ورزش زورخانه ای، میراثی جهانی به نام ایران

به گزارش خبرگزاری برنا، فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای آمیخته با شجاعت، قدرت و جوانمردی است. برای مردم ایران «پهلوان» با «قهرمان» فرق دارد و همیشه در نزد مردم این سرزمین پهلوان فرد ارزشمندی است و مردم برای پهلوان ارزش ویژه‌ای قائل هستند.

پهلوان‌ها فقط ورزشکار نیستند، آن‌‌ها ملجأ و پشت و پناه مردم هستند. همراه آدم‌های خسته و پناه آدم‌ها مظلوم و مدافع انسان‌ها در برابر ظلم.

پهلوان‌ها زور بازو دارند، شجاعت دارند، قوی هستند اما قلدر نیستند، اتفاقا خیلی هم تواضع دارند و شاید برای همین است که درب ورودی زورخانه‌ها کوتاه‌تر و کوچک‌تر از درب‌های معمولی سایر ساختمان‌ها است تا انسان‌ها هنگام ورود و خروج با حالت تعظیم گذر کنند و افتادگی و ادب رعایت شود و به حالت خضوع به زورخانه وارد شوند.

سقف آن‌ها هم بلند و گنبدی شکل است و به همین دلیل زورخانه‌ها شکلی شبیه مساجد یا معابد دارند.

در میان زورخانه، یک گودی قرار دارد که حرکات ورزش زورخانه‌ای در آن اجرا می‌شود، این گود امروزه هشت ضلعی بوده و ۷۰ سانتی‌متر پایین‌تر از سطح کف سالن است. در گذشته گود را با چهار زاویه می ساختند که نماد چهار عنصر حیات، چهار گوشه قبر، چهار نفس انسانی (نفس اماره، لوامه، ملهمه و مطمئنه) بوده است.

در فضای اطراف گود، محل نشیمن برای تماشاچیان تعبیه می‌شود. همچنین جایگاه خاصی برای نگهداری ابزار ورزش زورخانه‌ای در بالای گود قرار دارد. این ابزار شامل سنگ، تخته شنا، میل و کباده هستند.

هر قسمت از ورزش زورخانه ای برای خودش جذابیت دارد و همه آدم های فعال در این ورزش قابل احترام هستند. مرشد یکی از افراد مهم در زورخانه است.

در حقیقت مرشد، هنرمندی با جایگاه اخلاقی والا که وقایع نیکو پهلوانان را در قالب شعر حماسی یا داستان به صورت آهنگین با همراهی «ضرب و زنگ زورخانه ای» در هنگام اجرای ورزش زورخانه‌ای می‌نوازد. ضرب زورخانه‌ای نوعی ساز کوبه‌ای است که ورزشکاران ریتم ورزش خود را با ریتم این ساز هماهنگ می‌کنند. در حقیقت ضرب زورخانه‌ای برای برانگیختن ورزشکاران اجرا می‌شود تا حرکات ورزشی خود را به صورت گروهی یا فردی اجرا کنند.

برای مرشد هم در زورخانه جایگاهی تعبیه شده است. جایگاه او معمولاً در نزدیکی درب ورودی و در قسمت مرتفعی قرار دارد. به جایگاه مرشد، «سردم» می‌گویند که به عنوانی مکانی مقدس شناخته می‌شود. سردم را معمولا با پر‌های طاووس و قو تزیین می‌کنند، چرا که در گذشته به کلاه‌خود‌های جنگجویان و سرداران، از این پر‌ها نصب می‌کردند.

سنگ، تخته شنو، میل، کباده از ابزار و وسایل ورزشکاران است که پشت هر کدام حکایتی از بزرگی و اصالت نهفته است.

ثبت جهانی ورزش زورخانه ای به نام ایران

این ورزش ریشه در فرهنگ کهن ایران زمین دارد. ایرانی‌ها این ورزش را با اقتدا به مولای متقیان حضرت علی (ع) انجام می‌دهند و پهلوانان و ورزشکاران ورزش زورخانه‌ای را کسانی می‌دانند که پیروی واقعی حضرت هستند.

این ورزش در حقیقت یک میراث ناملموس است که ریشه در تاریخ، فرهنگ و هویت ایرانیان دارد.  آیین پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان سال ۱۳۸۹ (۱۶ نوامبر ۲۰۱۰) در فهرست میراث‌فرهنگی و معنوی یونسکو به پیشنهاد ایران به ثبت جهانی رسیده است.

پوریای ولی، پهلوان دوست داشتنی ایرانی‌ها

ورزش زورخانه‌ای از آیین‌های پهلوانی و ورزش‌های سنتی ایرانیان است. مورخان معتقد هستند که ۷۰۰ سال پیش محمود که معروف به پوریای ولی بوده و در خوارزم زندگی می‌کرده، زورخانه‌ها را به شکل امروزی در آورده است. برای مردم ایران پوریای ولی یک پهلوان دوست داشتنی است که نماد فتوت و جوانمردی به حساب می‌آید.

از گذشته‌های دور ورزش زورخانه‌ای به پهلوانی و جوانمردی اشاره داشته و اغلب کسانی که در زورخانه‌ها شرکت می‌کردند دارای خصوصیاتی مانند مروت و جوانمردی و پهلوانی بودند، همچنین مرشد زورخانه در هنگام ورزش و برای تهیج ورزشکاران اشعار و داستان‌هایی آهنگین را همراه با ضرب زورخانه‌ای می‌خوانده و به خصوص دردهای جوانمردی و پهلوانی که بسیار با ارزش هستند اشاره می‌کند.

ورزش باستانی در بین ورزشکاران به احترام و ادب معروف است. آداب و سنت ورزش زورخانه‌ای، با تحسین و پیروی از پهلوانان و دلاوران افسانه‌ای دوره باستانی و امام اول شیعیان، جوانمردان، خُلق و خوی مردانگی و جوانمردی گره خورده و این ویژگی‌ها را مرشد در قالب شعرها و داستان‌هایی به صورت آهنگین و همراه با ضرب زورخانه می‌خواند.

شیعیان معتقدند که زورخانه، مسجد دوم شیعیان است. در زورخانه تمام حرکات با اجازه از سادات و پیشکسوتان زورخانه که به «رخصت گرفتن» معروف است، انجام می‌شود.

گل‌ریزان رسم قشنگ ورزش زورخانه‌ای

یکی از رسومی که در زورخانه‌ها رواج زیادی دارد گل‌ریزان است و جایگاه اقتصادی زورخانه‌ها در فرهنگ باستانی ایران را نمایش می‌دهد.

در گل‌ریزان اهالی زورخانه، ورزشکاران و افراد عادی برای اهدای وجوه نقد در زورخانه برای مقاصد خیرخواهانه و عام‌المنفعه از افتتاح یا مرمت یک زورخانه، احترام به پهلوانی که از شهر دیگری آمده، کشتی گرفتن دو پهلوان، کمک به آسیب دیدگان حوادث طبیعی، کمک به نیازمندان، کمک به ازدواج زوج‌های جوان که مشکلات مالی دارند، آشتی دادن دو پیش‌کسوت که میانشان کدورتی پیش آمده گردهم جمع می‌شوند.

در مراسم گل‌ریزان، مرشد پس از شعرخوانی و ضرب زدن و ذکر گفتن، از حاضرین می‌خواهد هر آنچه در توان دارند کمک کنند سپس دو نوچه دو طرف لنگی را در دست می‌گیرند و میان حاضران می‌چرخند تا هر کس به اندازه توان مالی که دارد، مقداری پول در لنگ بریزد.

انتهای پیام/