حل معمای ارمنستان با سه رویکرد ساده

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری برنا، ارمنستان دارای جمعیتی برابر با 2.96 میلیون نفر و تنها کشور عضو اتحادیه اقتصادی اروسیا بوده که با ایران مرز زمینی مشترک به طول 44 کیلومتر دارد. اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال 2014، در ابتدا با انعقاد قرارداد میان روسیه، بلاروس و قزاقستان شکل گرفت که در ادامه کشورهای ارمنستان و قرقیزستان نیز به آن به پیوستند. این سازمان اهدافی نظیر تسهیل تجارت، ایجاد بازار مشترک در حوزه کشورهای مستقل هم سود و حذف تدریجی قوانین گمرکی در داخل اتحادیه و همچنین برقراری تعرفه خارجی میان کشورهای عضو و هماهنگ سازی تشریفاتی گمرکی را دنبال می‌کند.

ایران و صادرات برق به ارمنستان

سهم ایران در بازار ارمنستان برابر با 2.3 درصد کل صادرات این کشور به ارزش 84.5 میلیون دلار است. لذا با این حجم از صادرات جایگاه هشتم را نیز به خود اختصاص داده است. از طرفی 80 درصد صادرات ارمنستان به ایران، مربوط به صادرات برق به ارزش 67.8 میلیون دلار است. به عبارت دیگر ایران 95 درصد برق صادراتی ارمنستان را به خود اختصاص داده است.

  نمودار 1 .وضعیت صادرات ارمنستان به تفکیک کشورها و محصوالت و وضعیت ایران در سال 2020

واردات ارمنستان از ایران

ارزش کل واردات این کشور در سال 2020 برابر با 4.5 میلیارد دلار بوده که ایران با سهم 7 درصدی به ارزش 316.6 میلیون دلار بعد از روسیه و چین در رتبه سوم قرار گرفت است. از طرفی 20.8 درصد از واردات مربوط به سهم گاز و 14.9 درصد از آن نیز مربوط به سهم فراورده های نفتی است.

وضعیت انرژی در ارمنستان

ارمنستان ذخایر نفت و گاز زیادی را در اختیار ندارد و از طریق واردات گاز و فراورده‌های نفت نیاز خود را عمدتا از طریق روسیه با سهم 84.5 درصد  و ایران با سهم 15.5 درصد تامین می‌کند. از طرفی بخش انرژی ارمنستان، حدود 59.6 درصد وابسته به گاز طبیعی است و رتبه بعدی را انرژی هسته‌ای با سهم حدود 20 درصد، نفت 15.6 درصد و 7.3 درصد نیز انرژی‌های تجدید پذیر عمدتا آبی پوشش می‌دهند.

بنابه گزارش " وضعیت انرژی در کشور ارمنستان و مبادلات آن با ایران" مرکز پژوهش های مجلس، عرضه کل انرژی ارمنستان به تفکیک حامل‌های انرژی طی سال‌های 2000 الی 2019 در نمودار زیر نشان داده شده است.

  نمودار2 .عرضه کل انرژی به تفکیک حاملهای انرژی طی سالهای 2019-2020
 

طبق گزارش مذکور ارمنستان ذخایر گازی اثبات شده ندارد و تمامی نیاز خود را از طریق واردات از کشورهای ایران و روسیه تامین می‌کند به طوری که در سال 2020 نسبت به سال 2000 به واردات گاز و فراورده‌های نفتی این کشور به ترتیب حدود 103 و 73 درصد افزایش پیدا کرده است.

شایان ذکر است که این کشور به علت نداشتن ظرفیت پالایشگاهی فراورده های نفتی خود را نیز از طریق واردات تامین می‌کند و از طرفی 75 درصد از کل واردات مربوطه، به کشورهای روسیه، ایران، رومانی و بلغارستان اختصاص دارد از طرفی سهم ایران درسال 2020 در مقایسه با سال 2017 یا رشد قابل ملاحظه از 5 درصد به 34 درصد رسیده است.

ناگفته نماند تا پیش از سال 2008 میلادی روسیه تنها تامین کننده گاز طبیعی ارمنستان محسوب می‌شد که با توجه به قرارداد 20 ساله ایران مبنی بر تبادل گاز و برق ایران نیز به عنوان تامین کننده گاز طبیعی به این کشور افزوده شد. در نمودار زیر میزان واردات گاز طبیعی و نفت خام به تصویر کشیده شده است.

نمودار 5 .میزان واردات گاز طبیعی و فراوردههای نفتی در ارمنستان طی سالهای 2000 الی 2020 میلادی

خط لوله ایران و ارمنستان

خط لوله انتقال گاز ایران-ارمنستان بین‌ سال‌های 2007 الی 2008 میلادی تکمیل شد. مالکیت و بهره‌برداری از این خط لوله متعلق به گاز پروم ارمنستان است. خط لوله ارمنستان را به ایران متصل می‌کند و ظرفیت آن حدود 2.3 میلیارد مترمکعب گاز در سال برآورد می‌شود.

با توجه به آمار آژانس بین المللی انرژی در سال 2020، صادرات گاز ایران به ارمنستان به طور متوسط حدود 0.39 میلیارد متر مکعب در سال بوده که با حداکثر ظرفیت خط لوله فاصله فاحشی دارد.

تبادل انرژی ایران و ارمنستان

با توجه به این که ایران دومین ذخایر گازی جهان را دارد اما نتوانسته سهم مناسبی را از تجارت گاز به خود اختصاص دهد به همین علت نیز صادرات گاز ایران به دلایلی نظیر بالابودن میزان مصرف کشور، تاخیر در بهره‌برداری از طرح‌های توسعه و تولید گاز به خصوص در میدان پارس جنوبی،  سال‌ها با فراز و نشیب روبرو بوده است. در مورد صادرات گاز به ارمنستان نیز، قرارداد به صورت تهاتر گاز و برق بوده و با توجه به آمار ارمنستان بین سال‌های 1388-1398 سومین مقصد صادراتی گاز ایران بوده و در سال 98 نسبت به 97 با کاهش 28.2 صادراتی گاز روبرو بوده است.

راه‌های پیشروی ایران

ایران برای تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه باید توجه ویژه‌ای به ظرفیت کشورهای همسایه داشته باشد. لذا توجه به سه فرایند افزایش صادرات گاز به ارمنستان تا سقف ظرفیت فعلی خط لوله صادراتی، توسعه شبکه انتقال برق با ارمنستان در قالب خط سوم انتقال و همچنین افزایش صادرات فراورده‌های نفتی به ارمنستان و مشارکت در زیر ساخت‌های آن به سیاست گزاران پیشنهاد می

انتهای پیام/