افزایش ۵۸ موردی دانشگاه‌های کشور در نظام رتبه‌بندی تایمز ۲۰۲۲

به گزارش گروه آموزش خبرگزاری برنا، دکتر محمدجواد دهقانی مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری ( ISC ) گفت: رتبه‌بندی تایمز یکی از مشهورترین نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی دانشگاه‌ها است که اولین‌بار در سال ۲۰۰۴ با همکاری تایمز و کیو. اس. تحت عنوان رتبه‌بندی "تایمز – کیو. اس." و از سال ۲۰۱۰ به بعد با همکاری مؤسسه تامسون رویترز منتشر شد.

دهقانی اظهار داشت: در رتبه‌بندی سال ۲۰۱۶ این پایگاه جهت تأمین اطلاعات موردنیاز خود، همکاری خود را با تامسون رویترز قطع و با پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس آغاز به همکاری کرد. تغییر منبع اطلاعاتی مورداستفاده پایگاه رتبه‌بندی تایمز بر روی نحوه حضور دانشگاه‌ها و رتبه آن‌ها تأثیرگذار بود. پایگاه رتبه‌بندی تایمز جهت ارزیابی دانشگاه‌ها قسمتی از اطلاعات موردنیاز خود را از خود دانشگاه‌ها، قسمتی دیگر را از نظرسنجی‌ها و اطلاعات پژوهشی و استنادات را از پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس تهیه می‌کند.

حضور دانشگاه‌های ایران در رتبه‌بندی تایمز ۲۰۲۲

دهقانی گفت: در پایگاه رتبه‌بندی تایمز در سال‌های ۲۰۱۲ الی ۲۰۱۴ از ایران تنها یک دانشگاه حضور داشت. در سال ۲۰۱۵ دو دانشگاه صنعتی شریف و صنعتی اصفهان در این رتبه‌بندی حضور یافته و در سال ۲۰۱۶ تعداد دانشگاه‌ها به ۸ مورد رسید. در سال ۲۰۱۷ به ۱۳ دانشگاه و در سال ۲۰۱۸ به ۱۸ دانشگاه و در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ به ترتیب به ۲۹، ۴۰ و ۴۷ دانشگاه افزایش‌یافته است. در سال ۲۰۲۲ با ورود ۱۲ دانشگاه جدید شاهد حضور ۵۸ دانشگاه حائز رتبه از جمهوری اسلامی ایران در جمع ۱۶۰۰ دانشگاه برتر جهان از ۹۹ کشور هستیم و (نام ۴ دانشگاه نیز در این رتبه‌بندی به‌عنوان reporter آورده شده است (این موضوع نویدبخش حرکت هر چه بیشتر دانشگاه‌های توانمند ایران در رتبه‌بندی‌های معتبر بین‌المللی است.

رئیس ISC گفت: در رتبه‌بندی تایمز ۲۰۲۲، دانشگاه‌های علوم پزشکی مازندران، علوم پزشکی ارومیه، آزاد اسلامی نجف‌آباد، علوم بهزیستی و توان‌بخشی، علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، علوم پزشکی زنجان، خلیج‌فارس، علوم پزشکی کاشان، دامغان، صنعتی سهند، علوم پزشکی سمنان و مراغه برای اولین‌بار در این رتبه‌بندی حضور یافته‌اند.

بهترین رتبه‌ایران در سال ۲۰۲۲، بازه رتبه‌ای ۴۰۰-۳۵۱ است، این در حالی است که بهترین رتبه‌ایران در سال گذشته بازه ۳۵۰-۳۰۱ بوده است.

دهقانی افزود: دانشگاه‌های صنعتی نوشیروانی، علوم پزشکی کردستان و دانشگاه علوم پزشکی مازندران با قرارگرفتن در بازه رتبه‌ای ۴۰۰-۳۵۱ به‌عنوان دانشگاه‌های اول ایران در این رتبه‌بندی معرفی شده‌اند که در بین این دانشگاه‌ها، دانشگاه علوم پزشکی مازندران اولین حضور خود در این رتبه‌بندی را تجربه می‌کند. رتبه دانشگاه‌های ایران در جدول زیر نشان‌داده‌شده است. لازم به ذکر است که دانشگاه‌هایی که رتبه‌بندی آنها در بازه یکسان هستند همگی هم رتبه بوده و ترتیب اسامی ذکر شده در این گزارش مطابق با سامانه رتبه‌بندی تایمز و بر اساس حروف الفبا (به لاتین) است. دانشگاه‌هایی که با علامت * نشان‌داده‌شده‌اند دانشگاه‌هایی هستند که برای اولین‌بار در این رتبه‌بندی حضور پیدا کرده‌اند.

جایگاه دانشگاه‌های جهان در رتبه‌بندی تایمز ۲۰۲۲

رئیس ISC در ادامه گفت: در رتبه‌بندی تایمز ۲۰۲۲، بیش از ۱۶۰۰ دانشگاه برتر جهان از ۹۹ کشور رتبه‌بندی شده‌اند و ۴۵۲ دانشگاه نیز با عنوان ( Reporter ) آورده شده‌اند. این دانشگاه‌ها اطلاعات موردنیاز مؤسسه تایمز را برای رتبه‌بندی ارسال کرده‌اند اما شرایط لازم برای احراز رتبه را نداشته‌اند.

 وی گفت: در رتبه‌بندی تایمز ۲۰۲۲، دانشگاه آکسفورد برای ششمین سال متوالی رتبه اول را از آن خود کرده است و دانشگاه صنعتی کالیفرنیا و هاروارد به‌صورت مشترک در رتبه دوم قرار دارند. دانشگاه‌های استنفورد، کمبریج (از انگلیس)، MIT ،پرینستون، کالیفرنیا برکلی، ییل و شیکاگو به ترتیب در رتبه‌های ۴ الی ۱۰ دنیا قرار گرفته‌اند. در بین ۱۰ دانشگاه برتر جهان ۲ دانشگاه از کشور انگلستان و ۸ دانشگاه از ایالات متحده هستند. دانشگاه پکن چین اولین دانشگاه آسیایی است که توانسته است رتبه ۱۶ را در این رتبه‌بندی به دست آورد. کشور آمریکا با ۱۸۳ دانشگاه بیشترین تعداد دانشگاه‌های حاضر در رتبه‌بندی را دارد.

جایگاه دانشگاه‌های کشورهای اسلامی در رتبه‌بندی تایمز ۲۰۲۲

دهقانی اظهار داشت: در رتبه‌بندی سال ۲۰۲۲ تایمز تعداد ۲۶ کشور اسلامی دارای دانشگاه‌های حایز رتبه هستند که از نظر تعداد دانشگاه، کشورهای ایران با ۵۸ دانشگاه، ترکیه با ۵۴ و مصر با ۲۳ دانشگاه بیشترین تعداد حضور را داشته‌اند. کشورهایی که دارای دانشگاه‌های حائز رتبه بوده‌اند، کشورهای ایران، ترکیه، مصر، پاکستان، مالزی، عربستان سعودی، اندونزی، الجزایر، نیجریه، تونس، مراکش، اردن، امارات متحده عربی، عراق، لبنان، بنگلادش، مراکش، تونس، آذربایجان، قزاقستان، عمان، فلسطین، کویت، قطر، اوگاندا، برونئی دارالسلام می‌باشند.

وی افزود: در میان دانشگاه‌های برتر کشورهای اسلامی، عربستان سعودی با رتبه ۱۹۰، لبنان، قطر و مالزی ۳۵۰-۳۰۱، ایران، امارات متحد عربی و برونئی دارالسلام ۴۰۰-۳۵۱، ترکیه، مصر، نیجریه، فلسطین و اردن ۵۰۰-۴۰۱، الجزایر و پاکستان ۶۰۰-۵۰۱، اوگاندا ۸۰۰-۶۰۱، عراق، اندونزی، عمان، بنگلادش، مراکش و کویت ۱۰۰۰-۸۰۱ و دانشگاه‌های سایر کشورها رتبه‌های بالای ۱۰۰۰ هستند.

دهقانی گفت: نتایج نشان می‌دهد که تنها ۱۲ دانشگاه از کشورهای اسلامی رتبه‌های زیر ۵۰۰ دارند، این در حالی است که طبق برنامه ده‌ساله علم، نوآوری و فناوری کشورهای اسلامی عضو OIC (مصوب ۲۰۱۷ در قزاقستان) لازم است تا ۲۰۲۶ تعداد ۵۰ دانشگاه از کشورهای اسلامی در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار گیرند. به همین دلیل باید تلاش‌های جدی همراه با تهیه برنامه راهبری و نقشه راه مناسب توسط دانشگاه‌های این کشورها صورت‌گرفته تا علاوه بر افزایش تعداد دانشگاه‌ها، رتبه و جایگاه مناسب را در سطح بین‌المللی کسب نمایند.

روش‌شناسی رتبه‌بندی تایمز

رئیس ISC در ادامه گفت: پایگاه رتبه‌بندی تایمز یکی از نظام‌های معتبر بین‌المللی است که از سال ۲۰۰۴ مراکز آموزش عالی را در سرتاسر جهان مورد ارزیابی و رتبه‌بندی قرار داده است. این رتبه‌بندی از ۱۳ شاخص به شرح جدول زیر در قالب ۵ معیار کلی آموزش با وزن ۳۰ درصد، پژوهش با وزن ۳۰ درصد، استنادات با وزن ۳۰ درصد، وجهه بین‌المللی با وزن ۷.۵ درصد و ارتباط با صنعت با وزن ۲.۵ درصد بهره گرفته است.

دهقانی در پایان گفت: محاسبات رتبه‌بندی تایمز توسط شرکت خدمات حرفه‌ای پرایس واتر هاوس کوپرز ( PWC ) انجام شده است. محاسبات شاخص‌ها و نمرات توسط ۳ منبع اطلاعاتی صورت‌گرفته است که این منابع عبارت هستند از:

1. داده‌های ارسالی از دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی که به‌صورت خوداظهاری جمع‌آوری می‌گردند.
2. داده‌های حاصل از نظرسنجی شهرت توسط متخصصین آموزش عالی
3. اطلاعات تولیدات علمی مؤسسات آموزش عالی نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس