طرح جمعیت و تعالی خانواده نجات دهنده جامعه از بحران جمعیت/ تغییر نگرش در کنار سیاست های تشویقی

به گزارش برنا؛ معضل پیری جمعیت، معضلی که در سال‌های اخیر بیش از هرچیزی مورد اهمیت قرار گرفته است و رهبر معظم انقلاب بر این موضوع همواره تاکیدات بسیاری نیز داشته‌اند.  با تغییر سیاست‌های جمعیتی کشور خلأ یک پشتوانه قانونی برای فراهم آوردن زمینه‌های تحقق معضل جمعیت بیش از پیش احساس می‌شد و طرح‌ها و پیشنهادات مجلس یا شورای عالی انقلاب فرهنگی، هیچ کدام نتوانستند در قامت قانون ظاهر شوند و در حوزه حمایت از خانواده‌ها برای فرزندآوری تأثیرگذار باشند.

طبق آمار‌های مجامع بین‌المللی، ایران سریع‌ترین افت نرخ رشد جمعیت را دارد و طی ۲۰ سال آینده، کشور ما پیر‌ترین کشور جهان خواهد بود اما خوشبختانه هنوز پنجره جمعیتی در کشورمان باز است و در صورت قانونگذاری و سیاست‌گذاری درست می‌توان از فرصت ۵ تا ۱۰ ساله باز بودن پنجره جمعیتی استفاده کرد و مانع از سقوط کشور به سیاه‌چاله جمعیتی شد. پیش از این شاهد مشوق‌های اقتصادی بودیم که هیچکدام تبدیل به قانون نشده بود و در حد طرح‌هایی موقتی همچون طرح آتیه نوزادان و هدیه یک‌میلیون تومانی دولت به تازه‌متولدها، مدت کوتاهی اجرایی و سپس به فراموشی سپرده شد.

طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» از سال ۹۲ در کمیسیون‌های مختلف مجلس مطرح شد، اما به سرانجام نرسید. مجلس یازدهم، سال گذشته کمیسیون مشترکی برگرفته از کمیسیون‌های فرهنگی، بهداشت، اجتماعی، برنامه و بودجه، اقتصادی، کشاورزی، عمران و امنیت ملی و سیاست خارجی تشکیل داد تا این طرح را با عنوان جدید طرح «جوانی جمعیت و تعالی خانواده» به سرانجام برساند. در اواخر سال 99 نیز  طرح «جمعیت و تعالی خانواده» است با اکثریت آرا برای اجرای آزمایشی به مدت هفت سال تصویب کردند.

جزئیات طرح جمعیت و تعالی خانواده

زهره سادات لاجوردی عضو کمیسیون جمعیت و تعالی خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی برنا، درباره طرح جمعیت و تعالی خانواده، گفت: طرح جمعیت مصوبه شورای نگهبان را دریافت کرد و به مجلس نیز ابلاغ شد. متاسفانه از لحاظ رشد جمعیت در شرایط بحرانی قرار داریم و سال‌ها قرار بود مجلس در این حوزه ورود کند اما مجلس دوره قبل اقدام به خصوصی در این زمینه انجام نداده بود، به همین جهت کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم اولویت را موضوع جمعیت قرار داد و بعد از حدود یکسال طرح جوانی جمعیت آماده شد.

او افزود: این طرح 74 ماده دارد و شامل بخش‌های فرهنگی، اشتغال، تسهیلات و مشوق‌ها، حمایت از زوجین آستانه ازدواج، درمان زوجین نابارور و ... است و هر کدام از این موارد ماده‌های مختلفی است به عنوان مثال در سر فصل حمایت از خانواده که شامل حمایت از مادران در دوران شیردهی، حمایت از خانواده‌های چندقلوها و دارای 3 فرزند و بیشتر است که برنامه‌هایی برای آن تعریف شده است.

لاجوردی ادامه داد: به عنوان نمونه در ماده 11 این قانون برای تولد هر فرزند پرداخت یک میلیون تومان برای سرمایه گذاری در بورس پیش بینی شده است. در ماده دیگر این قانون تسهیلات خرید مسکن 25 درصد افزایش یافته است، اعطای تسهیلات قرض الحسنه با تولد هر فرزند به خانواده‌ها و... از دیگر مواد حمایتی این قانون است.

عضو کمیسیون جمعیت و تعالی خانواده بیان کرد: برای تولد فرزند سوم که از سال 1400 به دنیا می‌آید، مواد مختلفی برای حمایت از این خانواده‌ها در نظر گرفته شده است به عنوان نمونه تامین زمین و واحد مسکونی با قیمت تمام شده به خانواده‌ها و دو سال نیز تنفس برای بازپرداخت این تسهیلات وجود دارد که 8 سال نیز پرداخت اقساط زمان می‌برد البته این شامل شهرهایی است که جمعیت کمتری دارند.

او گفت: برای خانواده‌های کم فرزند، افزایش کمک هزینه اولاد مدنظر قرار گرفته است. در بحث ناباروری حمایت‌هایی صورت می‌گیرد و هزینه‌های ناباروری تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد تا با هزینه کم درمان شوند.

لاجوردی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه ضمانت اجرایی در این طرح درنظر گرفته شده است؟ تصریح کرد: ضمانت‌های اجرایی خوبی در خود این طرح پیش بینی شده و اگر دستگاه های متولی اجرا نکنند توبیخ‌هایی در نظر گرفته شده است.

عضو کمیسیون جمعیت و تعالی خانواده افزود: دولت سیزدهم در اجرای این قانون مصمم است و طی ملاقات‌هایی را اعضای دولت و معاون اول رئیس جمهور آقای مخبر داشتیم، کاملا طرح را قبول دارند و آمادگی زیادی در اجرای این طرح دارند.

سبک زندگی جوانان را تغییر دهید

البته برخی از کارشناسان به این طرح نیز انتقاداتی داشتند و معتقدند که تنها سیاست‌های تشویقی به معضل جمعیت و فرزندآوری کمک نمی‌کند پژوهشگر حوزه جمعیت در این باره در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی برنا، گفت: دولت و مجلس برای رفع معضل جمعیت باید از سیاست‌های غیر مستقیم خودداری و سیاست های مستقیم را دنبال کند اگر قرار است سیاست های تشویقی هم باشد در حد حرف نباشد. برای رفع معضل جمعیت باید نگرش مردم را تغییر دهیم همچنین باید زمینه اشتغال جوانان را فراهم کنیم و تفکر رایانه ای نسبت به معضل جمعیت خوب نیست وقتی مشکل اشتغال جوانان رفع شود هم ازدواج می‌کنند و هم فرزند به دنیا می آورند.

او افزود: صرفا تمرکز بر سیاست های تشویقی جوابگو نیست باید نگرش مردم را نسبت به فرزندآوری تغییر دهیم و به نوعی فرهنگسازی کنیم چه بسا خانواده‌های ماهانه درآمد خوبی دارند اما تک فرزند هستند اینجا که دیگر مشکل مالی مانع فرزندآوری نشده بلکه نگرش مردم اشتباه است که باید آن تغییر کند.

این کارشناس حوزه جمعیت بیان کرد: سیاست های تشویقی در خوشبینانه ترین حالت، در 5 سال اول 15 درصد تاثیر گذار است بعد از آن تاثیرگذاریشان به 8 درصد نیز می رسد به همین جهت باید نگرش جوانان را به ازدواج و فرزندآوری تغییر دهیم و باید جوانان را از لحاظ علمی به سمتی سوق دهیم که از دنیای فردگرایانه خارج شوند و ازدواج کنند همچنین فرزند نیز امید به زندگی را افزایش می‌دهد و هرکسی که فرزند داشته باشد والدین کمتر مبتلا به مشکلاتی مانند افسردگی می شوند.

پژهان ادامه داد: این سیاست های تشویقی بعد از 13 سال به سرانجام رسید اما مسئله جمعیت عمیق تر است و باید با رویکردهای مختلف به آن نگاه کنیم سبک زندگی جوانان تغییر کرده است در دنیا برای سبک زندگی جوانانشان کارهای زیادی انجام شده که یکی از آن سیاست های تشویقی است اما ما فقط به دنبال سیاست های تشویقی هستیم. 

او تصریح کرد: مشکل جمعیت فقط معطوف به باروری نیست بخشی از مشکلات جمعیت، مربوط به مهاجرت می شود و باید برای جلوگیری از مهاجرت ها نیز اقداماتی صورت گیرد اینکه جوانان در سن باروری از کشور می روند خطرآفرین است باید شرایطی در کشور مهیا کنیم که جلوی مهاجرت جوانان گرفته شود و قصد خروج از کشور را نداشته باشند.

قوانین ازدواج در کشور ما باید تغییر کند

نیره توکلی پژوهشگر حوزه زنان و خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی برنا، گفت: تشویق‌هایی که به منظور فرزندآوری قرار است لحاظ شود باید به صورتی باشد که بتواند جوانان را به این سمت سوق دهد اینکه پاداش‌های اندک و کوتاه مدت را در نظر داشته باشیم جوابگو نیست.

او افزود: اگر می‌خواهیم حمایت‌های بلند مدت و اساسی صورت گیرد باید بر روی قوانین ازدواج نیز تجدید نظر کنیم و عدالت جنسیتی برقرار شود تا زن و مرد بتوانند تصمیم به ازدواج بگیرند. قوانین ازدواج در کشور ما باید تغییر کند تا جوانان بتوانند ازدواج کنند.

توکلی با اشاره به اینکه پاداش‌های جزئی در تشویق زوجین به فرزندآوری به تنهایی پاسخگو نیست، ادامه داد: باید به حقوق افراد در ازدواج اهمیت دهیم تا جوانان ترغیب به ازدواج شوند.

تغییر نگرش در کنار سیاست های تشویقی

قانون جوانی جمعیت از سوی شورای نگهبان تایید شد و قرار است در روزهای آتی توسط مجلس به دولت ابلاغ شود. در این قانون سیاست‌های تشویقی برای زوجین در نظر گرفته شده که می‌تواند قدم موثری در حوزه فرزندآوری باشد اما این را نباید نادیده گرفت که تنها مشکل اساسی جوان امروز برای ازدواج نکردن و یا فرزندی را متولد نکردن مسائل مالی نیست بلکه سبک زندگی جوانان ما امروزه تغییر پیدا کرده و نگرش جوانان دیگر به سوی تشکیل هرچه سریعتر خانواده نیست و به دنبال اهداف دیگری در زندگیشان هستند. حالا که این قانون قرار است به زودی توسط دولت اجرا شود، باید به مسئله تغییر در نگرش جوانان و سبک زندگی جدید جوان امروز توجه کرد و در کنار این سیاست‌های تشویقی، نگرش جوانان را به ازدواج و فرزندآوری بهبود بخشید تا بتوان در این حوزه موفق تر عمل کرد.

هستند جوانانی که مشکل مالی ندارند و این سیاست‌ها دردی از آنها دوا نمی‌کند اما ترس تولد فرزند مانع فرزندآوری این زوجین شده است که نباید چنین موضوعاتی را نادیده گرفت. 

انتهای پیام/۵