اهدای اسپرم در ایران نه قانونی دارد و نه منعی/ عدم ثبت نامِ مادر بیولوژیک در شناسنامه فرزند متولد شده از طریق اهدای تخمک

به گزارش برنا؛ امروزه از روش‌های پیشرفته کمکی تولید مثل از قبیل اهدای جنین، اسپرم، تخمک و انجماد رویان برای بارداری استفاده می‌شود اما اخیرا مسائل ویژه‌ای در مورد مشکلات حقوقی و به طور کلی انجام شدن یا نشدن این روش‌ها مطرح شده است و باعث شده سوالاتی در اذهان ایجاد شود که در کشور ما ایران از چه روش‌های بارداری استفاده می‌شود و کدام از متدهای کشورهای دیگر در ایران قابل اجراست؟!

اعظم سادات موسوی، رئیس انجمن علمی زنان و مامایی ایران در گفتگو با خبرنگار برنا با اشاره به فرایند اهدای اسپرم در ایران گفت: تاکنون هیچ قانون، مصوبه و پروتکلی درمورد اهدای اسپرم در کشورمان تدوین و تصویب نشده است یعنی انجام اهدای اسپرم همانطور که قانونی ندارد، منعی هم ندارد.

او افزود: اکثر علمای شیعه اهدای اسپرم را جایز نمی‌دانند بنابراین در اکثر مراکز دولتی و مراکز ناباروری با اسم و رسم دار و پایبند به اصول شرعی اینکار انجام نمی‌شود، فقط چند نفر از علما اهدای اسپرم را جایز دانستند آن هم به شرطی که اهدادهنده یعنی صاحب اسپرم مشخص باشد تا فرزند منتسب به او از حق و حقوقی چون ارث بهره مند شود ضمن اینکه تاکید دارند به روش IVF انجام شود. 

موسوی در ادامه با اشاره به اهدای تخمک نیز تصریح کرد: چند بانک اسپرم در کشور وجود دارد اما هیچ قانون یا حتی پروتکلی درمورد آن وجود ندارد درحالی که برای اهدای تخمک، وزارت بهداشت و درمان پروتکلی را تدوین کرده تا براساس آن انجام شود اما به طور کلی از آنجایی که علما نظر مثبتی درباره اهدای اسپرم ندارند، معمولا باروری از طریق اهدای جنین انجام می‌شود و اهدای اسپرم مدنظر نیست.

او درخصوص احتمال خروج اسپرم‌های اهدا شده از کشور گفت: همانطور که اشاره کردم چند بانک اسپرم در کشور وجود دارد اما هیچ قانون و پروتکلی درباره آن تاکنون نوشته نشده اما احتمال خروج اسپرم‌های اهدایی از کشور نیز وجود ندارد چون معمولا اسپرم در همه کشورها فراوان است و نیازی به وارد کردن آن ندارند از طرفی حتی در کشورهایی که اهدای اسپرم طبق قانون آزاد است، یک مرد نمی‌تواند بیش از دوبار اسپرم خود را اهدا کند چون ممکن است مشابهت ژنتیکی به وجود بیاید و بیماری در آن کشور ایجاد شود.

رئیس انجمن علمی زنان و مامایی ایران درباره مسائل حقوقی فرزند متولد شده از طریق اهدای تخمک بیان کرد: درصورت تولد فرزندی از طریق اهدای تخمک، نام مادر بیولوژیکی در پرونده اصلی کودک (نه شناسنامه) ثبت می‌شود البته لازم به ذکر است که اهدای تخمک هم درصورتی انجام می‌شود که روش‌های دیگر باروری جواب ندهد و خانم هیچگونه تخمکی نیز نداشته باشد.

موسوی در ادامه گفتگو به روش‌هایی که در حال حاضر برای بارداری استفاده می‌شود اشاره کرد و گفت: وقتی یک زوج نابارور به ما مراجعه می‌کنند، در مرحله اول سعی می‌کنیم از تمام متدهای روز دنیا که فقط مشمول زن و شوهر می‌شود و هیچ نفر سومی وجود ندارد استفاده کنیم یعنی از روش‌هایی که فقط تخمک زن و اسپرم شوهر قابل استفاده است اگر درنهایت نتیجه‌ای حاصل نشود، از طریق اهدای جنین این کار را انجام می‌دهیم یعنی یک زوج دیگر جنین خود را به زوجین نابارور اهدا می‌کنند و جنین در محیط آزمایشگاهی رشد می‌کند و به لحاظ شرعی و قانونی نیز هیچ مشکلی وجود ندارد و نام پدر و مادر بیولوژیک در شناسنامه اصلی فرزند ثبت می‌شود.

رئیس انجمن علمی زنان و مامایی ایران از کاهش باروری در ماه‌های اخیر خبر داد و اظهار کرد: براساس مطالعات و بررسی‌ها میزان موالید در 6 ماه دوم سال 1399 نسبت به شش ماه دوم سال 1398 کاهش پیدا کرده است.