محمدرضا مصباح: تهیه‌کننده بیشتر از فیلمنامه یک فیلم را نجات می‌دهد

به گزارش گروه فرهنگ و هنر برنا؛ نشست تخصصی «تهیه و تولید(در ژانر)» با حضور محمدرضا مصباح تهیه‌کننده سینما در روز سوم از سی و نهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران برگزار شد. 

در ابتدای این نشست محمدرضا مصباح درباره تهیه فیلم کوتاه با فیلم بلند گفت: تفاوت‌های اساسی وجود دارد، از آنجایی که من یک فیلم کوتاهی هستم در فضای تهیه فیلم کوتاه نیز نقش زیادی دارم. از نظر تولید فنی میان سینمای کوتاه و بلند تفاوت اساسی وجود ندارد امکانات فنی برای هر دو سینما باید وجود داشته باشد. این اتفاق شاید کمی سخت باشد چراکه هزینه‌ها افزایش می‌یابد و فضای زیادی برای اکران فیلم کوتاه وجود ندارد و این شاید برای تهیه‌کنندگان با ریسک همراه باشد. اما من همیشه نگاهم به این دو سینما یکسان است هرچند که در فیلم کوتاه باید در زمانی کوتاه جان کلام ادا شود.

این تهیه‌کننده درباره بازار فیلم کوتاه و بازگشت سرمایه گفت: سالانه ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ فیلم کوتاه تولید می‌شود و درنهایت شاید درباره ۲۰ اثر صحبت شود که این اتفاق ناراحت کننده‌ای است. دلیل این اتفاق است که در کشور فضایی برای نمایش آثار کوتاه وجود ندارد و ای کاش با تعامل صدا و سیما به راهی برسیم که در یک بسته چند فیلم کوتاه در تلویزیون به نمایش درآید یا در برخی سینماها شرایطی برای نمایش آثار کوتاه فراهم شود مانند اتفاقی که در هنر و تجربه رخ می داد. در چنین شرایطی که فضایی برای نمایش وجود ندارد رغبتی هم از سوی تهیه‌کنندگان برای سرمایه‌گذاری و ورود به این گونه از سینما شکل نمی‌گیرد. در صورتی که در سینمای کوتاه شور و عشقی وجود دارد که اگرچه فضایی برای نمایش آثار وجود ندارد اما جوانان همچنان درکنار این سینما ایستاده‌اند و عاشقانه کار می‌کنند. ما باید بپذیریم که در سینمای بلند داستانی فیلمسازان بسیار خوبی حضور دارند که از سینمای کوتاه وارد این حوزه شدند بنابراین باید بسیار به این گونه از سینما توجه کنیم.

وی درباره حضور و تاثیر وی او دی‌ها در سینمای کوتاه بیان کرد: این فضا نیز نگاهی تجاری را به آثار در پی دارد و آن نگاه حرفه‌ای، سینمایی و قائم به فیلمسازی لازم را ندارد و به این علت باید سیاست‌گذاری‌های مهمی در حوزه رخ دهد.

تهیه‌کننده «پوست» درباره ژانر در سینمای ایران گفت: در سینمای ایران آثار در قالب ژانر وجود ندارند و درحال حاضر تنها ۲ ژانر اجتماعی و کمدی را در سینما می‌بینیم به همین دلیل چرایی این محدودیت باید بررسی و کارشناسی شود چراکه ژانرهای مختلف دیگر به نوعی به فراموشی سپرده شده‌اند. در زمان ساخت فیلم «پوست» قرار بود اثری در ژانر متفاوت با شرایط بسیار سخت ساخته شود آن‌هم در ژانری که متاسفانه نمونه‌های آن بسیار اندک و محدود است. خوشبختانه باید بگویم این فیلم به سوددهی رسید که این اتفاق نویدبخش توجه مخاطب به ژانرهای متفاوت است. همچنین فیلم «زالاوا» که اخیرا به اکران رسید. بنابراین این را باید بدانیم اگر سینما درگیر ژانر نباشد و تعدد ژانر وجود نداشته باشد سینما خواهد مرد. به همین دلیل وجود ژانر بسیار حائز اهمیت است و باید نبود آن را بررسی کرد.

او ادامه داد: اگر تهیه‌کنندگی و کارگردانی را در یک سو که تولید محسوب می‌شود، تصور کنیم، باید بدانیم که یک سفارش دهنده‌ای وجود دارد که باید اقناع شود که ژانر متفاوت می‌تواند به سوددهی برسد و با اقبال مواجه شود. من شاید به عنوان یک تهیه‌کننده بخش بازگشت سرمایه دغدغه‌ام نباشد اما یک سرمایه‌گذار زمانی که نگاهی تجاری به سینما دارد به تبع آن دغدغه او نیز بازگشت سرمایه اش است. این زنجیره باید به درستی اقناع شود که رفتن به سوی ژانرهای متعدد جان تازه به سینما می‌دهد و رسیدن به این تفکر هم به زمان نیاز دارد.

این تهیه‌کننده همچنین درباره ژانر در حوزه آثار کودک عنوان کرد: از آنجایی که سال‌ها در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان حضور داشتم، فکر می‌کنم اگر کانون نگاه ویژه‌ای به تعدد ژانر در آثار کودک داشته باشد به نظر اتفاقات بهتری رخ می‌دهد. البته که در این سال‌ها تلاش‌هایی در این زمینه صورت گرفته است. به صورت کلی تا پایان دهه ۷۰ همچنان آثاری با ژانرهای مختلف در سینمای ما حضور داشتند که از آن دوره به بعد سیاست‌گذاری‌ها به سوی محدود کردن ژانرها حرکت کرد تا شاید مسیر راحت‌تر باشد آن هم با این طرز تفکر که ریسک را در فروش کاهش دهند.

او ادامه داد: این نکته نیز مهم است که برای داشتن یک رویکرد و عملکرد منطقی در بحث ژانر و تولید آثار در ژانرهای مختلف، باید سازمان سینمایی به تعداد پروانه ساخت‌هایی که در هر ژانر صادر می‌کند توجه کند، برای مثال ظرفیت تولید در ژانر کمدی یا اجتماعی را بسنجد و برای تعداد مشخصی پروانه ساخت صادر کند. همچنین این را باید بدانیم اگر قرار است آثار در ژانرهای گوناگون ساخته شوند باید فضا، شرایط و امکانات آن را فراهم شود.

این تهیه‌کننده در پاسخ به این پرسش که چه شد برای ساخت «پوست» چنین ریسکی کرده است، گفت: ۲ نگاه باعث ساخت این اثر شد که یکی از آن‌ها علاقه شخصی‌ خود بود که برای من بسیار مهم بود و یکی از دلایل ساخت این فیلم سینمایی شد. هرچند که محدودیت‌ها و مشکلاتی برای اخذ مجوز وجود داشت که در نهایت پروانه ساخت آن را گرفتیم. از نگاه حرفه‌ای اما من هم نگران بودم که با ساخت «پوست» آیا بازگشت سرمایه رخ می‌دهد یا خیر، که برای رفع چنین ریسکی سعی کردیم هزینه‌های تولید را کاهش دهیم که یکی از آن‌ها انتخاب عوامل حرفه‌ای از شهر تبریز و ساخت فیلم در آن منطقه بود تا از هزینه ساخت دکور در تهران و رفت و آمد عوامل عبور کنیم.

او در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره شرایط تولید و نوع ارتباط با تهیه‌کننده بیان کرد: تولید به این صورت است که متنی به تهیه‌کننده ارایه می‌شود که درنهایت در صورت توافق روند تولید آغاز می‌شود. حال کارگروهی تشکیل می‌شود که متن در آن چکش‌کاری شده و بر اساس آن عوامل کار انتخاب و وارد پیش‌تولید اثر می‌شویم. اما همانطور که می‌دانیم شرایط تولید بسیار سخت شده است چراکه محدودیت‌های مختلفی وجود دارد و همه به این محدودیت‌ها آگاه هستیم. همانطور که من نزدیک به ۲ سال است درگیر ساخت یک اثر سینمایی هستم. حال اگر قرار است اثر ما در ژانر متفاوتی باشد، در کنار این مراحل یک مرحله دیگر نیز وجود دارد که باید به تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار اثبات شود که اثر مورد بحث با توجه به اینکه از ژانر معمول عبور کرده اما بازگشت سرمایه را با خود به همراه دارد و می‌تواند بازخورد خوبی نیز داشته باشد.

این تهیه‌کننده درباره ساخت فیلم اول و مشکلات فیلمساز در آن مرحله گفت: درباره ساخت فیلم اول کمی کار سخت‌تر است چراکه نگاه فیلمساز کار اولی باید نگاه حرفه‌ای باشد اما ایده‌آل‌گرایی شدیدی که در این افراد وجود دارد بسیار کار را سخت‌تر می‌کند و ریسک ساخت یک اثر را افزایش می‌دهد. به همین دلیل من معتقدم فیلمسازان جوان باید منطق را چاشنی این ایده‌آل‌گرایی کنند تا ساخت اثر اتفاق بیافتد و به نقطه مطلوبی ختم شود. 

مصباح در پایان عنوان کرد: همیشه گفته می‌شود متن و فیلمنامه باعث درخشش و یا موفق نشدن یک اثر می‌شود اما بزرگترین مشکل سینمای ایران تهیه‌کننده و عوامل هستند، اگر تهیه‌کننده جسور، دلسوز و مولف داشته باشیم شاهد اتفاقات بهتری در سینما خواهیم بود. تهیه‌کننده بسیار بیشتر از متن آینده یک فیلم را می‌سازد چراکه اگر یک تهیه‌کننده در مسیر درست حرکت کند می‌تواند سینما را نجات دهد. باید نگاه درست و حرفه‌ای به سینما وجود داشته باشد که بتوان آثار درستی نیز خلق کرد نگاهی که درگیر تفکرات حزبی، ایدئولوژیک و ... نباشد و تنها نگاه حرفه‌ای به سینما در او وجود داشته باشد.

سی و نهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار تا 2 آبان 1401 در پردیس سینمایی ملت در حال برگزاری است.

انتهای پیام/