تفسیر دعای روز هشتم ماه رمضان

به گزارش خبرگزاری برنا؛ شرح دعای روز هشتم  ماه مبارک رمضان به شرح ذیل است :

بسم الله الرحمن الرحیم

«اللهمّ ارْزُقنی فیهِ رحْمَةَ الأیتامِ و إطْعامِ الطّعامِ و إفْشاءِ السّلامِ و صُحْبَةِ الکِرامِ بِطَوْلِکَ یا ملجأ الآمِلین»

«خدایا در این ماه، مهرورزی به ایتام، و خوراندن طعام، و آشکار کردن سلام، و همنشینی با اهل کرامت را نصیبم فرما، به عطایت ای پناهگاه آرزومندان.»

در این دعا، چند چیز از خدا مى‌خواهیم، امورى که‌در این فصل از خدا مى‌خواهیم، مربوط است به کیفیت‌معاشرت و برخورد کردن با مردم در جامعه. آن‌هایى‌که تاکنون در این هفت روز، خواندیم، همه به روابطى که‌انسان با خدا دارد مربوط بود: خدایا به من توفیق بده تانماز بخوانم؛ قیام داشته باشم؛ روزه‌دار بشوم؛ از این قبیل‌دعاها. خلاصه، درخواست برقرارى روابطى بود که‌مربوط به بنده و خدا مى‌شود. روابطى هم بین بنده باسایر بندگان هست؛ یعنى فرد با اجتماع؛ و رفتار افرادمؤمن با یکدیگر، که بیش‌تر احکام اسلام هم در این‌مورد است.‌

اسلام و ظرافت‌هاى اجتماعى

احکام و دستورات اسلام به یک معنا در دو قسمت‌است؛ یک قسم مربوط مى‌شود به تنظیم روابطى که بنده‌با خدا باید داشته باشم و قسم دیگر دستورها و مقرراتى‌است که براى تنظیم روابط جامعه مسلمانان با یکدیگر وآداب معاشرت، معامله و امثال این‌ها است. دستورهاى‌اسلام در این قسمت دوم به مراتب بیش‌تر است، براى‌این‌که اگر وضعیت جامعه در این دنیا مطلوب و روابط انسان با جامعه سالم بود و جامعه صالحى تشکیل شد ومؤمنان در سایه آن جامعه صالح زندگى کردند، تحصیل‌آخرت هم مى‌شود. تحصیل آخرت مبتنى بر آن است واگر خواسته باشیم جامعه صالح تنظیم بشود باید به همان‌دستورهایى که اسلام داده است: مردم چگونه با یکدیگررفتار کنند؛ هر قشرى در برابر قشر دیگر چه موضعى‌داشته باشد، عمل بشود. اخلاقیات اسلام هم داخل دراین قسمت مى‌شود. باید انسان خوبى بکند، احسان بکند،کسى را نیازارد، ظلم نکند، الى غیر ذلک. این دستورهامربوط به این است که مسلمانان با یکدیگر آمیخته و به‌اصطلاح مؤتلف باشند.

از مواردى که دین اسلام بسیار روى آن تاکید کرده،حمایت از ضعفا و بیچارگان است. خوبى کردن به کسانى‌که به وجهى از وجوه، ضعف و ناتوانى پیدا کرده‌اند که ماحالا تعبیر مى‌کنیم به مستضعف. کسى بیمار شده، این‌محتاج به یارى است؛ محتاج به محبت است. کسى مثلاًفقیر شده و محتاج به مهربانى و احسان است. یا کسى‌یتیم و بى‌سرپرست شده؛ این در نهایت محتاج به کمک‌و یارى است.

به‌ویژه در مسأله محرومان و مستضعفان، اسلام‌بسیار تأکید کرده است که مسلمانان وظیفه دارند به‌آن‌ها احسان و مهربانى بکنند. در این دعا، (دعاى روزهشتم ماه مبارک رمضان) از خدا مى‌خواهیم که ما راموفق بدارد این کارها را بکنیم. یکى از این کارها رحمت‌به ایتام است.‌

نیاز یتیمان به کمک معنوى و عاطفى

«ایتام» جمع یتیم است. یتیم کسى است که پدر،مادر یا هردو را از دست داده است. یتیمان از ضعفایى‌هستند که فوق‌العاده به کمک و رحمت نیاز دارند.

نمى‌خواهیم بگوییم یک یتیم تنها از جنبه‌هاى مادى،محروم و بیچاره شده است نه! از جنبه‌هاى معنوى نیزبازمانده است. در جنبه‌هاى مادى ممکن است پدرش‌مثلاً ثروتمند بوده، ارث برایش گذاشته، که آن را هم‌باید به وسیله قیمومیت رعایت بکنند تا مالش ضایع‌نشود، ولى عمده جنبه معنوى آن است که یتیم ازمحبت‌هاى پدرانه یا محبت‌هاى مادرانه محروم شده‌است. در این‌جا وظیفه مسلمانان این است که به جاى‌پدر و مادر، آن محبت‌هایى را که آن‌ها به او مى‌کردند،عطا کنند. این است که مى‌گوید: «خدایا! مرا مهربان کن‌بر یتیمان و مهربانى با یتیمان را روزى من بفرما». درشرع مقدس اسلام در رعایت حال یتیم سفارش شده‌است. مثلاً گفته شده کسى که دست لطف و محبت برصورت یتیم بکشد چقدر ثواب دارد، یا اگر یتیمى بگرید،عرش خدا مى‌لرزد. معنایش این است که مسلمانان‌نباید بگذارند یتیمى گریه بکند. این مسئولیت به گردن‌تمام مسلمانان است؛ به‌ویژه آن‌هایى که با او رابطه ‌دارند. به خصوص در ماه مبارک رمضان، همان‌گونه که‌حضرت رسول(ص) در آخر ماه شعبان سفارش‌فرمودند و آن روایت خیلى مفصل است. ایشان درقسمتى از آن خطبه معروف در توصیف ماه رمضان‌فرموده‌اند: «تحننوا على ایتام‌الناس لتحننوا على ایتامکم»یعنى مهربانى و محبت بکنید با یتیم‌هاى مردم، تا بعدازاین اگر شما هم یتیمى داشتید، مردم او را رعایت کنند.این مطلب در قرآن هم آمده است که اگر شما حق یتیم‌ را ضایع بکنى و ملاحظه او را نکنى، اولادتان موردبى‌مهرى دیگران واقع مى‌شود. این است که مى‌فرماید:خدایا! ما در این روز ماه رمضان از تو مى‌خواهیم که‌دلسوزى و مهربانى با یتیمان را در دل ما قرار بدهى.

درخواست دیگر در این دعا «اطعام الطعام» است.سیر کردن گرسنگان از عباداتى است که بسیار بر آن‌تأکید و سفارش شده است. از جمله مستضعفانى که‌محتاج به رعایت و عنایت‌اند، کسانى هستند که فقر،آن‌ها را احاطه کرده است. اطعام طعام، کنایه از رفع فقرفقیر کردن است. البته خصوص اطعام هم خیلى‌خصوصیت دارد و سفارش شده؛ یعنى، نان دادن به‌گرسنگان. این هم از بالاترین عبادات و موجب برترى‌انسان در مقام عبودیت و تقرب الهى است که انسان‌نان‌بدهد، گرسنگان را سیر کند و این هم از چیزهایى است‌که درباره ماه رمضان، بیش‌تر به آن سفارش شده است.در همان روایت حضرت رسول(ص) آمده است:‌

«وتصدقوا على فقرائکم»

مردم! در این ماه رمضان، تصدق کنید بر مسکینان وفقراى خودتان. مساکین یعنى، آن‌هایى که خیلى‌درمانده‌اند. فقرا آن‌هایى هستند که بدبختند، ولى نه به‌اندازه مساکین.‌

ضعفا را دریابید

وظیفه مسلمانان است که به ضعفا و نیازمندان‌جامعه هرچه از دستشان برمى‌آید، کمک بکنند. این‌است که به‌خصوص در ماه رمضان به افطارى دادن واطعام کردن سفارش شده است. ناگفته نماند که این‌اطعام طعام اختصاص به این‌که طرف حتماً فقیر وگرسنه باشد هم ندارد، البته آن‌ها مقدم‌اند. اصل اطعام‌طعام – ولو این‌که طرف غنى و مال‌دار باشد – ارزش‌دارد. همان مهمانى دادن و اطعام طعام کردن ازچیزهایى است که بسیار فضیلت دارد، به‌خصوص در ماه‌مبارک رمضان که فضیلت و پاداشى مضاعف دارد.

پیامبر گرامى اسلام فرمودند: «من فطر مؤمناً صائماًکان له بذلک عتق رقبته و نجاه من‌النار» یعنى کسى که‌ افطارى بدهد و مهمانى بکند مؤمن صائمى را، ثوابش‌مثل آزاد کردن بنده‌اى است و در میان ما مسلمانان این‌سنت هم الحمدلله جارى هست، ولى به نظر مى‌آید که‌در قدیم‌الایام بهتر جارى بود. یعنى درگذشته مسأله‌مقید بودن به این‌که شب‌هاى ماه رمضان مهمانى کنند وافطارى بدهند، رواج بیش‌ترى داشت.

مؤمنان و اهل ایمان متوجه باشند که در ماه رمضان،این سنت حسنه

- افطارى دادن به صائم – را از دست‌ندهند. حالا اعم از این‌که افطارى را به خانه‌اش ببرى یااو را به منزل خود دعوت کنى. در مساجد هم که گاهى‌مثلاً خرما یا چیز دیگرى را براى افطارى مى‌دهند، نوعى‌اطعام طعام به شمار مى‌رود. به هرحال اطعام طعام به‌هرگونه که باشد، از بزرگ‌ترین عبادات است وبه‌خصوص افطارى دادن و روزه‌دار را اطعام کردن که به‌مراتب بیش‌تر امتیاز دارد و در ادامه این دعاى شریف‌مى‌خوانیم: «وافشاءالسلام».‌

سلام پرچم صلح و صفا

سومین دعایى که در این روز داریم این است که:خدایا! ما را توفیق بده به این‌که سلام و سلم و صلح را درمیان مردم منتشر کنیم؛ یعنى، هم خودمان اهل سلامت‌باشیم و امنیت جامعه را متزلزل نکنیم و هم سعى وکوشش بکنیم که امنیت جامعه متزلزل نباشد و سلام وامنیت بر جامعه‌مان حکم‌فرما باشد. هرکسى در حدخودش باید افشا سلام بکند؛ افشا سلام همان منتشرکردن صلح و صفاست. این هم از بزرگترین عبادات‌است. در روایتى وارد شده است که مى‌فرماید: «خیرکم‌من اطعم الطعام وافشى السلام و صلى والناس نیام».

(بهترین شما کسانى هستند که گرسنگان را اطعام‌طعام مى‌کنند و سلام را در بین مردم منتشر مى‌سازند ونماز شب مى‌خوانند هنگامى که دیگران در خوابند).

ائمه معصومین علیهم‌السلام از این‌ها به عنوان«المنجیات» یعنى چیزهایى که باعث نجات انسان ازآتش جهنم مى‌شود نام برده‌اند.

چیزهایى که در این فصل از دعا مى‌خوانیم ازمهم‌ترین چیزهایى است که مربوط به روابط انسان باهمنوعان خودش است. یکى از خواهش‌هاى ما در این‌دعا عبارت است از: همنشینى با خوبان. در دعاى روزهشتم مى‌گوییم: خداوندا صحبت کرام را روزى ما کن.یعنى ما را موفق بدار که با مردمان خوب، معاشرت‌داشته باشیم؛ با مردمان خوب هم‌نشینى بکنیم.

یکى از دستورهاى مهم اسلام که در تهذیب وتربیت هم بسیار مؤثر است، همین هم‌نشین خوب‌اختیار کردن و رفیق خوب داشتن است. بیش‌تر بدى‌هاو خوبى‌هاى انسان از ناحیه رفیق بد و رفیق خوب حاصل‌مى‌شود. لذا در این قسمت از دعا، این درخواست رابیان مى‌کنیم: «خدایا! روزى بکن که با مردمان خوب‌هم‌نشینى و رفاقت کنیم». در بخش پایانى این دعامى‌خوانیم «بطولک یا ملجأ الاملین».

همان‌گونه که پیداست در آخر هریک از دعاهامتشبث مى‌شویم به یکى از صفات خداوند که این‌جا هم‌متشبث به «طول» مى‌شویم، طول به معناى انعام واحسان است، مى‌گوییم به حق احسان تو اى خدا که این‌دعاهاى ما را مستجاب بکنى «یا ملجاالاملین» اى کسى‌که پناه آرزومندان هستى.

انتهای پیام/