علل تمایل به زایمان غیرطبیعی

به گزارش خبر گزاری برنا؛ مسئله جمعیت و تحولات آن ارتباط چشمگیری با سایر موضوعات دارد و از یک سو کاهش یا افزایش آن می‌تواند تاثیرات قابل توجهی در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی برجای بگذارد و از سوی دیگر خود برآیند تحولات در حوزه‌های مختلف است. در این میان بهداشت و سلامت یکی از عرصه‌هایی است که با پزشکی کردن فرایند باروری تاثیرات قابل توجهی را در حوزه جمعیت گذاشته است.

پزشکی شدن فرایندی را توصیف می کند که توسط آن مشکلات غیرپزشکی معمولا به بهانه بیماری یا کسالت به عنوان مشکلات پزشکی تعریف می‌شوند. انتقال تولد از خانه به بیمارستان و کنترل فرایند تولد به وسیله متخصصان نمونه عالی پدیده پزشکی شدن است. هرچند این موضوع اثرات مثبت فراوانی از جمله کاهش مرگ و میر مادران و فرزندان را به دنبال داشته، لکن بدون آسیب نیز نبوده است. به عنوان نمونه یکی از این آسیب‌ها افزایش زایمان غیرطبیعی در میان زنان است.

طبق اصول بیمارستان دوستدار مادر زایمان یک فرآیند طبیعی است که باید با حداقل مداخلات پزشکی انجام پذیرد و سزارین یک عمل مداخله‌ای است که در موقع اضطراری برای نجات جان مادر و کودک هنگامی که زایمان طبیعی خطرناک است یا امکان پذیر نیست صورت می گیرد. لکن معنای زایمان در دوره کنونی ورای فرایندهای پزشکی شده است و شیوع عمل سزارین در سطح جهانی نشان دهنده این است که زندگی زنان به شکل روزافزونی در حال پزشکی شدن است.

بر اساس نظر کارشناسان میزان جراحی سزارین بایستی میان 5 الی 15 درصد باشد. لکن در ایران بیش از نیمی از زایمان‌ها به شکل سزارین صورت می‌گیرد و در برخی از استان‌ها مانند اصفهان این رقم بالای 60 درصد است. این در حالی است که پیشینه اسناد پزشکی نشان می‌دهد سزارین با طولانی کردن زمان حاملگی بعدی، کم کردن فرصت باروری و افزایش احتمال نازایی ثانویه موجب تشدید کاهش نرخ باروری می‌شود. پزشکان معمولا بعد از دو یا سه فرزند که از طریق سزارین به دنیا آمده اند توصیه به فرزندآوری بیشتر نمی‌کنند. همچنین برخلاف تصور غالب در این شیوه میزان مرگ و میر مادران 2 تا 3 برابر و میزان ناتوانی باروری مجدد 5تا 10 برابر افزایش می‌یابد.

حال با وجود افزایش خطرات برای مادر و فرزند و هم‌چنین پیامدهایی از جمله کاهش امکان باروری سوال این است که دلیل روی‌آوری گسترده زنان به زایمان غیرطبیعی چیست؟ نتایج تحقیقات اجتماعی نشان می‌دهد این اقدام بیشتر متاثر از عوامل فرهنگی و اجتماعی است که در ادامه ابتدا به برخی از دلایل اصلی اشاره شده و سپس در قالب یک دسته‌بندی عناوین علت‌ها ذکر خواهد شد.

علل تمایل به زایمان غیرطبیعی

یافته‌ها نشان می دهد پزشکان با توصیه‌های خود نقش عمده‌ای در تصمیم سزارین زنان ایفا می‌کنند و نظر پزشک به شدت بر تصمیم زن باردار تاثیرگذار است. تصوری که پزشکان برای مادران از درد زایمان طبیعی و پیامدهایی که به دنبال دارد ایجاد می‌کنند سبب می‌شود مادران برای رهایی از پیامدها به سزارین رو بیاورند. این موضوع در دهه‌های اخیر به حدی بوده که به آن به عنوان مهمترین عامل نگاه می‌شود. در پژوهش نگرش سنجی که فرجی و همکاران انجام داده‌اند 70 درصد زنان، پزشک را عامل تعیین روش زایمان دانسته‌اند. لذا در مداخلات برای کاهش سزارین یکی از مهمترین اقدامات آموزش و تغییر نگرش در پزشکان و همچنین وضع قوانین نظارتی بازدارنده است.

یکی از علل فرهنگی در این زمینه تلاش برای کسب جایگاه اجتماعی است. در واقع هنجارهای اجتماعی این تصور قالبی را ایجاد کرده است که «افراد دارای جایگاه بالا و امروزی عمل سزارین را انتخاب می‌کنند.» در واقع این موضوع با پرستیژ اجتماعی و اقتصادی پیوند خورده است. مصاحبه‌های مستقیم نشان می‌دهد زنان هنجارهای ذهنی مثبتی نسبت به سزارین دریافت کرده بودند و در مقابل هنجارهای ذهنی نسبت به زایمان طبیعی این بود که «این عمل برای افراد سطح پایین است.» در پژوهش نگرش سنجی دیگر 68 درصد از زنان گزاره «اگر زایمان طبیعی کنم جلوی فامیل خجالت می‌کشم» را تایید کرده بودند.

باورهای غلط از دلایل پرتکرار دیگر در این زمینه است. نتایج نشان می‌دهد باور رایج میان زنان این است که زایمان طبیعی برایشان خیلی سخت است و نمی توانند با دردهای زایمان طبیعی مقابله کنند. باور غلط دیگر این است که سزارین از مرگ نوزاد جلوگیری می‌کند و یا اینکه رسیدگی به بیمار در حین سزارین بهتر است. آگاهی دادن به زنان در مورد زایمان بدون درد، فراهم کردن امکانات زایمان در آب و آموزش احترام به حقوق بیمار از جمله راهکارهای تعدیل این نگرش است.

اهمیت یافتن مدیریت بدن یکی دیگر از عوامل دخیل در این زمینه است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد زنانی که قصد سزارین داشتند اهمیت بیشتری به تصویر بدنی خود می‌دادند و از شل شدگی دستگاه تناسلی که ممکن است بر رابطه جنسی اثربگذارد هراس داشتند.

جمع بندی

در مجموع می‌توان علل به دست آمده را به دو دسته گزاره های ذهنی و گزاره های ساختاری تقسیم کرد .

گزاره های ذهنی شامل: 1.ناشناخته بودن و ابهام زایمان 2. ترس از درد زایمان طبیعی 3. تلقی سزارین به مثابه یک پدیده مدرن 4. ترس از به هم‌ریختگی و از شکل افتادن اندام تناسلی5. امن تر بودن سزارین

گزاره های ساختاری شامل: 1. تاثیر اطرافیان مهم و جامعه در انتخاب سزارین(پیشنهاد همسر، خانواده، دوستان، پزشک) 2. اعتماد به پزشکان و متخصصان زنان و زایمان3. وضعیت نامناسب بیمارستانها برای زایمان طبیعی (برخورد نامناسب پرسنل زایشگاه در طی درد کشیدن- وضعیت نامناسب اتاق زایمان طبیعی) 4. عدم توانایی جسمی زتات برای انجام زایمان طبیعی 5. کوتاه شدن زمان زایمان و تمایل به داشتن کودک برنامه ریزی شده 6. سودجویی پزشکان و وضعیت اقتصادی مناسب مادران.

نویسنده: محمد امین مهدی زاده

 انتهای پیام/