صنعتی مرغوب از ایستگاه آخر هرمزگان

به گزارش خبرگزاری برنا هرمزگان، بشر از آغاز زندگی خود در پی ساخت وسایلی برای راحت کردن امورات خود بوده است و همواره در پی کشف و ساخت ابزار ها مانند نیزه و چاقو و تیر کمان و... که هر کدام به نوبه خود در تسهیل گری زندگی به او کمک می‌کردند و در برابر موجودات درنده و وحشی از خود و خانواده دفاع می‌کردند، رفته رفته با شکل گیری روستا ها و شهر ها و بوجود آمدن یک تمدن و به عبارت ساده یکجا نشینی اقوام و ایل و طایفه ها شهر های بزرگی شکل گرفت که هر کدام از این شهر ها در کشور و دنیا با نماد ساخت یک سازه یا حتی صنایع دستی مشهور شدند، صنایع دستی هر شهر شناسنامه اوست مثلا وقتی به کرمان سفر میکنیم سوغات این شهر پته های چشم‌نواز و خوراکی های چون پسته ، خرما و.. شناسنامه این شهر را به ما نشان می دهد، استان هرمزگان یکی از استان هایی است که از لحاظ جغرافیای در جنوبی ترین نقطه ایران زمین قرار دارد و هر کسی که به این استان پهناور سفر کند با تنوع زیستی و سوغات ها و صنایع دستی مرغوب این استان مواجه می‌شود. گلابتون‌دوزی، خوس‌دوزی، بادله‌دوزی و زری‌دوزی از مهم‌ترین صنایع دستی بومی است که در واقع منحصر به استان هرمزگان  است و مشابه آن‌ها در مناطق دیگر کشور یافت نمی‌شود، این هنرها در میان اهالی بندرعباس، بندرلنگه، بستک، و میناب کاملاً رایج است و از دیرباز برای تزیین لباس از آن‌ها استفاده کرده‌اند، همه اینها تازه بخش کوچکی از صنایع دستی هرمزگان است، اگر چشم اندازمان را به کمی دور تر یعنی آخرین نقطه هرمزگان در شرق شهرستان بشاگرد بیاندازیم شاهد اهمیت به صنایع دستی که از پدران به پسران رسیده و سینه به سینه نقل شده است  هستیم چاقو سازی یکی از این هنر های خاص و در عین حال قدیمی است که در شهرستان بشاگرد با توجه به کمبود و حتی نبود امکانات در حال ساخت است و مردم بشاگرد بدون استفاده از دستگاه های برقی با زحمت دست های خود این چاقو ها را می سازند. چاقو سازی در منطقه بشاگرد به عنوان یک شغل پردرآمد محسوب می‌شود و مشتری های این بازار عمدتا از کشور های حاشیه خلیج فارس هستند، کپر های مشهور بشاگرد که در سردمدار محرومیت در جنوب کشور هستند مأمنی برای ساخت صنایع دستی چون چاقو هستند که بدون هیچ امکانات صنعتی در کپر ها و کوره های مخصوص که پر از ذغال سنگ هستند ساخته می‌شود، چاقوسازی در شهرستان بشاگردتوانسته در قالب صنایع دستی جایگاه ویژه ای را در کشور کسب کند اما این روزها هنر چاقوسازی قربانی وارادت بی رویه چاقوهای چینی شده است و باعث کساد شدن اوضاع کار کسانی است که با ساخت چاقو و آهنگری نان خود را در می آورند .این روز ها زمزمه پرداخت تسهیلات از سوی مسئولین ذی‌ربط شنیده می شود و بنا به اعلام مدیر صنعت معدن و تجارت شهرستان بشاگرد متقاضیان برای دریافت تسهیلات به سامانه مشاغل خانگی مراجعه و نام نویسی کنند و مراحل دریافت تسهیلات را طی کنند، گفتنی است سابقه چاقوسازی در بشاگرد به ۱۳۰ سال پیش می‌رسد که این شهرستان تنها کانون ساخت چاقو به روش سنتی و دستی در استان است  تاکنون  در شهرستان بشاگرد ۱۲ کارگاه تولید چاقوسازی فعال است که چاقو‌های تولیدی در داخل و خارج کشور به فروش می رسد،قیمت هر تیغه چاقو از ۳۰۰ هزار تا ۵ میلیون تومان است.

برای حمایت از کسب و کار های خانگی و رونق دادن به صنایع دستی استان هرمزگان و شهرستان بشاگرد صرفا پرداخت تسهیلات کافی نیست و راه اندازی یک بازارچه مرزی در این منطقه و تخفیفات کمرگی نیز می‌تواند کمک حال سازندگان چاقو در این خطه باشد،هنرمندان بشاگردی نه تنها در ساخت چاقو بلکه در ساخت داس و سوهان که از صنایع دستی کمیاب و در معرض خطر استان هرمزگان است و با کمترین سرمایه می توان شروع به فعالیت در این حوزه کرد است  و دربازار های محلی و کشور های حاشیه خلیج فارس به عنوان سوغات طرفداران زیادی دارد، خلاف این چاقو ها نیز بسیار زیبا است که آنرا هم با دست می سازند و در تهیه آن از چوب مخصوصی به نام چاگ است که در منطقه بشاگرد می روید، ایجاد کارگاه های صنعتی ، تجهیز کارگاه با دستگاه های ساخت چاقو و تکنولوژی پیشرفته نیز از دیگر راه های تقویت و حمایت از این قشر زحمتکش کش است، وقتی دین مبین اسلام مسلمین را به کسب روزی حلال دعوت می کند و احادیث مختلفی در این رابطه ذکر شده است،با نگاه به آیات قرآنی در می‌یابیم که قرآن هرگز ما را به چشم پوشی از مواهب الهی دعوت نکرده است و فقر را ارزش و نعمت به حساب نیاورده و همیشه آدمی را دعوت به فعالیت نموده است تا از طریق کار و کوشش خود به روزی حلال دسترسی داشته باشد و دستور داده است که از روزی حلال و پاکیزه بخورید: «ای مردم، از آنچه در زمین است حلال و پاکیزه بخورید.» «از نعمت‌های پاکیزه‌ای که به شما روزی داده‌ایم بخورید.» در این آیات مراد از طیبات، چیزهای حلال و پاکیزه است که خداوند متعال روزی بندگانش قرار داده است و به حالت دستوری آورده است که از حلال و طیب تناول کنید.بنابر روایاتی که از پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و امامان معصوم (علیهم‌السّلام) رسیده، بر همه لازم است در راه به‌دست آوردن درآمد حلال تلاش کنند و از بیکاری و تنبلی و حرام‌خواری جدّاً بپرهیزند.

پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «طَلَبَ الحَلالِ فَریضَةٌ عَلی کُلِّ مُسلِمٍ وَ مُسِْلِمَةٍُ؛  به دنبال روزی حلال رفتن، بر هر مرد و زن مسلمان لازم است.»و نیز از وی روایت شده که: «خدا دوست می‌دارد که بنده‌اش را در راه کسب حلال در رنج و زحمت ببیند.» و نیز می‌فرماید: «اَلکادُّ لِعِیالِهِ کَالْمُجاهدِ فی سَبیلِ الله؛ کسی که برای اداره زندگی خانواده‌اش تلاش می‌کند، مانند کسی است که در راه خدا جهاد می‌کند.»در حدیث دیگر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «انَّ اللهَ یُبْغِضُ الشّابَّ الفارِغ؛  جوان بیکار، مورد خشم خداوند است.»و می‌فرماید: «انسان سالم و بیکاری که نه مشغول کارهای دنیایی و نه مشغول کارهای آخرتی باشد، مورد خشم پروردگار است.» در روایت دیگری نیز حضرت می‌فرمایند: «هر کسی شب هنگام بر اثر جستجوی حلال، خسته به خواب رود، آمرزیده خفته است.» در روایت دیگری نیز، امام صادق (علیه‌السّلام)، به جستجوی روزی حلال امر می‌فرمایند و آن را کمک و پشتیبان دین معرفی می‌کنند.ابن‌عبّاس می‌گوید، هرگاه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از شخصی خوشش می‌آمد، از شغل او می‌پرسید. اگر می‌گفتند او شغلی ندارد، می‌فرمود: از چشم من افتاد. وقتی از آن حضرت، علت آن را می‌پرسیدند، می‌فرمود: مؤمن اگر دارای شغلی نباشد، با دین‌فروشی زندگی خودش را اداره می‌کند. 

والی که بود

حاج عبدالله والي كارمند ساده يكي از بانك‌هاي دولتي بود كه تا هنگام مرگ در سال ۱۳۸۴، ۱۲ بار مبتلا به بيماري مالاريا در منطقه محروم بشاگرد مي‌شود و سر آخر نيز با درد آن مردم محروم در يكي از بيمارستان‌هاي تهران، گمنام جان مي‌سپارد. حاجي اكنون اسطور‌ه‌اي براي بسياري از مردم محروم بشاگرد و البته بچه‌هاي جهادي به شمار مي‌رود كه براي آشنايي هرچه بيشتر با او گفت‌وگوي كوتاهي با برادر و همكارش حاج امير والي انجام داده‌ايم. اواخر سال ۶۰ وقتي كه حاج عبدالله از وجود منطقه بشاگرد توسط يكي از دوستان‌شان مطلع مي‌شوند، سفري به اين منطقه مي‌كنند و با ديدن محروميت خاص مردم آنجا، تصميم مي‌گيرند كه براي خدمت رهسپار بشاگرد بشوند، اما در آن ايام جنگ تازه آغاز شده بود و ما به اتفاق حاجي در منطقه كردستان حضور داشتيم و غيراز شركت در جنگ در امور سازندگي هم فعاليت مي‌كرديم، به همين خاطر حاج عبدالله مردد بود كه صلاح است مناطق جنگي را رها كند و به بشاگرد برود يا نه، بنابراين ديداري به همراه حاج آقا نيري رئيس وقت كميته امداد و چند نفر ديگر با حضرت امام(ره) صورت مي‌گيرد و در آن ديدار امام با توصيه براي كمك به مردم محروم بشاگرد اين جمله را مي‌گويند كه آيا گمان نمي‌كنيد سربازاني براي امام زمان(عج) در ميان بچه‌هاي محروم اين منطقه وجود داشته باشند. اين جمله باعث مي‌شود كه اگر شك و شبهه‌اي هم در اين خصوص وجود داشت، برطرف شده و حاجي رهسپار بشاگرد شود. صبر و تحمل ايشان واقعاً بي‌نظير بود. حاجي يك طرز فكر عمده براي سازندگي اينجا داشت و آن هم اين بود كه از طريق آموزش و فرهنگ‌سازي باعث شويم اين مردم روي پاي خودشان بايستند مثلاً وقتي يك محلي را براي يادگرفتن يك فن مانند آهنگري نزد خودمان مي‌آورد، به محض اينكه كار را ياد مي‌گرفت، او را راهي مي‌كرد. دليل كارش را مي‌پرسيديم و مي‌گفت اين فرد بايد با هنري كه آموخته يك شغل راه بيندازد و چند نفر از افراد محلي را دور خودش جمع كند. اكنون همان روش حاجي نتيجه داده است. از استادان حوزه‌هاي علميه بشاگرد گرفته تا معلمان مدارس شبانه‌روزي، اكثراً از افرادي هستند كه در كودكي با زحمات امثال حاجي آموزش ديده‌اند و اكنون خودشان براي آموزش بچه‌هاي منطقه‌شان تلاش مي‌كنند. نمونه بارزشان آقاي محمود شهدادي رئيس آموزش و پرورش خميني‌شهر از همان بچه‌هايي است كه در دهه ۶۰ پيش ما درس خوانده بود. علاوه بر اينكه ايشان با سازندگي در مناطق محروم نظير كردستان و همين بشاگرد، يكي از پيشكسوتان بسيج سازندگي به شمار مي‌آيند، از اوايل دهه ۷۰ نيز با ابتكاري جالب دانشجوها را به اردوهاي بازديد از بشاگرد مي‌آوردند و هدف‌شان اين بود كه بچه‌هاي شهري را با مناطق محروم آشنا و به نوعي فرهنگ سازندگي و همدلي را بين بچه‌هاي بشاگرد و ساير نقاط كشورمان ايجاد كنند. به نظر من نفس حضور بچه‌هاي جهادي در مناطق محروم بيشتر از آنكه سبب سازندگي مادي شود، به لحاظ معنوي باعث فرهنگ سازندگي مي‌شود. يك نمونه بارز آن آمدن بچه‌هاي جهادي به بشاگرد است كه بعد از رفتن آنها، خود جوانان و نوجوانان بشاگردي پيش ما مي‌آمدند و از ما مي‌خواستند كه براي آباداني مناطق محروم‌تر بشاگرد يا حتي ساير نقاط، آنها را اعزام كنيم.

قدمت چاقو سازی

چاقوسازی در شهرستان بشاگرد قدمتی ۲ هزار ساله دارد و این شهرستان تنها منطقه ساخت چاقو به روش سنتی و دستی در استان هرمزگان است،"بشاگرد" نامی که در ذهن خیلی از مردم ایران و حتی استان هرمزگان به عنوان منطقه‌ای دورافتاده و محروم، با خانه‌های کپری و کمترین امکانات نقش بسته است. بعضی‌ها هم این منطقه را با باران‌های موسمی فصل تابستانش می‌شناسند و البته اتفاقات نادر و کم سابقه‌ای دیگر مثل بارش برف اوایل بهمن امسال که باعث شد، رویای ساختن آدم برفی برای کودکان این منطقه به واقعیت تبدیل شود.اما مردمان با غیرت شهرستان بشاگرد واقع در شرقی‌ترین نقطه استان هرمزگان، توانمندی‌هایی دارند که شاید باور آن برای خیلی‌ها سخت باشد.بی شک وقتی صحبت از چاقوسازی می‌شود، بسیاری استان زنجان و چاقو‌های معروف این استان را به خاطر می‌آورند و اگر بشنوند که در کارگاه‌های کپری شهرستان بشاگرد، چاقو‌هایی ساخته می‌شود که نه تنها در ایران، بلکه در کشور‌های حوزه خلیج فارس هم مشتریان زیادی دارد، انگشت به دهان و حیرت زده می‌شوند.شاید باورش سخت باشد، اما چاقوسازی به روش سنتی در بشاگرد، هنری با قدمت ۲ هزار ساله است.به گفته عباس نوروزی کارشناس میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان، چاقوسازی یکی از مهمترین صنایع دستی هرمزگان و شهرستان بشاگرد است که قدمت آن بر اساس شکل و نوع ساخت به بیش از ۲ هزار سال قبل و دوران اشکانیان می‌رسد و برای ثبت این اثر در فهرست آثار ملی هم اقدامات اولیه صورت گرفته است.چاقوی بشاگردی یکی از سوغاتی‌های مشهور و کمیاب هرمزگان است. این چاقو در کارگاه‌های کپری بشاگرد و بدون استفاده از هیچ وسیله برقی ساخته می‌شود و بین ۶۰۰ هزار تا ۵ میلیون تومان قیمت دارد.ساخت یک چاقوی مرغوب فولادی سه روز طول می‌کشد. غلاف زیبای چاقو‌های بشاگردی هم از چوب جگ (شبیه چوب گردو) است و معمولا با نقره به شکل بسیار هنرمندانه‌ای تزئین می‌شود.

گزارشگر: راضیه سالاری 

انتهای پیام/