چرا تا ۵۰ کیلو وزن نداشته باشیم نمی‌توانیم خون اهدا کنیم؟

به گزارش برنا؛ اهدای خون اهدای زندگی است، اما اهدای خون دارای شرایطی است که بهترین و سالمترین و در عین حال خون سازگار به فرد نیازمند به خون تزریق شود. در تزریق خون به بدن یک بیمار باید اطمینان حاصل شود که به او صدمه ای وارد نمی شود، در عین حال سلامت اهدا کننده خون نیز به خطر نمی افتد، از این رو تمام مراکز اهدای خون برای خون دادن شرایطی را در نظر می گیرند که بعضی از این شرایط برای حفظ سلامت فرد اهدا کننده و برخی دیگر برای حفظ سلامت گیرنده خون است و همچنین معافیت از اهدای خون ممکن است موقت یا دائم باشد.  

ابتلا به بیماری های زمینه ای مانند: بیماری های قلبی - عروقی، بیماری های شدید ریوی و آسم، سکته مغزی، دیابت وابسته به انسولین، سابقه ابتلا به  بیماری های عفونی مانند هپاتیت B، C، ایدز و تزریق مواد مخدر، به لحاظ حفظ سلامت فرد اهدا کننده یا گیرنده خون اجازه ندارد تا پایان عمر خون اهدا کند.

چرا حداقل وزن برای اهدای خون ۵۰ کیلوگرم است؟

سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: یکی از شرایط اهدای خون، داشتن حداقل ۵۰کیلو گرم وزن اهدا کننده است. بسیاری از داوطلبان نوع دوست اهدای خون به ویژه زنانی که وزنی پایین تر از ۵۰ کیلوگرم دارند همواره این پرسش را مطرح می کنند که چرا با وجود اینکه صحت و سلامت کافی دارند، اما تنها به دلیل وزن پایین و حتی قرارگیری در مرز ۵۰ کیلوگرم امکان اهدای خون ندارند.

بشیرحاجی بیگی افزود: در مراکز اهدای خون سازمان انتقال خون ایران معاینه داوطلب اهدای خون بر اساس استاندارد های بین المللی و ملی انجام می شود و داوطلب اهدای خون پس از انجام مراحل پذیرش به نزد پزشک بخش اهداکنندگان خون راهنمایی می شود و پزشک نبض، فشار خون، درجه حرارت و وزن داوطلب را بر اساس استاندارد های تعریف شده مورد سنجش قرار می دهد و تنها در صورتی به داوطلب اجازه اهدای خون می دهد که همه این شاخص ها در محدوده مجاز قرار داشته باشد.

سخنگوی سازمان انتقال خون گفت :یکی از این شاخص ها وزن است و بر اساس دستورالعمل های سازمان انتقال خون ایران وزن داوطلب اهدای خون نباید کمتر از ۵۰ کیلوگرم باشد. هر واحد خون کامل جمع آوری شده از اهداکننده خون در حدود ۴۵۰ میلی لیتر است و این میزان خون متناسب با حداقل وزن استاندارد تعریف شده است تا از خطرهای احتمالی ناشی از واکنش کاهش حجم خون متعاقب اهدای خون جلوگیری شود.

حاجی بیگی ادامه داد: فردی با وزن ۵۰ کیلوگرم تقریبا دارای سه هزار و ۷۵۰ میلی لیتر خون است و اهدای ۴۰۵ تا ۴۹۵ میلی لیتر معادل ۱۰ تا ۱۳ درصد حجم خون اهداکننده است. در برخی افراد علائم کاهش حجم خون برای مثال در سوانحی که افراد دچار خونریزی شدید می شوند با کاهش ۱۵ درصد مجموعه حجم خون یا بیشتر آشکار می شود و به همین دلیل وزن اهداکننده و میزان خون دریافت شده متناسب با یکدیگر تنظیم شده است و از طرفی هر کیسه خون حاوی حجم مشخصی از محلول های ضد انعقاد و نگهدارنده است که برای میزان استانداردی از خون اهدایی تعریف شده است از این رو دریافت میزان کمتر خون به جزء در موارد خاص امکان پذیر نیست.

حاجی بیگی تاکید کرد: سازمان انتقال خون ایران همواره از افرادی که به دلیل وزن پایین امکان اهدای خون ندارند درخواست دارد تا در محافل مختلف با نشر اطلاعات صحیح دیگران را ترغیب به انجام این عمل انسان دوستانه کنند و در راه کمک به بیماران نیازمند نقش آفرینی کنند.

شرایط اهدای خون

 حداقل سن ۱۸ سال تمام و حداکثر ۶۰ سال (اهداکنندگان مستمر(با سابقه حداقل دو بار اهدای خون در سال) تا ۶۵)، حداقل وزن ۵۰ کیلوگرم، فواصل اهدا خون هر ۸ هفته یک بار مشروط به آنکه تعداد دفعات آن در طول یک سال برای آقایان از ۴ بار و برای خانم ها از ۳ بار تجاوز نکند از جمله شرایط اهدای خون است.

همچنین همراه داشتن اصل کارت شناسایی (شناسنامه، گواهینامه، گذرنامه و برای اهداکنندگان بار اول کارت ملی الزامی است).

درصورت وجود سابقه موارد زیر حتما پزشک انتقال خون را در جریان قرار دهید: آلرژی ها: تب یونجه و ...، مصرف دارو، سابقه بیماری های قلبی و عروقی ـ ریوی ـ کلیوی ـ کبدی، سابقه تزریق خون و فرآورده های آن، سابقه غش ـ صرع ـ تشنج، سابقه اعتیاد به مواد مخدر تزریقی،   سابقه اعمال جراحی، سابقه رفتارهای پر خطر (تماس جنسی خارج از چارچوب خانواده)،   سابقه خالکوبی ـ حجامت ـ تاتو و  سابقه زردی یا یرقان در خود و خانواده.

مراحل اهدای خون

در هنگام مراجعه به سازمان انتقال خون این مراحل برای اهدای خون انجام می شود:

مرحله ثبت نام: در این مرحله ابتدا جزوه های آموزشی مخصوص به اهدا کننده ارائه می شود و بعد از مطالعه جزوه و تابلوهای آموزشی، در صورتیکه فرد شرایط اهدای خون را دارا باشد، با ارائه کارت شناسایی معتبر عکس دار (برای اهداکنندگان بار اول کارت ملی) از او ثبت نام به عمل می آید.

مصاحبه و معاینه: در این مرحله پزشک پرسش هایی را در زمینه سوابق پزشکی، وضعیت فعلی و رفتارهای شخصی مراجعه کننده مطرح می کند و معاینه مختصری از او به عمل می آورد، وزن، فشارخون، نبض و درجه حرارت اهداکننده اندازه گیری و ثبت می شود و در انتها برای ارزیابی کم خونی، آزمایش سنجش هموگلوبین خون صورت می گیرددر صورتیکه اهدا کننده کم خون باشد، مجاز به اهدای خون نخواهد بود، لذا خانم های داوطلب اهدا خون نباید نگران کم خونی  پس از اهدای خون باشند، زیرا پس از اهدای خون از این نظر مورد بررسی قرار می گیرند،   این مرحله از اهدای خون برای حفظ سلامت فرد اهدا کننده و گیرنده خون ارزش بسیاری دارد و با توجه به وجود دوره پنجره دقت و صداقت در پاسخ به این سؤالات اهمیت فوق العاده ای می یاید.

مرحله خودحذفی محرمانه: تمامی اطلاعات که از افراد دریافت می شود کاملا محرمانه خواهند ماند، با این وجود ممکن است آنها به دلیل ترس یا احساس گناه از گفتن بعضی از حقایق یا رفتارهای خود خودداری کنند به همین دلیل در این مرحله پرسشنامه ای به افراد داده می شود که در آن ازآنها پرسیده می شود:آیا فکر می کنید بهتر است پس از انجام خونگیری از خون شما برای بیماران استفاده شود یا خیر؟.

در صورتی که پاسخ استفاده نشود را انتخاب و برگه را به درون صندوق بیاندازد به این ترتیب خون دریافت شده از چرخه انتقال خون حذف می گردد این راهکار تأثیر زیادی در افزایش میزان سلامت خون گردآوری شده دارد.

مرحله خونگیری: ابتدا فرد روی تخت خونگیری قرار می گیرد. با محلول ضدعفونی کننده ناحیه داخلی آرنج ضدعفونی می شود و با استفاده از وسایل استریل، سوزن خونگیری را که به یک کیسه مخصوص متصل است به رگ ناحیه آرنج وارد می کند. در آنجا تمامی وسایل مورد استفاده استریل و یکبار مصرف هستند بنابراین به هیچ وجه خطر آلودگی فرد را تهدید نمی کند. در هر اهدای خون حدود ۴۵۰ میلی لیتر ازخون  فرد گرفته می شود یعنی با هر اهدای خون فقط یک کیسه خون می توان اهداء کرد و مدت زمانی که طول می کشد تا یک کیسه خون  به اندازه کافی پر شود حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه است.

مرحله استراحت و پذیرایی:  پس از پایان خونگیری فرد به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی تخت استراحت می کند و در خونگیری از اهدا کننده خون  مراقبت می شود. معاینه، خونگیری و استراحت حدود ۲۰ تا۲۵ دقیقه طول می کشد.

 مراقبت های بعد از اهدا ی خون

پس از اتمام خونگیری بازوی خود را چند دقیقه بالا نگه داشته و بر روی محل خونگیری فشار دهید، چند دقیقه در حالت درازکش و سپس نشسته استراحت کنید، بدن شما به این زمان نیاز دارد تا خود را با حجم خون اهدایی تطبیق دهد.

برای بلند شدن از روی تخت خونگیری از فشار بر بازویی که از آن خونگیری شده پرهیز کنید، بلافاصله پس از انتقال به سالن پذیرایی آب میوه و مواد خوراکی سبک مصرف کنید، با مسئول ترخیص جهت اندازه گیری مجدد تعداد نبض و میزان فشارخون همکاری بفرمایید.

چسب محل ورود سوزن را تا ۴ ساعت برندارید، برای حمل کیف و وسایل خود، از بازویی که خونگیری انجام شده استفاده نکنید، حداقل تا یک ساعت پس از اتمام فرآیند خونگیری از مصرف دخانیات خودداری کنید، تا چهار ساعت پس از اهدای خون از بلند کردن و حمل اشیای سنگین با دستی که از آن خونگیری شده خودداری کنید و تا ۲۴ ساعت پس از اهدای خون ورزش و فعالیت های بدنی سنگین انجام ندهید (پیاده روی مانعی ندارد).