پیام دوگانه روحانی

رئیس‌جمهور در نشست‌ رسانه‌ای دیروز (دوشنبه 24آذر) خود پیام‌های روشنی را برای مخالفان داخلی خود از یک‌سو و جامعه جهانی و به‌ویژه اعضای گروه برجام از سوی دیگر داد. «حسن روحانی» در نشست با شماری از خبرنگاران داخلی و خارجی کوشید مخالفان داخلی خود را به تعامل سازنده با دولت دعوت کرده و در این‌حال برای آنان تبیین کند میان تحریم و جنگ اقتصادی تفاوت شکلی و ماهوی وجود دارد. 

به اعتقاد روحانی، آنچه نظام سیاسی و مردم را در سال‌های اخیر دچار مشکل کرده، تحریم نیست. او گفت: تحریم‌ها سابقه‌ای طولانی به اندازه چهار دهه گذشته داشته و به‌زعم او مردم و نظام سیاسی در این‌مدت با آن همزیستی داشته‌اند. آنچه اوضاع را خاصه در سه‌ سال گذشته سخت کرده، جنگ اقتصادی تحمیلی است که دولت «دونالد ترامپ» بانی آن بوده است. اگرچه رئیس جمهوری ابراز خوش‌بینی کرد که تحریم‌ها به شکل قهری رو به پایان است و با تغییر دولت در ایالات‌متحده، کشور شاهد وضعی‌ متفاوت از‌ گذشته خواهد‌یافت، اما‌ همچنان مخالفت‌های داخلی با او و دولتش را مانع عبور از وضع کنونی دانست. رئیس‌جمهور روحانی از مخالفانش که اکنون بیش از همه جا در مجلس یازدهم تمرکز یافته‌اند، خواست که باور کنند کشور در حال جنگ اقتصادی است. از این‌رو مخالف خوانی‌ها نباید به تضعیف موضع دولت بینجامد که جلودار جبهه جنگ اقتصادی و نیز طرف رسمی گفت‌وگو با طرف‌های خارجی است. به عبارت روشن‌تر، روحانی مواضع مخالفان داخلی خود را به نادیده گرفتن عامدانه و یا ساده‌انگارانه واقعیت‌ها متهم کرد و آنان را با مخالفان نظام سیاسی همسو دانست. 

رئیس‌جمهور روحانی در نشست مطبوعاتی خود، برای جامعه جهانی، اعضای باقیمانده در گروه برجام و به تلویح اما ملموس؛ دولت آینده ایالات متحده پیام روشنی داد. او گفت: دولتش هیچ فرصتی را برای شکستن تحریم‌ها و پایان جنگ اقتصادی از دست نمی‌دهد؛ حتی به ساعت یا هفته. 

روحانی عوامل چهارگانه‌ای را در مشکلات جاری کشور برشمرد. او گفت: مشکلات ساختاری، مدیریتی، جنگ اقتصادی و هم‌سویی مخالفان و معارضان سبب وجود مشکلاتی است که اکنون کشور به آن دچار است. در نگاه او مشکلات ساختاری و مدیریتی ریشه‌دار بوده و برای رفع آن باید چاره متناسب را اندیشید. در این حال او بر دو عامل دیگر به عنوان متغیرهای اصلی و فوری تأکید کرد. رئیس‌جمهوری، جنگ اقتصادی و همکاری یا هم‌سویی مخالفان و معارضان را اصلی‌ترین مانع برون رفت کشور از مشکلات دانست. از این‌رو در وهله نخست او خواستار تعامل سازنده با مخالفانش در قوای دیگر براساس قانون اساسی شد. روحانی برخی مخالفان دولت را به تلاش برای استمرار تحریم‌ها متهم کرد و گفت: «دولت مقابل این خواست می‌ایستد.» او افزود: «‌اجازه نمی‌دهیم پایان تحریم‌ها را به تأخیر بیندازند.» رئیس‌‌جمهور روحانی در این حال این هشدار را به افکار عمومی داد که اعلام پیش‌شرط برای بازگشت به برجام با ترکیب 1+5 مانند آنچه برخی‌ دریافت خسارت از اعمال تحریم‌ها در سه‌ سال گذاشته می‌خوانند، سنگ‌اندازی در مسیر پایان و یا شکستن تحریم‌ها در آینده نزدیک است. 

سخنان رئیس‌جمهوری در نشست مطبوعاتی سرشار از خوش‌بینی به فرایند پیش‌رو به‌رغم واقعیت‌های جاری بود. اما آیا باید اظهارات رئیس‌جمهوری را به گونه‌ای تفسیر کرد که مانند گذشته کانون توجه و وزن خود را در «برجام » خلاصه کرده است؟ آیا هم‌سویی‌ مخالفان دولت با معارضان نظام پایان می‌یابد؟ تعامل قوای سه‌گانه در مسیری جز آنچه اکنون هست، خواهد شد؟ موانع بازگشت به برجام چیست و چه احتمالاتی را می‌توان برای آن برشمرد؟ آیا جامعه جهانی پیام روحانی را دریافت خواهند کرد؟ واقعیت‌ها چه می‌گویند؟