیگران پس از دوره‌ای که بهترین دوره کاری‌شان است کنار می‌روند و بازیگران دیگری مورد توجه قرار می‌گیرند یا به طور کل اصلاً نهاد و سازمانی برای مدیریت و نظارت بر استفاده و حضور بازیگران در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف وجود ندارد.

او افزود: اقبال مخاطب و نگاه تهیه‌کننده و کارگردان‌ها در انتخاب بازیگران تأثیرگذار است. امروز تهیه‌کننده‌های ما به دلایل مختلف کمتر ریسک می‌کنند و سعی دارند از بازیگرانی استفاده کنند که می‌توانند به موفقیت در گیشه کمک کنند و کارگردان‌هایمان نیز مثل تهیه‌کننده‌ها از بازیگران در نقش‌هایی استفاده می‌کنند که قبلاً امتحان خود را به خوبی پس داده‌اند و دیگر نیازی به شخصیت‌سازی و ریسک برای مخاطب وجود ندارد.

این بازیگر در پایان گفت: یکی از مشکلات من با رسانه‌ها این است که فقط به این نکته اشاره می‌کنند که یک نفر با ارتباط و پول توانسته به سینما یا تلویزیون بیاید و فیلم بازی کند اما هیچ‌گاه به اصل ماجرا نمی‌پردازند و هیچ‌گاه نمی‌گویند چرا امروز وضعیت به این شکل شده است. به هر حال همه بازیگران قدیم و جدید باید بدانند که فراموش شدن یکی از وجوه کار در سینما است و این مسأله شامل کارگردان‌ها هم می‌شود.

فرید سجادی‌حسینی: تفاوت اصلی در فیلم وسریال مربوط به فیلمنامه و کارگردانی است / تفاوت در بازی‌ها را کارگردان‌ها و نویسنده‌ها رقم می‌زنند

فرید سجادی‌حسینی بازیگر و کارگردان سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: وقتی یک بازیگر در یک نقش به خوبی ظاهر می‌شود و مورد استقبال مخاطبان قرار می‌گیرد معمولاً در آن نقش و ژانر تثبیت شده و پیشنهادات مشابه به آن نقش به او می‌شود.

سجادی‌حسینی در ادامه گفت: کارگردان‌ها هم در این اتفاق تأثیرگذار هستند. اگر یک بازیگر با یک کارگردان که به مکتب خاصی ارادت دارد کار کند آن بازیگر به همان روش فعالیت خود را ادامه می‌دهد و در آن چارچوب قرار می‌گیرد. من فکر می‌کنم دلیل اصلی تکراری شدن نقش‌ها و بازی‌های بازیگران ما ناشی از همین مسأله است و حتی خود بازیگران نیز از آن استقبال می‌کنند چرا که تصورشان بر این است که در این نقش خوب ظاهر شده و باید آن را ادامه دهند.

او افزود: البته به طور قطع این وضعیت شامل همه بازیگران سینما و تلویزیون ما نمی‌شود. ما بازیگران بسیاری داریم که در هر سه مدیوم سینما، تلویزیون و شبکه نمایش خانگی فعالیت می‌کنند و در نقش‌های متفاوتی ظاهر می‌شوند.

بازیگر فیلم سینمایی «فروشنده» در ادامه اظهار داشت: بیشترین تفاوت در آثار تلویزیون، شبکه نمایش خانگی و سینما مربوط به کارگردانی آثار می‌شود. نوع دکوپاژ و البته روایت قصه در سریال و فیلم تفاوت‌های بسیاری دارد. در سریال قصه در قالبی شبیه به رمان روایت می‌شود که در آن جزئیات مطرح شده و قصه باید به شکلی پیش برود که اگر یک مخاطب در خانه حواسش به سریال نبود اطلاعات چندانی از دست ندهد اما در سینما فرق دارد و مخاطب در سالن سینما همه توجه خود را به فیلم جلب کرده و متمرکزتر است و فیلمساز به نسبت این شرایط قصه‌اش را روایت می‌کند.

این بازیگر تأکید کرد: این تفاوت‌ها در دکوپاژ نیز دیده می‌شود، در سریال‌ها شاید کلوزآپ بیشتری نسبت به سینما ببینیم و در سینما مخاطب که به اثر توجه دارد و متمرکزتر فیلم را دنبال می‌کند در نمای شاکستریم لانگ شات هم می‌تواند جزئیات را ببیند. این تفاوت‌ها قطعاً تفاوت‌های اندکی در بازی نیز به وجود می‌آورد اما به اعتقاد من بیشترین تفاوت مربوط به فیلمنامه و کارگردانی می‌شود.

سجادی‌حسینی در پایان اظهاراتش گفت: در بازیگری تفاوت‌ها را کارگردان‌ها و فیلمنامه‌نویس‌ها رقم می‌زنند. یک بازیگر حرفه‌ای از نگاه و آنالیز کارگردان نقش را می‌بیند و قطعاً کارگردان تأثیرگذار بوده و تفاوت‌ها را رقم می‌زند. ما کارگردان‌های جوان و با استعدادی داریم که ما را نسبت به آینده بسیار امیدوار می‌کند اما بسیاری از کارگردان‌ها شناخت درستی نسبت به مقوله بازیگری ندارند و اصطلاحاً بازیگر خراب کن هستند. بازیگران توانمند و خوبی بوده‌اند که در یک اثر سینمایی یا تلویزیون بسیار ضعیف ظاهر شده و این ضعف ناشی از ضعف کارگردان است. اگر امروز بازی‌ها در آثار نمایشی ما تا حدی یک شکل و تکراری شده می‌تواند یکی از دلایلش همین عدم شناخت مقوله بازیگری توسط کارگردان‌ها باشد که البته تأکید دارم همه کارگردان‌های ما اینگونه نیستند و برخی واقعاً با استعداد هستند و به مقوله بازیگری شناخت کامل دارند.

هوشنگ توکلی: اگر قرار باشد همه بازیگران در سال جلوی دوربین بروند باید سالانه 200هزار فیلم و سریال ساخته شود

هوشنگ توکلی بازیگر سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: تکراری بودن بازیگران در سریال‌های شبکه نمایش خانگی، تلویزیون و فیلم‌های سینمایی را می‌توان از مناظر مختلف مورد بررسی قرار داد که قطعاً دلایل متعددی دارد اما اصلی‌ترین دلیل این اتفاق به سرمایه‌محور بودن تولیدات برمی‌گردد.

توکلی تصریح کرد: تولیدات نمایشی ما به سمت و سویی می‌رود که سرمایه‌گذارها بیشترین تأثیر را بر آن دارند و سرمایه‌گذار که از سرمایه خودش برای تولید اثر هزینه می‌کند بیش از هر چیز دغدغه بازگشت سرمایه دارد و برای این کار او سعی دارد از افرادی در اثر برای همکاری دعوت کند که احتمال استقبال از اثرش بالا برود.

او افزود: معمولاً برای موفقیت در فروش از بازیگرانی استفاده می‌شود که مخاطب اقبال بیشتری به آن‌ها نشان می‌دهد و از آنجا که به عنوان مثال سریال قبلی یک بازیگر با استقبال خوبی روبرو شده احتمال اینکه در سریال بعدی در شبکه نمایش خانگی بازی کند بسیار بیشتر است و معمولاً نقش‌ها هم تفاوت چندانی با هم ندارند. این وضعیت تنها شامل بازیگران نمی‌شود و کارگردان‌ها و نویسنده‌ها هم به همین شکل انتخاب می‌شوند.

این بازیگر در ادامه با اشاره به تعداد بالای بازیگران سینما، تئاتر و تلویزیون در ایران گفت: در 40 سال اخیر فکر می‌کنم حدود 200 تا 300 هزار بازیگر خوب تربیت شده‌اند که اگر بخواهیم به میزان فارغ‌التحصیل‌های هر ساله این رشته اشاره کنیم این عدد به یک میلیون نفر هم می‌رسد و اگر قرار باشد همه این افراد کار کنند نیاز است که هر سال 200‌هزار فیلم و سریال ساخته شود.

بازیگر فیلم سینمایی «زیر سقف دودی» خاطرنشان کرد: اگر قرار است نظمی در این وضعیت به وجود بیاید و این سیاستگذاری حاکم نباشد لازم است که مسئولان و تولیدکنندگان نگاهی ملی‌تر داشته باشند؛ اگر ما این نگاه را کم‌کم از بین ببریم مطمئن باشید هرج و مرج بیشتری در سینما حاکم می‌شود. ما امروز با بحران آنارشی در تولیدات سینمایی و شبکه نمایش خانگی مواجه هستیم و سرمایه‌های بلاتکلیف و پول‌های کثیف به این وضعیت نابسامان کمک کرده‌اند و ضربه‌ای مهلک به بدنه سینما و شبکه نمایش خانگی وارد کرده‌اند که منشأ بسیاری از بحران‌ها در سینمای کشور هستند.

توکلی تصریح کرد: تا زمانی که بر ورود افراد به سینما نظارت و مدیریت نباشد شاهد بدتر شدن این وضعیت هستیم و می‌بینیم که هر روز فیلم‌ها و سریال‌ها در سینما و شبکه نمایش خانگی بیش از پیش ضد مردمی و سخیف‌تر از قبل هستند که کارکردی جز تخریب فرهنگی و هنری برای کشور ندارند.

این بازیگر در پایان گفت: بازی کردن در سریال یا فیلم سینمایی به نسبت فیلمنامه و کارگردان متفاوت است اما به طور کل برای یک بازیگر باید کیفیت اثر حائز اهمیت باشد. مشکلاتی که امروز در حوزه بازیگری در شبکه نمایش خانگی و فیلم‌های سینمایی به وجود آمده را باید در حوزه‌های بالاتر از مسئولان اجرایی جستجو کنیم. به نظر من جریان‌های پنهان بسیاری گلوگاه‌ها را اشغال کرده‌اند و امکان حل مشکلات متعدد سینما تنها در توان معاونت‌های مختلف نیست. به نظر من منشأ مشکل اصلی خارج از حوزه مدیران و برنامه‌ریزها است و تا زمانی که سیستم دچار تحول و تغییر نشود این مشکلات پایدار است. مدیران بسیاری آمده‌اند که نتوانسته‌اند کاری کنند و ما به دلیل این وضعیت نابسامان مدیران خوب خود را اصطلاحاً می‌سوزانیم و به جریان‌های پنهان حوزه قدرت توجهی نداریم.