وجود ۱۵۶ هزار معتاد زن در کشور/ توزیع متادون همچنان در اختیار کلینیک‌هاست/۱۹۱ مرکز گذری در کشور وجود دارد/معتادان در اولویت دریافت واکسن کرونا قرار گیرند

به گزارش برنا؛ رضا تویسرکان‌منش، مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر در نشست خبری مجازی که صبح روز شنبه 11 اردیبهشت ماه برگزار شد با اشاره به سرنوشت توزیع متادون گفت: در این خصوص دو نظریه وجود دارد که نمی‌توان با قاطعیت گفت کدام از آنها درست است. درمانگران اعتیاد معتقدند توزیع داروهایی چون متادون باید در مراکز اتفاق بیفتد، توجیه‌شان هم این است که متادون برای فرد معتاد پاداش یا طعمه‌ای است که درمان جایگزین محسوب می‌شود و می‌خواهیم فرد برای دریافت آن به مراکز بیاید  تا با استفاده از درمان‌های روانشناسانه فرد را پاک نگه داریم و رفتارهای پرخطر مانند تزریق و.. در آن کنترل شود.

او افزود: از طرف دیگر برخی صاحب نظران و داروسازان معتقدند وقتی هزاران دارو تولید و در داروخانه‌ها توزیع می‌کنیم، چرا نتوانیم یک قلم دارو متادون را توزیع کنیم؟ درهر صورت این درگیری علمی و صنفی سالهاست ادامه دارد اما آخرین تصمیمات طبق نظر کمیته درمان این است که روال قبلی توزیع و عرضه داروی متادون از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی و کلینیک‌ها باشد.

تویسرکان‌منش تصریح کرد: پیشنویس این ضابطه طی چند جلسه تهیه شده و انشالله در سال 1400 مراحل نهایی را طی می‌کند تا بعد از تصویب کمیته درمان این فرایند روشن تر شود بنابراین در حال حاضر روش توزیع و عرصه متادون تغییری نکرده ست و توسط مراکز توزیع می شود.

مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به روند رشد اعتیاد میان زنان گفت: شیوع اعتیاد در کشور با ارجحیت و نسبت بسیار زیاد در مردان بیشتر است و از میان 2 میلیون و 800 نفر حدود 156 هزار نفر زن معتاد وجود دارد بنابراین از نظر شیوع آمار بالایی در حوزه اعتیاد زنان نداریم اما از لحاظ بروز آن نگرانی‌هایی وجود دارد.

او افزود: متاسفانه سرعت رشد اعتیاد در زنان و جوامع زنانه رو به افزایش است به خصوص مواد روانگردان که طبق تحقیقات، رسانه‌ها و ماهواره ها برای لاغری، تناسب اندام و... در مراکزی مانند آرایشگاه ها، عطاری ها، باشگاه‌های ورزشی و... تبلیغ می‌کنند باعث نگرانی است.

تویسرکان منش عنوان کرد: در میان زنان معتاد، یک عده زنانی داریم که بی‌خانمان و متجاهر هستند که برای این گروه خاص توسعه مراکز درمان و نگه داری آنان را در اولویت قرار دادیم بهگونه‌ای که از سال گذشته که تعداد این مراکز صفر بود الان به 5 تا 6 مرکز رسیده است و در شهرهایی چون تهران،  سیستان و بلوچستان، آذربایجان شرقی، تبریز، مشهد و... افتتاح شده است اما درخصوص زنان معتادی که متجاهر نیستند، توسعه مراکز جامع سلامت را در دستور کار قرار دادیم تا در این مراکز خدمات درمانی و روانشناسی به آنها ارائه شود البته در حال حاضر 6 هزار مرکز جامع سلامت و بیش از 17 هزار خانه بهداشت وجود دارد اما در حال توسعه آنها هستیم. با بودجه‌ای که ستاد  درنظر گرفته قصد داریم این مراکز را توسعه دهیم تا زنان با خیال راحت مراجعه کنند و خدمات بگیرند فعلا در سیستان و بلوچستان این مراحل طی شده است و انشالله گسترش پیدا خواهد کرد. درمجموع نگران اعتیاد زنان هستیم و تمرکز جدی بر درمان و کاهش آسیب اعتیاد داریم.

مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر  با بیان اینکه یکی از شیوه‌های درمانی در ایران، داوطلبانه است و افراد به مراکز درمان کاهش آسیب مراجعه می‌کنند، گفت: طبق قانون، ۸ نوع مرکز درمانی وجود دارد که افراد داوطلبانه می‌توانند خدمات درمانی این مراکز را دریافت کنند؛ به‌طوری‌که در سال ۹۹ بیش از ۹۶۴ هزار و ۹۲۲ نفر به ۷۴۲۸ مرکز سرپایی درمان اعتیاد که همان مراکز MMT و مطب هستند، مراجعه و خدمات دریافت کرده‌اند.

او ادامه داد: همچنین مراکز اقامتی در کشور وجود دارند که آن‌ها را تحت عنوان کمپ می‌شناسیم و درمان‌های میان مدت یا بلند مدت در اختیار افراد معتاد قرار می‌دهند. یک هزار و ۹۷ مرکز اقامتی میان مدت یا کمپ در کشور هستند که بیش از ۱۹۰ هزار نفر را در ۱۱ ماهه امسال تحت پوشش قرار داده‌اند و همچنین ۲۷ مرکز اجتماع درمان‌مدار یا TC در کشور هستند که مدت اقامت فرد در این مراکز بیشتر است و تا به امروز بیش از ۲۹۰۰ نفر را تحت پوشش داده‎اند.

تویسرکان تصریح کرد: مراکز کاهش آسیب دیگری هستند نیز وجود دارند؛ یعنی افرادی که به دلایل روحی یا جسمی، توانایی یا تمایل به ترک را ندارند و خودشان هم برای ترک مراجعه نمی‌کنند اما ما می‌خواهیم این افراد الگوی مصرف خطرناک را کنار بگذارند تا به‌نوعی بتوانیم گسترش بیماری‌های عفونی را کنترل کنیم که معروف‌ترین شان مراکز گذری هستند. در این مراکز، خدمات بسیاری به افراد معتاد ارائه می‌شود که عمده‌ترین آن‌ها در پاتوق‌ها انجام می‌شود و افراد می‌توانند از خدمات سرنگ و سوزن استریل رایگان بهره‌مند شوند.

مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد در بخش دیگری از سخنان گفت: نخستین موج HIV ایدز که در ایران اتفاق افتاد، مربوط به معتادان تزریقی بود که استفاده از سوزن مشترک باعث شد، موج و اوج‌گیری ایدز در ایران اتفاق بیفتد که با برنامه‌های بسیار جدی که در این بخش به‌منظور کاهش آسیب انجام شد، به گواهی سازمان بهداشت جهانی، یکی از موفق‌ترین برنامه‌های کاهش ایدز و بیماری‌های عفونی در دنیا بود؛ به‌طوری‌که اکنون الگوی انتقال HIV در ایران دیگر اعتیاد تزریقی نیست.

تویسرکان منش با بیان اینکه بیش از ۱۹۱ مرکز گذری در کشور وجود دارد که بیش از ۳۵ هزار نفر را تحت پوشش دارند، افزود: همچنین بیش از ۳۱۴ تیم سیار در کشور وجود دارند که خدماتی را به صورت سیار همچون خدمات تغذیه‌ای، سرنگ، سوزن و درمان‌ها و خدمات حمایتی و مددکاری را ارائه می‌دهند. ۶۹ سرپناه یا شلتر ویژه معتادان در کشور وجود دارند که علاوه بر خدمات درمانی اعتیاد، برای معتادان بیخانمان خدمات اقامتی ارائه می‌دهند که تاکنون بیش از ۱۰ هزار و ۶۵۰ نفر امسال از این خدمات استفاده کرده‌اند.

تویسرکان منش از راه‌اندازی ۲۶ کانکس با کمک سازمان بهزیستی و دفتر مقابله با موادمخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC) و سازمان جهانی بهداشت خبر داد و گفت: این کانکس‌ها به بیش از ۴۵۰۰ نفر خدمات داده‌اند و در ۱۱ ماهه امسال نیز، ۳۶ مرکز گذری سرپناه راه‌اندازی شده‌اند که به ۲۰ هزار نفر خدمات ارائه کرده‌اند.

او درباره چرایی درخواست ستاد مبارزه با مواد مخدر از وزارت بهداشت برای اولویت قرار گرفتن معتادان در مراکز ماده ۱۶، گفت: معتادان به مواد مخدر به دلیل استفاده از مواد، شرایط زندگی و تغذیه‌ای که دارند، دچار ضعف سیستم ایمنی هستند و افرادی که سیستم ایمنیشان ضعف باشد مستعد ابتلا به ویروس کرونا هستند.

تویسرکان منش با اشاره به اینکه افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند بعد از کادر درمان در اولویت دریافت واکسن کرونا هستند، گفت: از سوی دیگر برای اینکه زنجیره انتقال ویروس را جمع آوری کنیم باید تعداد زیادی از افراد را واکسینه کنیم، معتادانی که جمع آوری می‌شوند بعد از ۶ ماه یا یکسال از مراکز رها می‌شوند و مجدد به جامعه برمی گردند و با توجه به اینکه شرایط زندگی آن‌ها متفاوت است اگر واکسینه نشوند ممکن است بیماری کرونا را انتقال دهند، پس واکسیناسیون این افراد علاوه بر کمک به خود آن‌ها به جامعه برای کاهش بیماری کمک می‌کند.

تویسرکان منش تصریح کرد: از سال ۹۹ معتادانی که جمع آوری و در مراکز نگهداری شدند حدود ۵۸ هزار نفر است و سهمیه بالایی از واکسن نیاز نیست. از طرفی اعلام کردند که واکسن داخلی با حجم بالایی قرار است تولید شود، بنابراین در این شرایط می‌شود که معتادان هم در اولویت دریافت واکسن کرونا قرار گیرند.

او با اشاره به اینکه ما درخواست داریم که علاوه بر معتادان در مراکز، پرسنل مراکز که با این افراد در ارتباط هستند نیز واکسینه شوند، افزود: با توجه به اینکه شاهد انواع جهش یافته ویروس کرونا هستیم، این امکان وجود دارد در یک مرکز نگهداری که تعداد از زیادی معتاد نگهداری می‌کنید، حتی اگر دستورالعمل‌های بهداشتی هم رعایت شود، باز هم ابتلا و سرایت ویروس دیده شود که می‌تواند نگران کننده باشد.

تویسرکان منش عنوان کرد: از نظر علمی سه دسته مواد داریم، گروه اول به نام مواد مخدر هستند، که معروف ترین آن در ایران تریاک و فرآورده‌های آن همانند شیره است، هروئین هم ترکیب صنعتی تریاک است و کراک افغانی که قبلاً ً استفاده می‌شد معجونی از تریاک و هروئین است.

او افزود: اینها مواد مخدر هستند، برای مواد مخدر درمان دارویی جایگزین داریم. همان ماده‌ای که فرد با ناخالصی و تزریق وریدی استفاده می‌کند را با درمان‌های آگونیست یعنی معادل آن عوض می‌کنیم به عنوان مثال شربت تریاک برای کسی که تریاک مصرف می‌کند می‌تواند جایگزین باشد.

مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر ادامه داد: گروه دوم مواد محرک و گروه سوم روان گردان هستند، کلاً درمان دارویی برای این دو گروه وجود ندارد، نه در ایران و نه در هیچ کجای دنیا! ممکن است عوارض را درمان کنیم اما هیچ ترکیب دارویی برای ترک اعتیاد این دو گروه نداریم.

تویسرکان منش بیان کرد: به عنوان مثال فردی که شیشه مصرف کرده و تشنج می‌کند یا دمای بدن او به شدت بالا می‌رود یا دچار کم آبی می‌شود را می‌توان درمان کرد و برایش دارو تجویز کرد اما در واقع آن داروها عوارض مصرف را درمان می‌کند نه خود اعتیاد! برای درمان اعتیاد به حشیش، شیشه، کوکائین و غیره درمان دارویی وجود ندارد.

او گفت: کاربرد داروهای مخدر در پزشکی بسیار زیاد است. هم داروهای بیهوشی و هم مسکن‌های قوی و مهم که باعث می‌شود فرد درد را تحمل کند از داروهای مخدر هستند، داروهایی همچون کدئین، سوفنتالین، مورفین و غیره در این زمینه کاربرد دارد. از مشتقات تریاک می‌توان استفاده دارویی کرد اما از مشتقات محرکات و روان گردان به محدود می‌توان استفاده دارویی داشت.

مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر ادامه داد: تریاک ماده اولیه ای است که به کارخانه می‌رود و از آن حدود ۱۰۰ دارو ساخته می‌شود، در گروه آمفتامین‌ها دارویی به نام ریتالین است که در درمان بیش فعالی و اختلال توجه بچه‌ها استفاده می‌کنیم یا مطالعات عجیبی در آمریکا شده که حشیش در صرع مقاوم به درمان ناشی از ام اس مؤثر بوده است اما باز از این گروه مواد استفاده خیلی محدودی در پزشکی داریم.

تویسرکان منش گفت: مثلاً در تحول غیرقابل درمان ناشی از داروهای شیمی درمانی ترکیبی از داروهای شاهدانه مؤثر است ولی آنقدر داروی جایگزین داریم که اصلاً لازم نیست از این مخدرها استفاده کنیم البته خود تریاک هم در پزشکی جایگاهی ندارد ولی مواد مخدری که از گیاه شاهدانه و شقایق استحصال می‌شود، در پزشکی بسیار زیاد کاربرد دارد.