آوازهای لری و بختیاری در هفتاد نغمه در برابر باد

به گزارش  برنا، کتاب «هفتاد نغمه در برابر باد؛ آواز علی‌اکبر شکارچی در هفتاد سالگی» دربرگیرنده آوازهای لری، بختیاری و لکی به همراه دی‌وی‌دی صوتی از سوی موسسه فرهنگی هنری کمان آوای آرش منتشر شد.

علی‌اکبر شکارچی ردیفدان، نوازنده کمانچه، آهنگساز و استاد موسیقی سنتی و لری درباره عنوان کتاب توضیح داد: این هفتاد ترانه از موسیقی لکی، لری، و بختیاری که در زادگاهم با آن ها ارتباط داشتم، موجب شد با این موسیقی و اشعار از دوران کودکی تا به امروز آشنا باشم. این‌ها دانسته‌های من از آواهای این قوم و نه تمام آن است.

وی ادامه داد: این مجموعه شامل اطلاعات، دانش و آهنگ‌هایی است که آن‌ها را از حفظ بوده‌ام. به همین دلیل به‌نظرم رسید این مجموعه را ثبت و ضبط کنم. عنوان «در برابر باد» از این بابت است که فرهنگ شفاهی اگر از سوی مردم حفظ نشود و اگر سینه‌به‌سینه ماندگار نشود و کارکردی در جامعه نداشته باشد درست مانند پر کاهی باد آن را با خود خواهد برد و به سرعت فراموش خواهد شد، چرا که زندگی مرتب در حال تغییر است.

این نوازنده کمانچه همچنین درباره کارکرد برخی ترانه‌ها خاطرنشان کرد: در این مجموعه ترانه‌هایی مانند «خرمن‌کوبی»، «دوره دوره» و… است که در قدیم اسب و قاطر و گاو را روی خرمن گندم می‌چرخاندند تا با سم حیوانات دانه‌ها از خوشه جدا شود که ابتداعی‌ترین شکل بوده و از زمانی که انسان حیوان را اهلی کرده و گندم را شناخته این شیوه تولید ادامه داشته است. برخی ممکن است بگویند در روزگاری که با یک چشم‌به‌هم‌زدن هکتارها زمین توسط ماشین‌ها درو می‌شود دیگر این آهنگ‌ها کارکردی ندارند اما اطمینان دارم آهنگ‌هایی که برای کارکرد و هدف معینی با کوتاه‌ترین ملودی، پیام و فرم کاملی را عنوان می‌کنند، می‌تواند الگوی خوبی باشد برای کسانی که کار پژوهش و آهنگسازی می‌کنند و می‌خواهد موسیقی دوران خود را چه در موسیقی اقوام و چه در موسیقی شهری بیان کنند.

مولف کتاب «هفتاد نغمه در برابر باد» درباره نت‌نویسی آوازها گفت: نت از حدود ۱۵۰ سال پیش توسط موسیو لومر فرانسوی به ایران آمد. نت‌نویسی آهنگ‌های موسیقی ایران، چه دستگاهی و چه نواحی مختلف، در زمان‌های مختلف انجام شده است اما به قول بلابارتوک اگر صوتِ یک نت همراهش نباشد حتی اگر تمام ظرائف نت‌نویسی در آن به‌کار رفته باشد، مثل جسمی است که روح ندارد. از طرف دیگر آنچنان ظرایفی در موسیقی دستگاهی و نواحی ایران وجود دارد که هیچ نت‌نویسی نمی‌تواند آن ظرایفی را که در یک صوت است، روی کاغذ بیاورد.

وی افزود: زمانی که صوت همراه آن هست، راهنمایی است برای کسانی که می‌خواهند از آن استفاده کنند. محور اصلی همان روش سینه به سینه است، همان‌طور که موسیقی دستگاهی ما صدها سال و هزاران سال به صورت شفاهی آموزش داده شده، در موسیقی نواحی هم به همین صورت بوده و بحث نت‌نویسی آن اگرچه دیرتر اما کم و بیش انجام شده است. فرهنگ شفاهی همیشه موازی با فرهنگ رسمی به حیات خود ادامه داده است. در نت‌نویسی این کتاب نهایت تلاش شده تا میزان‌بندی‌ها، علائم و دیگر ظرائف نزدیک آن چیزی باشد که خوانده‌ام.

شکارچی همچنین درباره دی‌وی‌دی همراه کتاب عنوان کرد: از آنجا که تعداد آوازها زیاد بود اگر می‌خواستم با ساز برای هر ترانه یک مقدمه اجرا کنم و برای هر بیت یک جواب آواز بزنم، حجم کار بسیار سنگین می‌شد، هم از نظر نت‌نویسی و هم از نظر تعداد سی‌دی یا دی‌وی‌دی. در نتیجه صرفا آنها را خواندم چراکه به گمانم آواز بهتر از هر سازی می‌تواند صدای اندیشه انسان را انتقال دهد.

وی درباره مخاطبان هدف این کتاب تصریح کرد: این کتاب می‌تواند برای سازهای مختلف قابل استفاده باشد، همچنین برای تمام پژوهشگران و آهنگسازان و تمام کسانی که می‌خواهند موسیقی آوازی و محلی را آموزش ببینند. چرا که یکی دیگر از انگیزه‌هایم برای انتشار این کتاب این بود که بسیاری می‌خواستند برای فراگیری آواز نزد من بیایند و همین باعث شد تا این کار را به سرانجام برسانم.

این استاد پیشکسوت موسیقی در پایان گفت: این مجموعه در قالب ۱۲۰ صفحه رنگی است که نت‌ آهنگ‌ها، ترجمه اشعار، هجاها و وزن‌های شعری، و کارکرد ترانه‌ها در آن آمده است، همچنین مقالاتی در کنار آن با موضوعاتی مثل دلیل فراوانی موسیقی سوگ در آهنگ‌های مردم زاگرس‌نشین، حضور عشق در عاشقانه‌های این ترانه‌ها، بحث فونتیک یا آواشناسی و مردم‌شناسی، همجواری لر و بختیاری و لک و تاثیر آنها بر یکدیگر و نیز تاثیر مهاجرت بر موسیقی اقوام منتشر شده است.

علاقه مندان برای تهیه این کتاب می‌توانند با موسسه فرهنگی هنری کمان آوای آرش با شماره تلفن ۷۷۸۹۷۸۵۷ یا فروشگاه درویش‌خان در ارتباط باشند.