راز آتشفشان‌های خاموش سمت دور ماه فاش شد

به گزارش خبرنگار علمی و فناوری خبرگزاری برنا، بررسی نمونه‌های خاک قمری که از حوضه قطب جنوب-آتکن (SPA) در سمت دور ماه جمع‌آوری شده‌اند، تفاوت‌های کلیدی در فعالیت‌های آتشفشانی و ویژگی‌های پوسته‌ای بین دو سمت ماه را آشکار کرده است. این یافته‌های جدید بینش‌هایی درباره گذشته زمین‌شناختی ماه ارائه می‌دهد و روش‌های تاریخ‌گذاری دهانه‌های قمری را بهبود می‌بخشد.

بررسی سمت دور ماه

ماه یک دوگانگی جهانی شگفت‌انگیز را به نمایش می‌گذارد؛ دو سوی آن از نظر ریخت‌شناسی، توپوگرافی، ترکیب شیمیایی، ضخامت پوسته و فعالیت آتشفشانی کاملاً متفاوت هستند. برای درک عمیق‌تر این تضاد، تیمی به سرپرستی ییگانگ شو از مؤسسه ژئوشیمی گوانگژو در آکادمی علوم چین، نمونه‌های خاک قمری جمع‌آوری‌شده از حوضه SPA در سمت دور ماه را که توسط مأموریت چانگ‌ئه-۶ به زمین آورده شده‌اند، مورد مطالعه قرار داد. یافته‌های آنها در تاریخ ۱۵ نوامبر در نشریه Science منتشر شد.

بینش‌هایی از نمونه‌های مأموریت چانگ‌ئه-۶

شو اظهار کرد که نمونه‌های بازگردانده‌شده توسط چانگ‌ئه-۶ بهترین فرصت را برای بررسی دوگانگی جهانی ماه فراهم می‌کنند.

فعالیت‌های آتشفشانی بسیاری از سطح ماه را شکل داده‌اند و جریان‌های گدازه، سنگ‌هایی به نام بازالت دریایی ایجاد کرده‌اند. این بازالت‌ها در سمت نزدیک ماه بسیار بیشتر هستند و حدود ۳۰ درصد از سطح آن را پوشش می‌دهند، در حالی که در سمت دور ماه تنها ۲ درصد از سطح را شامل می‌شوند. برای درک کامل این دوگانگی، بررسی نمونه‌هایی از هر دو سمت ماه ضروری است.

نمونه‌های خاک قمری چانگ‌ئه-۶ شامل دو نوع بازالت دریایی هستند: بازالت کم تیتانیوم (Low-Ti) و بازالت بسیار کم تیتانیوم (VLT). بازالت غالب کم تیتانیوم متعلق به واحد بازالتی محلی در اطراف محل فرود است، در حالی که بازالت بسیار کم تیتانیوم احتمالاً از واحدی در شرق محل فرود آمده است.

تاریخ‌گذاری پیشرفته و نتایج جدید

با استفاده از تاریخ‌گذاری دقیق Pb-Pb بر روی کانی‌های زیرکونی و روش Rb-Sr بر روی پلاژیوکلاز و مواد دیررس بازالت کم تیتانیوم، سن این بازالت حدود ۲.۸۳ میلیارد سال تخمین زده شده است. این نتایج نشان می‌دهد که فعالیت ماگمایی جوان نیز در سمت دور ماه وجود دارد.

نمونه‌های بازگشتی چانگ‌ئه-۶ در مقایسه با نمونه‌های سمت نزدیک ماه که توسط مأموریت‌های آپولو و چانگ‌ئه-۵ جمع‌آوری شده‌اند، دارای مقادیر پایین μ و ۸۷ Sr/۸۶ Sr و مقادیر بالای εNd هستند که نشان‌دهنده منشأ گوشته‌ای بسیار تخلیه‌شده است.

ترکیب گوشته و فعالیت آتشفشانی

بررسی بازالت کم تیتانیوم چانگ‌ئه-۶ نشان می‌دهد که ترکیب گوشته منشأ، عامل مهمی در کنترل فعالیت‌های آتشفشانی قمری است.

شو توضیح داد که باوجود پوسته نازک در حوضه SPA، ترکیب گوشته تخلیه‌شده و مقاوم در زیر این حوضه به طور قابل‌توجهی فرآیند ذوب جزئی را محدود می‌کند.

تأثیرات بر زمان‌بندی دهانه‌های قمری و آمار برخورد‌ها

این مطالعه نقطه کالیبراسیون جدیدی در ۲.۸۳ میلیارد سال برای مدل زمان‌بندی دهانه‌های قمری فراهم کرده و به یک جریان برخورد ثابت پس از این دوره اشاره دارد. مدل زمان‌بندی جدید، ابزار تخمین سن بر اساس آمار دهانه‌ها را برای ماه و دیگر اجرام منظومه شمسی بهبود می‌بخشد و همچنین تأثیراتی بر درک تکامل برخورد‌ها و مهاجرت سیارات اولیه در منظومه شمسی دارد.

این پژوهش با حمایت مالی آکادمی علوم چین و برنامه تحقیقات قمری مؤسسه ژئوشیمی گوانگژو انجام شده است.

انتهای پیام/