ادعای نماینده دومای روسیه درباره سرطان‌زایی هندوانه ایرانی بی‌اساس است
برنا - گروه اقتصادی؛ ادعای نماینده دومای روسیه مبنی بر سرطان‌زایی هندوانه ایرانی به دلیل نیترات بالا، با واکنش کارشناسان و مقامات ایرانی مواجه شده است. این ادعا بی‌پایه و فاقد اعتبار علمی شناخته شده است.
شیما قاسمی منش: در روزهایی که صادرات محصولات کشاورزی ایران به یکی از محورهای دیپلماسی اقتصادی کشور تبدیل شده، یک ویدئوی وایرال‌شده در فضای مجازی، روایت متفاوتی را از سرنوشت یکی از همین محصولات در بازارهای خارجی بازتاب می‌دهد.
در این ویدئو که به سرعت در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد، یکی از نمایندگان دومای روسیه در حالی که در یک بازار میوه داغستان هندوانه‌ای ایرانی را در دست دارد، مردم را به نخریدن هندوانه ایرانی و خرید محصول داخلی تشویق می‌کند.
ادعای وی این است که هندوانه‌های ایرانی «۵ برابر» بیش از هندوانه‌های روسیه نیترات دارند و «سرطان‌زا» هستند. صحنه‌ای که در آن دستگاهی دستی برای سنجش میزان نیترات روی هندوانه قرار گرفته، به این روایت جنبه‌ای به ظاهر علمی داده است، اما آیا واقعاً چنین ادعایی پایه علمی دارد؟
ابزارهای مشکوک و ادعاهای غیرمستند
محمدکاظم عطاری، پزشک و پژوهشگر ساکن واشنگتن در گفت و گویی در توضیحی درباره این ویدئو، نه تنها اعتبار این دستگاه‌های دستی را زیر سوال برده، بلکه مبنای علمی ادعای سرطان‌زایی هندوانه ایرانی را نیز رد کرده است.
عطاری تأکید دارد که سنجش نیترات به تجهیزات دقیق آزمایشگاهی نیاز دارد و ابزارهای قابل‌حمل موجود در بازار که با عنوان Rapid Test شناخته می‌شوند، برای قضاوت درباره سلامت محصولات کشاورزی فاقد دقت علمی و اعتبار حقوقی هستند.
به گفته وی، حتی در صورتی که نیترات در میوه‌ای مانند هندوانه وجود داشته باشد، تنها در شرایط خاصی مانند تماس با آمین‌ها و تولید ترکیب نیتروزآمین می‌تواند خاصیت سرطان‌زایی پیدا کند. این وضعیت بیشتر در فرآورده‌هایی چون سوسیس‌ها که تحت فرآیند حرارت قرار می‌گیرند، دیده می‌شود. در حالی که هندوانه یک محصول خام‌خوار است و در شرایط معمول مصرف، چنین ترکیبی در آن تشکیل نمی‌شود.
وی هشدار می‌دهد که اگرچه نیترات بالا در مواد غذایی ممکن است برای گروه‌هایی مانند کودکان عوارضی داشته باشد، اما ادعای مطرح‌شده در مورد سرطان‌زایی هندوانه‌های ایرانی، پایه علمی ندارد و شهروندان می‌توانند بدون نگرانی از این میوه تابستانی استفاده کنند.
پاسخ رسمی ایران: از دقت ابزار تا آزمایش میدانی
در پی انتشار گسترده این ویدئو، سازمان ملی استاندارد ایران نیز با انتشار اطلاعیه‌ای به این موضوع واکنش نشان داد. این سازمان با تأکید بر این‌که تنها ۱۲۰۰ مورد از میان بیش از ۳۵ هزار استاندارد تدوین‌شده در کشور جنبه الزامی دارند، اعلام کرد که در حوزه کشاورزی نیز تنها ۶ محصول شامل زیره، زعفران، پسته، کشمش، برگه زردآلو و خرما مشمول اجرای استاندارد اجباری هستند و هندوانه در این فهرست قرار ندارد.
از سوی دیگر، سازمان استاندارد، دستگاهی که در ویدئو برای سنجش نیترات استفاده شده را «فاقد دقت علمی و اعتبار قانونی» خواند و اعلام کرد که تنها نتایج به‌دست‌آمده از آزمایشگاه‌های مرجع قابلیت استناد دارند. به گفته این نهاد، حتی خود روسیه نیز دارای سیستم کنترل کیفی سخت‌گیرانه‌ای است و هیچ محصولی بدون عبور از فیلترهای آزمایشگاهی وارد بازار آن کشور نمی‌شود.
حسین اصغری مدیرکل دفتر سبزی‌ها و گیاهان جالیزی وزارت جهاد کشاورزی در واکنش به این ماجرا به نکته قابل توجهی اشاره کرده است: اساساً مشخص نیست هندوانه‌ای که در این ویدئو دیده می‌شود، از ایران وارد شده باشد. او با اشاره به واردات هندوانه از کشورهای مختلف به روسیه، تصریح می‌کند که حتی اگر این میوه ایرانی باشد، سنجش نیترات آن باید از بخش خوراکی هندوانه صورت بگیرد، نه از پوست آن که منبع غیراستانداردی برای چنین آزمایش‌هایی است.
اصغری در ادامه، با استناد به یک پژوهش میدانی انجام‌شده از سوی مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور، گفت: «بر اساس نمونه‌برداری از ۴۳۳ نمونه هندوانه در استان‌های اصلی تولیدکننده، میانگین نیترات در هندوانه‌های ایرانی کمتر از ۱۰ میلی‌گرم در هر کیلوگرم بوده، در حالی که حد مجاز در ایران و روسیه، ۶۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم تعریف شده است.» این داده‌ها، ادعای نیترات «۵ برابری» نسبت به استاندارد را عملاً بی‌پایه جلوه می‌دهد.
پای رقابت در میان است؟
در نگاه اول، ماجرا شاید به نظر صرفاً یک اظهار نظر شخصی یا نگرانی غذایی به نظر برسد، اما زمینه سیاسی و اقتصادی چنین رفتارهایی را نباید نادیده گرفت. رقابت‌های تجاری، حمایت‌گرایی داخلی در روسیه و تلاش برای حفظ بازار محصولات داخلی، می‌تواند دلیل اصلی پشت این گونه اظهارات باشد؛ به‌ویژه آنکه ایران یکی از صادرکنندگان عمده محصولات کشاورزی به روسیه است و جایگاه هندوانه ایرانی در بازارهای خارجی، رقبای داخلی را نگران کرده است.
در نهایت، ماجرای هندوانه ایرانی، بار دیگر ضرورت برخورد علمی و تخصصی با موضوع امنیت غذایی و صادرات کشاورزی را یادآوری می‌کند. آنچه به‌ظاهر یک هشدار ساده در شبکه‌های اجتماعی به نظر می‌رسد، می‌تواند به چالشی جدی برای اعتبار محصولات صادراتی ایران بدل شود. مقابله با این‌گونه حملات رسانه‌ای، نیازمند شفافیت اطلاعات، پاسخ‌های کارشناسی و تقویت زیرساخت‌های آزمایشگاهی و نظارتی در فرآیند صادرات است. تنها در این صورت می‌توان از جایگاه ایران در بازارهای جهانی دفاع کرد.
انتهای پیام/
نظر شما
پیشنهاد سردبیر
پرونده ویژه
