به گزارش خبرگزاری برنا، جلیل سالاری، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی به بررسی موضوع عملکرد صنعت پالایش و پخش فرآوردههای نفتی پرداخت.
سؤال: یکی از مهمترین موضوعاتی که شاید مطرح شود این است که طی سه سال گذشته در حوزه شرکت ملی پخش و پالایش چه اتفاقی افتاد، چه راهبردهایی را شما تدبیر کردید و الان وضعیت در این حوزه چیست؟
جلیل سالاری: زمانی که ما وارد مجموعه شدیم، مواجه با کرونا بودیم، مصرف کشور بسیار پایین بود، از یک طرف دیگر؛ دولت گذشته یک سری تعهداتی ایجاد کرده بود، شاید نزدیک ۱۱ میلیون بشکه بنزین تعهدات ایجاد شده بود. بخشی از تعهدات را مبالغش را هم گرفته و در خزانه هزینه شده بود.
سؤال: برای صادرات؟
سالاری: برای صادرات، یعنی تعهد شده بود با یک قیمت ثابتی بدون این که محموله تحویل شود، و یک بخشی از محموله هم صادرات شده بود، ولی منابع آن وصول نشده بود، هنوز هم مشکل است؛ نزدیک ۳۸۵ میلیون دلار منابع وصول نشده بود و به اشخاص واسطه صادر شده بود، این افراد مراجعه میکردند نزدیک ۲۴ تا ۲۵ شرکت بودند، اینها را باید تعیین تکلیف و رفع تعهد میکردیم. یک بخش در این بخش تلاش شد که تدریجاً آن تعهدات را، قیمتها هم خیلی نازل بود شاید بشکهای هشت تا ۲۸ دلار صادر شده بود؛ ولی بعد ما باید بشکهای ۵۵ تا ۶۰ دلار این تعهدات را میدادیم، چون این مبالغ را دریافت کرده بودند. مبالغ هم به حسابهای شرکت نبود، عملاً اینها به خزانه واریز شده بود و مصرف شده بود. تدریجاً هم شرایط به گونهای بود که بخشی هم از مخازن مصرف شده بود. ما هم مواجه بودیم با ایام زمستان، قطعاً باید بخش ذخیرهسازی را یک مقدار توسعه میدادیم، نیاز بود که ذخیرهسازی را افزایش دهیم، از آن طرف مواجه بودیم با وضعیت سامانه مان، در ابتدای ورود به مجموعه؛ مشکل محک سامانه بود، چون به سامانه توجه نشده بود؛ بحث پشتیبانی آن، قشر زیادی از مردم بودند که مشکل کارت داشتند، شاید نزدیک یک تا یک و نیم میلیون نفر.
سؤال: به صورت رسمی معمولاً کارت کنار گذاشته شده بود؟
سالاری: متقاضیان یک سری تقاضا داشتند که عملاً متقاضی بودند صدور کارتشان انجام نشده بود، وقتی مراجعه کردیم به خزانهمان، دیدیم ما نزدیک ۹ هزار و ۲۰۰ کارت بیشتر موجودی نداریم و از یک طرف یک و دو دهم مردم متقاضی هستند.
تأمین کارت سوخت یکی از چالشهای مجموعه بود
ما نزدیک ۱۵ میلیون کارت را در سه نوبت تأمین کردیم. زمان تحویل کارت به مردم؛ یکی از سؤالات مردم و درخواستها بود. با اقداماتی که انجام شد، زمان را کوتاه کردیم، حتی ما یک سامانه درخواست را گذاشتیم که عدم مراجعه به پلیس ۱۰+ را اجرا کردیم که زمان یک ماهه شد. الان هم در بازه یک هفته کارت سوخت را برای مردم تحویل میدهیم. به موازات آن، یکی از تکالیفی که در مجموعه بود، بحث تمرکز حسابها و شفافسازی بود. ما نزدیک ۸۰۰ حساب یک طرفه و دو طرفه داشتیم. اینها از سال ۹۷ تکلیف شده بود، کسی اقدام نکرده بود، این حسابها را حساب واحد خزانه کردیم. تمام اینها را متمرکز کردیم.
سؤال: یعنی الان از آن ۸۰۰ تا؛ یک واحد حساب خزانه نداریم؟
سالاری: بله، در واحد خزانه است؛ مستقیم بانک مرکزی است. ما حسابی غیر از حساب خزانه دیگر نداریم، یعنی تمام حسابها و فروشهای ما، ما ۳۷ تا ۳۸ منطقه و ۲۳۲ ناحیه داریم، اینها فروش را در همه مناطق انجام میشد، نیاز بود اینها بیاید حساب متمرکز شود؛ یک چالشی حوزه نرم افزاری مجموعه بانک مرکزی داشت، با هماهنگیهایی که انجام شد، همکاران ما در بخش آیتی کمک کردند این حسابها در یک بازه زمانی شش ماهه که از سال ۹۷ مانده بود، این تمرکز حساب و شفافسازی در این بخش انجام شد. یکی از موضوعات دیگر؛ ما در بخش و حوزه تأمین کالا مشکل داشتیم. همین سامانههای ما، اکثر کارتخوانهای ما دچار مشکل بود. خرابی کارتخوانها بالا بود.
ما از شرکتهای دانشبنیان بومی استفاده کردیم
شرکتهای پشتیبان فعال شد و کارتخوانها عملاً با توجه به شرکتهای دانشبنیان بومی شد و الان ما یک سامانه جیتیاس هم گذاشتیم که مرتب پایش میشود. خرابیها از ۴۵ درصد به زیر پنج درصد آمد. این اقداماتی که در این بخش در آن گام انجام شد. از آن طرف هم تلاش کردیم که هم مشکل خاموشی را حل کنیم، نه دیگر در آن زمستان ۱۸ میلیارد ما سوخت برای نیروگاهها دادیم، مصارف یک دفعه رشدش صعودی شد؛ ۷۵ میلیون مصرف بود این عدد رسید به ۹۴، سال بعد رسید به ۱۰۵، بعد رسید به ۱۱۸ یعنی افزایش تصاعدی با همان زیرساختهای قبل، یک اتفاقاتی هم افتاده بود که هر گونه توسعه را ممنوع کرده بودند، یعنی در بخش ایجاد ذخیره، مخازن و غیره، ما آن مصوبات را اصلاح کردیم، عملاً رفتیم طرحهای توسعه را در مجموعهها شکل دادیم.
سؤال: این افزایش یا سیر صعودی مصرف ناشی از این نبود که بعد از کرونا، در دوران کرونا سفرها کم بود و بعد این اتفاق افتاد؟
سالاری: قطعاً در شش ماه اول ما نزدیک ۷۴ تا ۷۵ میلیون پیشرفت داشتیم، یک دفعه این عدد در شش ماه دوم که بحث کرونا حل شد رسید به ۸۴ میلیون لیتر، بعداً این عدد رسید به ۹۴ میلیون، یعنی تدریجاً. از یک طرف دیگر هم سازمان ما حدود یک و دو دهم میلیون خودرو به کشور اضافه میکردیم، این عملاً پنج تا شش میلیون افزایش مصرف روزانه در سطح کشور بود، شرکت ملی پالایش و پخش الان با آن شرایطی که در کشور است، روزی در بخش حمل و نقل فقط حدود ۲۲۰ میلیون سوخت؛ بنزین و گازوئیل را جابهجا میکنیم، یعنی نزدیک ۱۲۷ تا ۱۲۸ میلیون سوخت در حوزه حمل و نقل بنزین مصرف میشود یا ۸۴ تا ۸۵ میلیون در حوزه نفت و گاز مصرف میکنیم. حدود ۲۰ میلیون سیانجی مصرف میشود.
سؤال: یکی از موضوعات اولیه بحث انضباط مالی بود، بحث عمل به تعهداتی که پیشفروش شده بود، بعد شما باید در این دولت آنها را پرداخت میکردید و صادرات میکردید، یکی از بحثهایی که فرمودید، موضوع مربوط به ناوگانی که حمل و نقل است، الان وضعیت آن چطور است؟
سالاری: ما در بخش ناوگان هم نیاز بود ترمیم ناوگان انجام دهیم، در آن شرایط ما ۱۵۰۰ ناوگان را اضافه کردیم، از آن طرف سیاست الگوی حمل را عوض کردیم. ما نگاهمان این بود که ما ۱۰ درصد الگوی حمل را از مجموع حوزه نفتکش و جادهپیما منتقل کنیم به خط لوله، روی همین شرایط هم بود. الان نزدیک ۱۴ هزار کیلومتر خط لوله داریم، هزار کیلومتر خط لوله؛ ۲۲۰ تا اضافه شد، یک عدد نزدیک حدود ۴۶۰ تا هم آماده بهرهبرداری است.
تا پایان سال حدود هزار کیلومتر خط لوله اضافه میشود
ما نزدیک حدوداً ۱۰۳ میلیارد لیتر با الگوی حمل جادهای استفاده میکنیم، عدد خیلی بالاست، بنابراین یک شعاع ۱۲۰ تا ۱۳۰ کیلومتری در حال جابهجایی این حجم سوخت هستند. ضرورت بود این شعاع را کوتاه کنیم. از یک طرف برای این که دسترسی مردم به حوزه حمل و نقل باشد.
سؤال: ما الحمدلله یک کشور پهناوری هستیم از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب، نمیشود با برخی از کشورهای همسایه که این توانمندی را دارند ما به صورت تهاتر سوآپ کنیم؟
سالاری: ما در گذشته این برنامه را داشتیم. موضوع سوآپ را یک ظرفیتی در نکا داریم، الان آن جا؛ که ظرفیت ۵۰۰ هزار بشکه، در گام اول ۳۰۰ هزار بشکه الان در آنجا ظرفیت انتقال است، از طرف دیگر نزدیک دو و نیم میلیون ظرفیت ذخیرهسازی قبلاً انجام شده، یک زمانی ما هم از حوزه ترکمنستان استفاده میکردیم؛ از ترکمنباشی بنزین را جابهجا میکردیم، الان هم برنامه داریم. حوزه ماخاچکالا باز حمل دریایی را داشتیم و یک مقدار روابط گذشته، چون روی دیپلماسیها خیلی با کشورهای همجوار مناسب نبوده، این شرایط به هم خورد، اخیراً این دولت اقداماتی که انجام داد؛ خصوصاً توجهی که به همسایگان کرد، ما توانستیم این روابط را ترمیم کنیم و بتوانیم در حوزه جابهجایی سوخت، به نوعی سوآپ از بالا و تحویل در جنوب را انجام دهیم. در همین شرایط هم بود که ما زیرساختهایی ایجاد میکنیم در منطقه شمال، از یک طرف دیگر حوزه شمال ما مثلاً انبار چالوس، مجموعه رشت ما خطوط لوله دارند که بتوانیم از حمل دریایی مسیر انتقال را انجام دهیم. در شرایطی که ترددها در حوزه شمال بالاست، عملاً بتوانیم این تسهیل و سوخترسانی را انجام دهیم.
سؤال: یکی از موضوعاتی که همواره محل مناقشه است؛ میزان مصرف بنزین در داخل کشور است که برخی براوردها نشان میدهد که تقریباً نسبت به آن حد نصابی که دنیا مصرف میکند، دو تا سه برابر است، این ناشی از چیست؟ چرا مصرف سوخت ما این قدر زیاد است؟
سالاری: چند نکته در این بخش است. ما در سال ۱۴۰۰ این عدد نزدیک به ۳۷ و ۷ دهم میلیارد مصرف بنزینمان بود، ۱۴۰۱ این رسیده به ۳۸ و سه دهم، ۱۴۰۲ رسید به ۴۲ و سه دهم. الان ما پیش بینی ما ۴۶ است، یعنی تفاوت اینها یک عدد ۳۹ میلیون لیتری است و اگر ما نفتگاز و سایر فراوردهها را هم اضافه کنیم، یعنی ما ۴۱ میلیون لیتر در این بازه زمانی افزایش داشتیم. چه اتفاقی افتاده؟ ما تعداد ناوگان حمل و نقلمان هم در حوزه سواری سبک بخش بنزینی، هم دیزلی؛ حدود ۳۱ میلیون هستند با مجموعه موتورسیکلتها که نگاه کنیم و غیره. پس این نشان میدهد که هم خودروها فرسوده است، نیاز به نوسازی ناوگان را انجام دهیم. اسقاط خودروها؛ همان طور در سال ۸۶ انجام میدادیم اتفاق بیفتد. از یک طرف دیگر میزان مصرف است.
به استانداردهای مصرف باید توجه شود
خیلی از جاها الان مصرف بنزین ۱۰۰ به چهار است ولی ما ۱۰۰، ۱۴- ۱۰۰، ۱۵ – ۱۰۰، ۱۲ مصرفمان است. این نتیجهاش این میشود که ما هر سال که این عدد یک میلیون خودرو را به کشور اضافه میکنیم، خودرویی هم از چرخه خارج نمیکنیم.
پنج تا شش میلیون روزانه به مصرف بنزین کشور اضافه میکنیم
پنج تا شش میلیون اضافه کردن به مصرف بنزین کشور؛ یعنی همین پالایشگاه تهران که کنار ماست؛ شش میلیون بنزین تولید میکند، یعنی ما یک پالایشگاهی در قد و قواره تهران بتوانیم بسازیم، نزدیک سه تا چهار میلیارد دلار باید سرمایهگذاری شود، آن هم در یک بازه زمانی سه تا چهار ساله که بتواند نیاز یک سال کشور را تأمین کند. پس این نیاز است که حوزه بهینهسازی و مدیریت مصرف را یک توجه ویژهای کنیم و از طرف دیگر هم روی ناوگان، هم اسقاط خودرو توجه شود و هم سبد سوخت را توسعه دهیم. ما نباید همیشه توجه به بنزین و خودروهای بنزینی کنیم. بالأخره تکلیف قانون است، امسال در قانون بودجه آمده، بحث خودروهای هیبریدی، پایه برقی، حوزه سیانجی که یک زمانی توجه کردیم؛
۲۵۰۰ جایگاه سیانجی ایجاد شد
نزدیک چهار میلیون به ناوگان اضافه شد؛ اینها کمک کرد. دوگانهسوزی فرایندش اتفاق افتاد، هم تبدیل کارخانهای، هم تولید کارگاهی کمک کرد به این قضیه، نیاز است در این بخشها اقدام شود. ما در حوزه شرکت ملی پالایش و پخش، بخش مدیریت مصرف سوخت را جدی گرفتیم؛ هم در سیاست غیرقیمتی هم هست. اقداماتی هم اخیراً انجام میدهیم، بالأخره شکاف قیمتی در داخل کشور با کشورهای همجوار بسیار بالاست.
یک لیتر گازوئیل در افغانستان نزدیک ۵۱ هزار تومان است
ما گازوئیل داریم ۳۰۰ تومان، این شکاف قیمتی، خودش زمینهای برای قاچاق است؛ بنابراین ما در بخش حمل و نقل، علیرغم این که تکلیفی از قانون ۹۳ و ۹۷ بوده، سامانه سپهتن و سیپاد بوده، اجرا نشده بود، ما الان سامانه پیمایش برخط خودمان آمدیم طرح مپینگ را گذاشتیم، بر اساس این دیگر از ماه آینده هم در حوزه خودروهای سنگین اجرا میکنیم که عملاً خودرویی که فعالیت دارد، عملکرد دارد، بتواند سهمیه سوخت خود را دریافت کند و امیدواریم با همین اقدامات هم بتوانیم بخشی از حوزه مدیریت مصرف را انجام دهیم.
سؤال: بعد از قصه ناوگان، دیگر چه طرحهایی را در دستور کار داشتید؟
سالاری: یک بخشی در این بخش است. ما همان طور که گفتم نزدیک ۲۲۰ میلیون مصارفمان در بخش حمل و نقل است. یک بخش در حوزه صنعت است که ۱۶ دستگاه متولی هستند. ما آن جا پایش میکنیم، انحراف دستگاه متولی را تعیین تکلیف میکنیم، بخشی از آن را هم به تولید ربط میدهیم، یعنی کسی که پروانه بهرهبرداری دارد ولی عملکرد ندارد، عملاً باید متناسب با تولید سوخت دریافت کند، حالا در حوزه صنعت یا بخشهای دیگر است، همه این بخشها را در این ساماندهی که انجام میشود و یک کاهش مصرف هم در این بخش عملاً اتفاق افتاده که در این حوزهها انجام میدهیم. یک بخش دیگر هم حوزه نیروگاهی است.
۴۵ میلیون لیتر سوخت در نیروگاهها به صورت میانگین مصرف میشود
نزدیک ۴۴ تا ۴۵ میلیون لیتر سوخت در نیروگاهها به صورت میانگین مصرف میشود. این عدد یک عدد قابل توجهی است. به نیروگاهها در حوزه راندمان توجه کردیم که بالأخره اینها باید در بخش راندمان که تکلیفی در برنامه ششم بوده؛ به تناسب باید به راندمان نیروگاه اضافه شود.
سؤال: این موضوعات که گاهی اوقات زمستانها دچار مشکل میشود؟
سالاری: قطعاً بالأخره حوزه نیروگاهها هم؛ حوزه راندمان را افزایش دهند، یعنی ما سیاچپیها را باید در این حوزه گسترش دهیم. این است که ۱۸ میلیارد مصرف سوخت مایع در بخش نیروگاهی است و نزدیک به ۸۵ تا ۸۶ میلیارد سوخت گاز را؛ یک عدد ۹۵ تا ۹۶ میلیارد قابل توجه است. ما صرفاً فقط در حوزه نیروگاهی مصرف کنیم. بالأخره در حوزه نیروگاهی هم به سوختهای تجدیدپذیر توجه شود و هم این که در بخش سیاچپیها و افزایش راندمان نیروگاهها که باید یک بخشی هم مدیریت مصرفی است که باید به وسیله مردم اتفاق بیفتد. یعنی بالأخره باید
در کشور باید بتوانیم به سمت سودمحوری برویم
الان تمام سرمایه کشور را میبریم در سوخت و میسوزانیم. حساب کنید اگر ما ۱۰ تا ۲۰ درصد این سهم را کاهش دهیم، بررسی کردیم دیدیم اگر این اتفاقات بیفتد، عملاً ما ۵۰ درصد صرفهجویی داریم. یعنی شما حساب کنید مثلاً الان ۱۱۸ تا ۱۲۰ میلیون مصرف سوختمان، میرسد به ۶۰ میلیون، یعنی ۶۰ میلیون سوخت اضافه میشود، هم صادرات دارد، خوراک پتروشیمیها و زنجیره پتروشیمی اضافه میشود.
سؤال: ما الان ظرفیت برای صادرات نداریم؟
سالاری: قطعاً با این شرایطی که این روندی که الان در کشور و مصارفی که است؛ لجستیک مجموعه هم جواب نمیدهد. ما بالأخره باید از جنوب کشور حجم زیادی سوخت را منتقل کنیم به مرکز کشور، چون قطب تولید ما عمدتاً در جنوب است، قطبهای مصرف ما از مرکز به شمال تهران را ببینید؛ نزدیک ۲۰ تا ۲۱ میلیون مصرف بنزین تهران فقط هست.
سؤال: ۲۱ میلیون لیتر؟
سالاری: ۲۱ تا ۲۲ میلیون لیتر روزانه ما فقط در تهران مصرف میکنیم. مگر ناوگان تهران چه تعداد است؟ این نشان میدهد که ما در حوزه مدیریت مصرف؛ بدمصرفی داریم و درست عمل نمیکنیم. در همین تهران، همین ترافیکها را ببینید، این دورها را ببینید در مجموعهها، این است که این عدد قابل توجه است و در این ایام هم یک مقدار رشد مصرف اضافه شد. ما همین مدیریت تهران را همکاران من بخواهند فقط سوخت تهران را تأمین کنند.
از چند مرکز باید سوخت بیاوریم و در تهران ذخیره کنیم
ما از چند مرکز باید سوخت را بیاوریم در تهران ذخیره کنیم که بتوانیم روزانه این ۳۴۰، ۳۵۰ جایگاهی که در تهران داریم، تأمین کنیم. فقط بخش حمل و نقل را. حالا بخشهای سنگین، صنعت، نیروگاهی و ... در کنار این قضیه است. این نیاز است که حوزه مدیریت مصرفی، توجه ویژهای شود به این قضیه. ما هم در این بخشها در حوزه هم...، فراهم شد، مردم درخواست کارتشان را میتوانند به موقع دریافت کنند، عددی هم که الان ۱۶۰ لیتر را دادیم برای حوزه شخصی؛ عدد قابل توجهی است. ما پایش هم که میکنیم، رفتار را میبینیم، میبینیم رفتار میتواند اگر مدیریت شود، این کفایت مصرف را میکند و این نیاز است واقعاً، بعد خودروهایی که جدید اضافه میشود، آن استانداردها طبیعتاً باید رعایت شود. ما خودروی فرسوده را خارج کنیم که بتوانیم بخشی از این سوخت کشور را ببریم در چرخه و در زنجیره تولید، در تأمین خوراک صنایع و پتروشیمیها و ارزش افزوده برای کشور ایجاد شود.
سؤال: طرح جامع کیفیسازی؛ وضعیتش به کجا انجامیده، الان در حوزه فراوردهها؟
سالاری: ما زمانی که وارد مجموعه شدیم، چند اتفاق افتاده بود، مثلاً پالایشگاه لاوان را یادم است از سال ۹۰ و ۹۱ که وارد بنزینسازی شد، تکمیل کرده بودیم، به خاطر یک کاتالیست این متوقف بود تا سال ۱۴۰۰، ما در سال ۱۴۰۱ با یک اقدامی کاتالیست را داخل کشور آمدیم از دانشجویان بومی استفاده کردیم، شش ماه عمل شد و در شش ماه نفتهایی که فروش میرفت تبدیل به ملی شد یک میلیون به بنزین کشور اضافه شد.
در ۲۹ اسفند ۱۴۰۱ ،۲۱۰ هزار بشکه به ظرفیت پالایشگاه آبادان اضافه شد
به همین ترتیب در ۲۹ اسفند ۱۴۰۱ اتفاق افتاد که ما ۲۱۰ هزار بشکه به ظرفیت پالایشگاه آبادان اضافه شد در روز صنعت نفت. در پالایشگاه اصفهان به همین ترتیب؛ ما نزدیک ۱۸ میلیون به منابع یورو برای کشور اضافه شد.
پالایشگاه شیراز آماده بهره برداری است
پالایشگاه شیراز تقریباً آماده بهرهبرداری است و تکمیل شده است. واحدهای دوم آبادان تکمیل شده و به بهرهبرداری رسیده است. در یکی از مسائلی که ما به آن توجه نشده بود، قانون در این قضیه بود؛ بخش نفتکوره بود؛ که ظرفیت نفت کوره پالایشگاهها باید کیفیسازی شود، ما اینها را از دانشجوی فنی داخلی استفاده کردیم. الان همه طرحها، یک تکلیفی در قانون گذاشتیم، بند «ر» بود که در برنامه هفتم هم دوباره تکلیف شد که شرکتها همه؛ ۴۰ درصد سود پالایشی خود را میآورند در پروژهها و این سرمایه برای اجرای پروژههاست. همه اینها یک طرح جامع دارند و این طرح جامع دارد پایش میشود و شروع آن از سال گذشته اتفاق افتاد، بعضیها پیشرفتهای ۵۰ تا ۵۵ درصدی دارند، بعضیها در مرحله شروع عملیات هستند، چون اینها دانش فنی بومی استفاده کردند، چون مراحل آزمایشگاهش باید انجام میشد و امیدواریم تدریجاً سال به سال؛ یعنی در سال آینده یک بخش انجام شود. همین طور در پروژه و پالایشگاه جدیدالاحداث بوده که اینها یک سری معضلات و مشکلاتی داشتند، بخشی از اینها در دولت قبل که طرح موضوع شده، اینها پتروپالایشگاه نبودند، پالایشگاه هم نبودند، محصول کیفی تولید نمیکردند، اینها آمد الحاق شد و الگوی آنها اصلاح شد که اینها بتوانند فراوردهای اصلی را تولید کنند. آنها هم الان بعضیها نزدیک ۶۰ تا ۶۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارند که امیدواریم در سال آینده به بهرهبرداری برسند.
سؤال: یکی از موضوعات مهمی که حتی بازتاب جهانی داشت، کمکی بود که در حوزه فناوری جمهوری اسلامی ایران به ونزوئلا کرد به خاطر این که پالایشگاههای خود را سرپا کند، چون آمریکاییها تحریم سنگین کرده بودند و دولت ونزوئلا در حال سقوط بود. ما از لحاظ تجهیزات فنی و بحث خودکفایی در چه مرحلهای قرار داریم؟
سالاری: همین اتفاقی که در ونزوئلا افتاد؛ اولین بار بود که شرکت ملی پالایش و پخش رفت در فراسرزمینی، علیرغم این که شرکتهای پالایشی ما واگذار شده بود به بخش خصوصی، ما محوریت و مدیریت را انجام دادیم و از ظرفیت همین شرکتها و نیروهای متخصص استفاده شد، آن یک پالایشگاهی بود که هم زبان اسپانیولی بود، هم تجهیزات؛ استانداردهای آمریکای لاتین بود. اینها نیاز بود، تجهیزات عمدتاً پایه آمریکایی داشت و این که ما بتوانیم تجهیز ایرانی را بقبولانیم برای آن شرکتها، بسیار سخت بود. این بود که دفاتری را در داخل ایران شکل دادیم، کارشناسان اینجا حضور پیدا کردند، اینجا شرکتهای تأمین کننده تجهیزات، سازندگان داخل آوردیم، از نزدیک توانمندیهای ایران را دیدند و باور کردند و نمونههای آن را از نزدیک تست کردند. این بود که خیلی از موارد آن هم مهندس معکوس شد، یعنی شرکتهای فناور ما به آنجا رفتند و آن قطعات را از نزدیک حتی فاقد نقشه بودند، نقشه آن را تعیین کردند و براساس آن ساخت انجام شد و نتیجه آن هم این بود که یک و ۶، ۷ دهم میلیون قلم کالا را ما منعکس کردیم، منتقل کردیم، در شرایط خاص، میدانید یک فاصلهای سه چهار ماهه روی دریا، بخواهد این تجهیز برود آنجا، منتقل شود، بحمدالله هم لطف خدا بود، حمایتی که رییس جمهور شهید داشتند بر این قضیه و توجهی که در حوزه دیپلماسی بود، گام اول انجام شد و این قضیه هم محقق شد. ما حتی در حوزه کاتالیست، کاتالیست را منتقل کردیم آنجا، یعنی یک زمانی که بنزین صادر شده بود، ما کاتالیست را آنجا بردیم و تبدیل به بنزین شد و توانستیم بنزین را تولید کنیم.
سؤال: الان در حوزه کاتالیست وضعیت ما چطوری است، چون به نظر میرسد به برخی از کشورها داریم صادر میکنیم؟
سالاری: ما تقریباً در حوزه پالایشگاهی شاید نزدیک به ۹۰ درصد کاتالیستها را در داخل کشور تولید میکنیم. در شازند تجهیز شد، واحدهای شکست مولکولی تأمین شدند، کاتالیست داخلی استفاده کردیم.
اخیراً توافقی با یکی از شرکتهای روسی انجام شد.
برنامه براین است که ما بتوانیم به صورت مشترک با یک شرکت دانش بنیان داخلی، با مجموع آنها، بعضی از کاتالیستهای پایهای مثل زیرکونیان ، در داخل کشور ساخته شود که همین دو هفته پیش توافق و قرارداد آن فی مابین مبادله شد و در همین بخش هم ما یک بخشی از کاتالیستها در حوزه پتروشیمیها به روسیه صادر شد و زمینه خوبی است برای خدمات، اولین کار انجام شد و در همین راستا ما دو مجموعه دیگر را هم در برنامه داشتیم، یعنی تیم کارشناسی رفته است و پالایشگاههای دیگر را بررسی کرده است و آنها هم زمینه اش برای انعقاد قرارداد و صدور خدمات فنی و مهندسی الان آماده است که بتوانیم در آن بخش هم کار را دنبال کنیم.
سؤال: چند سال پیش یک نمایشگاهی را وزارت نفت زده بود در مورد تجهیزاتی که به صورت بومی ساخته شد در داخل کشور، در حوزههای مختلف. از کشف تا پالایش و فرآوری سازی، الان وضعیت ما در این حوزهها چطور است؟
سالاری: ما نزدیک به ۴ هزار و ۵۰۰ شرکت دانش بنیان را توافق و قرارداد در مجموع وزارت نفت داریم. این رقم شاید یک رقم چندین برابری بوده است نسبت به قبل که عدد قابل توجهی است. این بوده است که توجه شده است هم در بخش نرم افزاری و هم در بخش سخت افزاری.
پالایشگاهها مراکز فناوری و تولید و تجهیزات را تشکیل داده اند
الان در یکی از پالایشگاههای ما سامانه مثلاً دی سی اس را برای اولین بار داریم، یکی از واحدهایشان که دراختیار هانی ول بوده است، این در داخل کشور بومی سازی شده است که در نمایشگاه بین المللی هم ملاحظه کردید، الان هم در یکی از پروژهها است که دو سه ماه دیگر به بهره برداری میرسد.
سؤال: آیا ما بازاریابی برای صادرات خدمات فنی داریم یا خیر، یک زمانی شما بنزین صادر میکنید، این یک بحث است، بحث دوم اینکه شما خدمات فنی صادر میکنید مثل آن چیزی که در ونزوئلا اتفاق افتاد، پالایشگاه فراسرزمینی را یا طراحی یا بازسازی یا نوسازی؟
سالاری: یکی از تکالیفی که در برنامه هفتم هم آمده است این است که ما برویم در قطب مصرف بتوانیم کار فرآور آن را انجام بدهیم. یعنی شما به جای اینکه نفت خام را بفروشید، نفت خام را با مشارکت در پالایشگاه برون مرزی ببرید و تبدیل به فرآورده کنید و آن فرآورده را در بازار آنجا مصرف کنید و توسعه بدهید. این همین میشود که ما سبد فروش مان را توسعه میدهیم و ما برای یک وابستگی خاص را، نکته بعدی اینکه ما نفت خام را خودمان اینجا فرآوری میکنیم با این هدف هم است که ما کار تعمیرات و بازسازی و احداث را در برنامه داریم که بتوانیم نفت خام کشور آنجا تصفیه شود. ضمن اینکه در این فرآیند بازسازی هم از ظرفیت پیمانکاران داخلی، از سازندگان داخلی و تجهیزات داخلی آنجا استفاده شود. این بوده است که بعنوان نمونه آنجا شکل گرفت که استقبال خوبی شد، موارد دیگری هم است که در برنامه است که ما بتوانیم کالا و تجهیزات را عمدتاً ببریم و این کالا بتواند برند جهانی را پیدا کند. یکی از روشهایی که ما میتوانیم همین تشکیل و زنجیره تولید و برندسازی و بومی سازی در داخل کشور است که این دارد اتفاق میافتد.
سؤال: متأسفانه میزان مصرف در کشور به دلایل مختلف یکی وضعیت میزان سوخت خود خودروهایی که از فناوریهای قدیمی استفاده میکنند، سوخت آن بالا است و نکته دوم اینکه میزان تولید است که حتی اگر این ظرفیت وجود داشته باشد که تولید هم کنیم، دوباره یک سرمایه عظیم کشور را به جای اینکه صادرات کنیم و پول آن بیاید، مصرف داخل میشود آن هم مصرفی که میتواند کاهش پیدا کند. آیا در برنامههای شما یا برنامه هفتم، تدبیری اندیشیده شده است که این ناترازی برطرف شود یا کاهش پیدا کند؟
سالاری: هم در قانونی بودجه سنواتی ۱۴۰۳ پیش بینی شده است و آمده است و هم در برنامه هفتم به این موضوع یک توجه ویژهای شده است. ازجمله موضوعی که ما در حوزه ساماندهی کردیم بحث گاز مایع را، استحضار دارید زمانی کل گاز مایع در داخل کشور مصرف میشود، مقدار کمی به صورت زمینی داشت صادر میشد. این اختیار به شرکتهای پالایشی داده شد، شرکتهای پالایشی با سامانهای که ایجاد کردیم عملاً برای مصرف کنندگانی که به شبکه گاز طبیعی متصل نبودند، صرفاً گاز طبیعی که همان کیلویی ۲۳۰ تومان داریم توزیع میکنیم، مازاد بر این نزدیک به هزار و ۵۰۰ تن صرفه جویی اتفاق افتاد و عملاً صادرات گاز مایع در عرصه دریایی شکل گرفت و ما توانستیم صادرات دریایی را محقق کنیم که یک اتفاقی بود که الان شرکتهای پالایشی وارد حوزه صادرات گاز مایع در بازارهای منطقه، هم زمینی و هم دریایی شده اند.
سؤال: یکی از دغدغههایی که واقعاً در همه حوزهها وجود دارد، بحث قاچاق است، یکی از دلیل آن هم این است که قیمتها در ایران نسبت به سایر کشورهای همسایه پایین است، به ویژه در حوزه انرژی، حالا هم به صورت مشخص بنزین. چه باید کرد که با این قاچاق مبارزه اصولی صورت بگیرد، ما که وظیفهای نداریم که برای ۲۰۰ یا ۳۰۰ میلیون اتباع کشورهای همسایه هم سوخت تولید کنیم همینطوری در حوزه آرد و شکر و سایر و دارو میگوید همچنین وضعیتی دارد. چون شما سکاندار بحث پخش و پالایش فرآوردههای نفتی هستید، چه تدبیری اندیشیده اید؟
سالاری: هم اتفاقات و هماهنگیهایی که با حوزه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز انجام شده است و مصوباتی که در این بخش داده شده است، ما در همه حوزهها الان سیاستها و برنامه ریزی انجام شده است. یک بخش، بخش حمل و نقل بوده است که سامانه برخط میخواهد اجرا شود، عملاً پایش در مسیر انجام میشود. یعنی اگر یک خودرویی با بارنامههای جعلی حذف میشود، یعنی بارنامهها برخط میشود. خودرویی که از تهران دارد به مقصد بندرعباس میرود، صرفاً در این مسیر میتواند سوخت گیری کند. اگر این خودرو در مسیر دیگر بود، با کارت سوخت اش امکان سوخت گیری ندارد. پس با این امکان جانمایی مجاری عرصه که در نقشه جامع کشور شکل گرفته است و آن مبادی که در نقل و انتقال است در آن مسیرها، این یک بخش است که دارد عملیاتی میشود.
سؤال: عملیاتی شده است؟
سالاری: به صورت آزمایشی شده است و در ماه آینده به صورت عملیاتی انجام میشود. پیش بینی ما این است که نزدیک به ۵ میلیون مصرف را کاهش میدهد، یک بخش است. چون سیاست دولت بر این بوده است که ما سیاستهای غیرقیمتی بگذاریم در این بحث و اقدام شود، این حوزه حمل و نقل برون شهری است. در بخش درون شهری هم دارد اقداماتی را با مجموعه وزارت کشور انجام میشود که بتوانیم حوزه حمل و نقل درون شهری را ساماندهی و مدیریت کنیم، یک غربالگری در حوزه کارتها انجام شود و اتفاقات در این بخش مدیریت شود. در بخش مصارفی که در صنعت است.
سؤال: قبل از اینکه وارد بخث صنعت شویم، این بحث سامانه سپهتن به کجا انجامید، چرا عملیاتی کامل نمیشود؟
سالاری: سامانه سپهتن را دستگاههای متولی داشت، اینها زمانبر شده بود و دیدیم اجرا نمیشود. ما هم بعنوان متولی سوخت کشور دغدغه داشتیم این حجم سوخت هم تأمین آن و هم این میزان مصرف سوخت و این قاچاقی که شکل گرفته بود، رأساً خودمان وارد عمل شدیم و آن سامانه برخط را به موازات سپهتن بستر آن را آماده کردیم.
سؤال: اطلاعات سپهتن یا آن سامانه برخطی که شما طراحی کردید به کجاها میرود، پلیس؟
سالاری: عملاً اطلاعات براساس بارنامههایی که صادر میشود وزرات راهداری و حمل و نقل جاده ای، بارنامههایی که صادر میکند، چون مسیر را مشخص میکند، در آن مسیر کارتهای سوخت فعال میشود؛ بنابراین چیزی که در مبدأ بار را حمل میکند اگر در مسیر بعدی جابجا شود، در مسیر امکان سوخت گیری برای آن فراهم نشود. ما یک اقدامات نرم افزاری در سامانه انجام دادیم که مجاری عرضه مسیر میتوانند سوخت را به ایشان براساس آن پیمانهها تحویل بدهند. دیگر عملاً کسی که غیرفعال است یا کارت مهاجر است، امکان سوخت گیری برای کارتهای مهاجر نیست، برای مجموعهای که غیرفعال نیست، در یک نقطه فقط سوخت گیری کند، امکانپذیر نیست؛ بنابراین در مبدأ و مقصد باید پیمایش انجام شود. این کار واقعاً بزرگی بوده است، این هم از ظرفیتهای دانش بنیانی در داخل کشور، همکاران خود من در بخش آی تی استفاده کردیم و این کار را عملیاتی کردیم. روی بخشی از ناوگان خودمان که حوزه جابجایی سوخت را انجام میدادند، انجام دادیم و جواب گرفتیم. الان هم خیلی از مجموعهها که کارت میزنند، صرفاً به آنها هشدار میدهد که شما در مسیر نیستید و سوخت گیری شما در مسیر انجام نمیشود، فعلاً دارد هشدار میدهد، بعد از آن هشدار امکان سوخت گیری را فراهم نمیکنیم.
سؤال: از چه زمانی؟
سالاری: از ماه آینده برنامه ریزی شده است که تدریجاً، چون ما ۱۳ کلاس خودرو داریم، خودروهایی با توناژ متفاوت که همه اینها تا پایان ماه انشاالله بتوانیم عملیاتی کنیم.
سؤال: وضعیت ما میزان رشد ذخیره سازی و انجام تعهدات برای صادرات وضعیت چطور است؟
سالاری: ما در حوزه تولید امسال رشدی که داشتیم در همین ایام نسبت به سال گذشته، در بخش گاز مایع ۱۶ درصد رشد داشته ایم، در بخش بنزین حدوداً ۹ درصد رشد داشته ایم، در حوزه نفت سفید ۴۶ درصد رشد داشته ایم، چون مصارف نفت سفید با توجه به گازکشی کاهش پیدا کرده است، در حوزه نفت گاز ۲ درصد رشد داشته ایم.
در حوزه نفت کوره ۲ درصد رشد داشته ایم
در حوزه نفت کوره ۲ درصد رشد داشته ایم. عملاً ظرفیت پالایشی ما با ظرفیت حدود ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکهای که دارند پالایش میشوند، توانسته ایم افزایش رشدها را بدهیم که بتوانیم مصارفی کشور را پوشش بدهیم. اگر آن بحث مدیریت مصرف هم اتفاق بیفتد و با بخشهای غیر حمل و نقل هم سیاستهایی را که داریم اعمال کنیم، بتوانیم یک ظرفیت ۱۰ میلیونی را تا پایان سال کاهش مصرف را داشته باشیم. باید ببینیم دولت جدید در آن بخش سیاست هایش قیمتی است، غیرقیمتی است و به چه صورت است، اینها ظرفیتها و بسترهای نرم افزاری و زیرساخت است که دخالت انسان را عملاً کاهش داده است و عملاً براساس عملکرد و تولید داریم سوخت را میدهیم. کسانی که به نوعی دارند سوخت مردم را میبرند و قاچاق میکنند در جاهای دیگر، دست آنها را قطع کنیم.
سؤال: موضوع توسعه پالایشگاهها بر مبنای پتروپالایشگاهها چطور بوده است؟ اصلاً پتروپالایشگاهها در زمره سیاستهای شما است؟
سالاری: این هم در قانون یک تمرکزی بر حوزههای مشارکت در پالایشگاههای برون مرزی به لحاظ فرآوری نفت خام آمده است. در حوزه داخل کشور هم ما پالایشگاه موجودمان را الان داریم تبدیل میکنیم به پتروپالایشگاه ها.
سؤال: به صورت مشخص کجا است؟
سالاری: مشخصاً الان پالایشگاه آبادان به همین ظرفیت است که دارد با پتروشیمیها عجیم میشود و بخشی از خوراکهای پتروشیمی و هم مشارکت. تهران در پالایشگاه شازند مشارکت کرده است عملاً بخشی از پالایشگاه پتروشیمی شازند مشارکت کرده است. پالایشگاه اصفهان الان یک بخشی از آن در خود پالایشگاه منطقه است، خودش دارد یک بخشی از واحدهای دیگر را انجام میدهد، همان پتروشیمی که کنار آن است، زنجیره دی ام تی را تأمین میکند که برای الیاف است، آن بخش آن دارد زایلنها تأمین میکند عهده شویندههای کشور است. این زنجیره دارد اتفاق میافتد، بخش دیگر را به جنوب کشور منتقل کرده اند به لحاظ مسائل آب که نیاز دارد که توسعه ظرفیت در جنوب انجام میشود. در بقیه پالایشگاهها هم به همین صورت، از بخش اوره و آمونیاک و مجموعه کود فسفات را در برنامه دارد که انجام بدهد. همه مجموعه شرکتهای پالایشی، به نوعی دارند مواد اولیه و محصولات پتروشیمی را با توجه به چشم اندازی که است، در برنامه طرح جامع و توسعه شان دیده شده است.
پالایشگاه شهید سلیمانی، یک طرح ۳۰۰ هزار بشکه ای است
پالایشگاه جدیدالاحداث است ازجمله پالایشگاه شهید سلیمانی در بندرعباس، یک طرح ۳۰۰ هزار بشکهای است که همه اقدامات آن انجام شده است،پالایشگاهی است که باید از طریق بخش خصوصی انجام شود، با ۱۰ درصد مشارکتی که داشتیم، زمین آن آماده شده است، طراحی بنیادی آن انجام شده است، بحثهای مجوزهای پدافندی آن گرفته شده است. امیدواریم الان دیگر فرآیند عملیات اجرایی آن شروع شود.
سؤال: با توجه به اینکه صنعت پالایشگاهی یک صنعت آب بر زیادی است، وقتی که پتروشیمی هم در این حوزه کار کند، الان قسمتهای شمال کشور که ما نیاز نداشته باشیم دوباره از جنوب این همه فرآوردهها در مسیر منتقل شود به شمال کشور، در این حوزهها هم در شمال کشور طرحهایی را درحال ساخت دارید؟
سالاری: همان پالایشگاه موجود ما عمدتاً وابستگی شان را با آب کم کرده ایم. یعنی در پالایشگاه تهران یک طرح آر او داریم که اگر این اتفاق بیفتد یک و نیم درصد معادل مصرف آب تهران را کاهش میدهد. یعنی این عدد عدد قابل توجهی است، در بقیه پالایشگاهها هم همینطور، بحث بازچرخانی را استفاده کرده ایم، بحث آبهای خاکستری را استفاده کرده ایم، از سیستم فاضلاب را بازیافت کرده ایم که در این مجموعه دارند استفاده میکنند.
از آب تمیز در مجموعه شرکتهای پالایشگاهی استفاده نمیشود
عمدتاً دیگر از آب تمیز در مجموعه شرکتهای پالایشگاهی استفاده نمیشود. در خود سیستمهای خنک کننده هایشان دارند سیستمهای جذب خشک را انجام میدهند که بتوانند از سیستمهای بسترهای جذب استفاده شود. پس در حوزه مدیریت مصرف آب و علی رغم اجرای طرحهای توسعه، عملاً ما کاهش مصرف آب را داریم. در طرحهای جدیدالاحداث و توسعه را باز با همین نگاه داریم که حداقل مصرف آب را ببینیم، آن تکلیفی که قانون شده است، شرایط را در مراکزی که دسترسی به آب داریم، در آنجا دیده شده است. همینطور پالایشگاه مهر خلیج فارس فاز چهارم آن است که ۱۲۰ هزار بشکه میعانات گازی آنجا است الان نزدیک به ۶۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. آن دارد دنبال میشود، یک پالایشگاه جدید کنار آن ۳۰۰ هزار بشکهای است که در برنامه است که امیدواریم اینها محقق شود.
سؤال: یکی از موضوعاتی که به ویژه در تابستانها مطرح میشود یا برای ما که یک کشوری هستیم که خیلی نزولات جوی در آن زیاد نیست، کارهایی که پخش و پالایش انجام میدهد، بحث سوخت رسانی به نیروگاهها است. وضعیت ما در این زمینه چطور است؟
سالاری: عمدتاً تمرکز سوخت نیروگاهها براساس گاز است. ما در شرایط فصل سرد سال، در یک زمانی پیش بینی کرده ایم آنجا ۵ میلیارد مخازن زده شود، ما بتوانیم در فصول گرم سال آنجا ظرفیت ایجاد کنیم، اگر به هر نحوی مصارف خانگی در فصل سرد اضافه شد، بتوانند از سوخت مایع استفاده کنند؛ لذا در این راستا چند اتفاق افتاد، یکی اینکه ما نیروگاهها را متصل کنیم به شبکه خطوط با توجه به ظرفیتی که داریم. نیاز بود اولاً شبکه خطوط اصلی کشور را اضافه کنیم همین هزار و ۲۰۰ کیلومتری که در برنامه است کمک میکند به افزایش ظرفیت.
نزدیک به ۱۴ نیروگاه را به شبکه خطوط متصل کرده ایم
۳ نیروگاهها اخیراً اتصال انجام شده است. حدود ۸ نیروگاه دیگر در برنامه داریم که آنها هم به شبکه خطوط متصل شود، به خطوط فرآورده یعنی خط فرآوردهای که منتقل میشود بتواند از آنجا نفت گاز و گازوئیل خودش را تأمین کند و در آن مخازن دخیره شود که در ایام سرد سال بتوانیم سوخت رسانی را داشته باشیم.
سؤال: یک پرسشی که وجود دارد، بحث بومی سازی تجهیزات است، بحث پالایشگاه را از صفر تا صد ساختن بر مبنای بومی. چون چند بار با کشورهای مختلف وارد مذاکره شدیم، حتی من خاطرم است در مورد آزادگان، میخواستند بحث حوزه نفتی آزادگان، ژاپنیها وقتی امریکاییها فشار آوردند، اینها عقب نشینی کردند. ما خودمان در این حوزهها توانمندی بومی داریم که دیگر نیازی نداشته باشیم؟
سالاری: من خودم، چون هم دانشکده نفتی هستم، هم نزدیک به سی سال در صنعت نفت کار میکنم در حوزه پالایشی، واقعاً در یک زمانی که وارد پالایشگاه میشدیم، شاید در حوزه پایین دست ما، ما کوچکترین تجهیزات را باید تعمیرات آن را در بیرون انجام میدادیم و بعد میآوردیم در داخل کشور. یا در حوزه کاتالیست، سالهای سال کار میکردند ولی نمیتوانستیم یک کاتالیست را حتی پایه آن را تولید کنیم. الان واقعاً بعضی از شرایط تحریمها اگر اراده در مجموعه اتفاق بیفتد و حمایت مدیریت در مجموعه باشد، این نگاه باشد که ما میتوانیم در داخل کشور از ظرفیتهای بومی استفاده کنیم، این اتفاقات انجام شده است. شما در نمایشگاه بین المللی میروید مجموعههای شرکتهای خارجی میآید و بازدید میکنند، واقعاً ابهت و سهم تولیدی که در داخل کشور اتفاق افتاده است، همه به عینه میبینیم. ولی هنوز باید این تقویت اتفاق بیفتد و کمکها انجام شود. نگاه ما هم این است که ما یک بحثی که الان در همین پالایشگاهها شهید سلیمانی داریم این است که ما بتوانیم صفر تا صد پروژه را در داخل کشور انجام دهیم، الان طراحی آن را صفر تا صد را به داخل کشور داده ایم، و اینکه در حوزه ساخت هم بتوانیم از تجهیزات بومی استفاده کنیم، سفارشهای بومی بگذاریم. این بوده است که شرکتهای زنجیرهای برند را تشکیل داده ایم تا بتوانند کار بومی سازی و برندسازی را در داخل کشور انجام بدهند که کلیه قطعات در غالب یک زنجیره شکل بگیرد. مثل کاری که اسمارت در برزیل انجام داد و مجموعههای دیگر، این طرحها را هم در برنامه داریم.
امیدواریم یک پالایشگاه تمام ایرانی داشته باشیم
امیدواریم اینها هم محقق شود که یک پالایشگاه تمام ایرانی داشته باشیم. در حوزه دانش فنی ما الان خیلی از این دانشهای فنی و بومی را استفاده میکنیم. یک زمانی ما فقط دانش فنی خرید میکردیم برای هر طرحی مجدداً میخریدیم، امروز ما یک دانش فنی خرید، دانش فنی دوم را در داخل کشور بومی سازی کرده ایم. اینها کمک کرده است، باید همه این توجه را به داخل کشور داشته باشیم و این ظرفیت نیروی انسانی را که در داخل کشور است، آن حمایتها اگر انجام شود، قطعاً ما میتوانیم همانطوری که ما واقعاً مجموعه شرکتهای خارجی آمده اند گاهاً از ما سفارش کالا گرفته اند، نمونهها را به خارج از کشور برده ایم، اعتماد شده است، تجهیز ما آنجا جواب داده است، ما هم یکسال به آنها ضمانت و گارانتی داده ایم که آن تجهیز آنجا ساخته شود و آن گارانتی هم آنجا تأیید شده است. اینها کمکی است که میتواند این شرایط در داخل کشور محقق شود.
انتهای پیام/