علت خشکی و درد زانو چیست؟ درمان آن چگونه است؟

یک مشکل رایج در میان سالمندان و آنهایی که فعالیت جسمانی کمی دارند، خشکی زانو است. انعطاف پذیری ضعیف بدن یا عدم توازن عضلانی در پاها، از عوامل بروز خشکی زانو و درد پاها است. در این مقاله می توانید بیشتر با دلایل خشکی زانو آشنا شوید؛ بعلاوه قرار است در این مقاله به بعضی از روش‌های درمانی و درمان خانگی موثر در کاهش خشکی و درد زانو نیز بپردازیم.

دلایل درد و خشکی زانو

در ادامه به برخی از دلایل رایج خشکی زانو اشاره شده است.

آسیب دیدگی مینیسک

مینیسک، دو عضو غضروفی C شکل هستند که در داخل مفصل زانو قرار دارند و نقششان، ضربه گیری یا جذب شوک بین استخوان های تشکیل دهنده مفصل است. حرکت ناگهانی را چرخیدن زانو که عمدتا در حین ورزش یا فعالیت های جسمانی مختلف رخ می دهد، می تواند منجر به آسیب دیدگی زانو شود.

بالا رفتن سن فرد، احتمال فرسودگی و تحلیل رفتن مینیسک را افزایش می دهد و این به معنای افزایش احتمال پارگی مینیسک است. فرد در صورت پارگی مینیسک، با یک صدای کلیک یا ترکیدن حباب مواجه خواهند شد و خشکی زانو هم از همینجا شروع می شود. افراد در اکثر موارد می توانند به راه رفتن ادامه دهند، اما شاید شاهد نشانه های زیر باشند:

• درد
• تورم، قفل شدگی زانو
• کاهش بازه حرکتی
• احساس خالی شدن زانو

آسیب دیدگی رباط

رباط به نوارهای پیوندی استخوان به استخوان گفته می شود که از روی زانو عبور می کند و استخوان ران یا فمور را به تیبیا یا ساق پا متصل می کند. احتمال کشیدگی، آسیب دیدگی یا پارگی رباط های زانو وجود دارد و در این صورت، فرد شاهد موارد زیر خواهد بود:

• درد زانو
• ناپایداری زانو
• تورم زانو

آرتروفیبروز

آرتروفیبروز یا سندروم خشکی زانو در صورت تشکیل بافت زخم زیاد در اطراف مفصل زانو رخ می دهد. وقوع آرتروفیبروز بعد از جراحی زانو (مثل جراحی تعویض مفصل یا جراحی پارگی رباط صلیبی) عجیب نیست. تقریبا در حدود 6 درصد از کسانی که تحت عمل تعویض مفصل قرار می گیرند، با مشکل آرتروفیبروز مواجه می شوند. بعضی از نشانه های آرتروفیبروز عبارتند از:

• درد زانو که بدتر شود
• تورم و قرمزی اطراف زانو
• راه رفتن با زانوی خم

آرتریت

سه نوع اصلی آرتریت به درد و خشکی زانو منجر می شوند که در ادامه با جزئیات بیشتری به آنها پرداخته شده است.

آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید در نتیجه یک مشکل خودایمنی رخ می دهد که باعث می شود بدن به بافت های خودش حمله می کند؛ آرتریت روماتوئید معمولا هر دو زانو را درگیر می کند. افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید گاهی با تورم غشاء سینوویال (غشاء نازک پوشاننده لایه درونی مفصل زانو) مواجه می شوند که با درد و خشکی زانو همراه می شود.

استئوآرتریت یا آرتروز زانو

آرتروز زانو در نتیجه فرسودگی و تحلیل رفتن غضروف بین استخوان ها رخ می دهد. با تحلیل رفتن غضروف درون مفصل زانو، استخوان های زانو به یکدیگر ساییده می شوند و این مسئله به تشکیل زوائد استخوانی و نتیجتا درد و خشکی زانو منجر می شود. بنا به مطالعه ای در سال 2013، استئوآرتریت زانو در میان افراد 55 تا 64 ساله شایع تر است.

آرتریت بعد از حادثه

صدماتی مانند پارگی رباط و مینیسک، احتمال بروز صدمات دیگر در مفصل زانو را افزایش می دهد. این مساله در طول زمان (شاید حتی بعد از گذشت چند سال از مصدومیت) به بروز آرتریت بعد از حادثه منجر می شود. افراد مبتلا به آرتریت بعد از حادثه ممکن است با نشانه های زیر روبرو شوند:

• تورم زانو که حرکت دادن آن را سخت می کند
• درد زانو
• احساس ضعف در زانو
• بدتر شدن نشانه ها با انجام فعالیت
• بدتر شدن نشانه ها در آب و هوای مرطوب

چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟

باید برای درمان درد و خشکی زانو به یک پزشک متخصص مراجعه کنید؛ او بعد از معاینه و تعیین دلیل خشکی زانو می تواند برنامه درمانی متناسب با دلیل را برای حل مشکلتان مشخص کند. شاید لازم باشد تا علاوه بر معاینه فیزیکی، تحت آزمایشات تصویربرداری و آزمایشات دیگر نیز قرار بگیرید. شاید به یک فیزیوتراپ، متخصص امور مفصلی و عضلانی-اسکلتی یا روماتولوژیست معرفی شوید. اگر به جراحی نیاز داشته باشید، به یک جراح ارتوپد معرفی خواهید شد.

روش‌های درمان

روشهای درمانی خشکی زانو تا حدی به دلیل خشکی زانو بستگی دارد. روش های درمان خانگی برای حالتی که یک مصدومیت جزئی عامل خشکی زانو باشد، می تواند به کاهش درد و خشکی ناشی از مصدومیت بیانجامد:

• استراحت دادن به زانو
• گذاشتن بسته یخ در بازه های زمانی منظم
• مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی بدون نسخه
• پوشیدن بریس زانو برای ثابت کردن زانو و کمک به پیشگیری از مصدومیت های بیشتر

فرد برای مصدومیت های شدیدتر یا خشکی ادامه دار زانو باید به پزشک مراجعه کند. پزشک ابتدا به دنبال دلیل خشکی زانو می گردد و سپس طرح درمان متناسب با آن را تعیین می کند. این روشهای درمانی با توجه به دلیل خشکی زانو می توانند در دسته های زیر قرار بگیرند:

• مصرف داروهای مسکن تجویزی
• استفاده از کورتیکواستروئید
• مصرف داروهای آرتریت روماتوئید مثل داروهای ضدروماتیسمی اصلاح کننده بیماری
• تزریق PRP به زانو به منظور بازیابی عملکرد زانو، به خصوص در مواردی مثل استئوآرتریت زانو
• فیزیوتراپی به منظور بهبود عملکرد و توان زانو

ورزش و حرکات کششی موثر

افراد مبتلا به خشکی زانو در مواردی باید از انجام ورزش خودداری کنند؛ بعضی از مصدومیت های زانو برای بهبود به زمان نیاز دارند و به جای ورزش به استراحت نیاز دارند. اما ورزش برای آن دسته از خشکی زانو که ناشی از آرتریت باشد، موثر خواهد بود و از جمله این تمرینات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تمرینات قدرتی: افزایش قدرت عضلات اطراف زانو، فشار وارد بر مفصل را کاهش می دهد که بعضی از آنها عبارتند از لیفت با پا و تمرینات همسترینگ.
• ایروبیک: تمرینات کاردیو که بتواند سطح انرژی فرد را بالا ببرد و با کاهش وزن بیمار، فشار اضافه وارد بر زانوی او را کاهش دهد. از جمله حرکات ورزشی این دسته می تواند به دوچرخه سواری و شنا اشاره کرد.
• تمرینات تعادلی: این تمرینات به منظور تقویت عضلات اطراف زانو و کاهش خطر افتادن فرد (که آسیب های مفصلی بیشتری را ایجاد می کند) تجویز می شود. از حمله تمریناتی که در این دسته قرار می گیرند می توان به ایستادن روی یک پا یا ایستادن بر روی پد فومی اشاره کرد.

شاید بهتر باشد که فرد مبتلا به نوعی از آرتریت، تمارینش را قبل از شروع ورزش با پزشکش در میان بگذارد. در ادامه نکاتی برای کمک به پیشگیری یا کاهش درد و خشکی زانو آورده شده است:

• خودداری از انجام حرکات کششی تا زمانی که کامل گرم کرده باشید
• انجام حرکات کششی پا، قبل و بعد از ورزش
• انجام آرام حرکات کششی تا جایی که درد نداشته باشید
• انجام شکل درست تمارین
• اطمینان از تعادل قدرت بین عضلات پا
• عدم انجام حرکاتی که باعث بدتر شدن نشانه ها شود.

علیرغم رواج زیاد خشکی زانو، اما می توانید گامهایی را برای درمان و پیشگیری از وقوع مجدد آن بردارید. حرکاتی که برایتان مثبت بوده را ادامه دهید؛ تا درمان کامل زانو، زمانی را برای استراحت، قراردادن یخ و بالاتر قرار دادن پاهایتان در نظر بگیرید. یک برنامه حرکات قدرتی و کششی را شروع کنید و آن را ادامه دهید.