انقراض میش مرغها با گسترش ساخت و سازها/ توسعه انسانی تهدیدی جدی برای گونهای نادر
حرف از انقراض گروههای جانوری به میان میآید و کسی از «میش مرغ» یادی نمیکند؛ در معرض انقراضترین گونه جانوری ایران که (با استناد به آجرهای لعاب دار کشف شدە منقوش به تصاویر میش مرغ از تپە باستانی قلایچی بوکان که مرکز حکومت ماناییها بوده) مربوط به ۳ هزار سال گذشته است و حالا تصویر این پرنده بر آثار هنری و صنایع دستی انجمن «ژین بانان سروشتی بوکان» نقش بسته است.
با اقدامات حمایتی انجمن محیط زیستی «ژین بانان سروشتی بوکان» که دغدغه احیای میش مرغ را دارد؛ توام با همراهی مردم محلی، سازمان و اداره کل حفاظت از محیط زیست استان آذربایجان غربی و تمرکز چشمگیر و تحسین برانگیز اداره حفاظت از محیط زیست بوکان باعث شد که میش مرغ از ۱۶ فرد در سال ۸۷ به بیش از ۲۰ فرد در سال ۱۴۰۲ افزایش پیدا کند.
کمتر از ۲۰ فرد «میش مرغ» بالغ در ایران وجود دارد
جعفر شیخ جلیلی عضو هیئت مدیره سازمان مردم نهاد "ژین بانان سروشتی" به خبرنگار محیط زیست خبرگزاری برنا درباره نقش چێرگ (میش مرغ) بر صنایع دستی میگوید: تصویر این پرنده با هنر دست هنرمندان روی بشقاب، ظروف، پلاک، گردنبند، تابلوهای هنری و سایر محصولات بازآفرینی شده است.
شیخ جلیلی با اشاره به ثبت انجمن از سال ۹۹ ادامه میدهد: با توجه به این که فعالیت انجمن ژین بانان به صورت محافظت مشارکتی ۱۵۰ هنرمند از میش مرغ است؛ نمیتوان اسم احیا روی این افزایش جمعیت گذاشت چرا که هنوز زیر هزار فرد از این پرنده وجود دارد و با قرار گرفتن چێرگ بر لبە پرتگاە تیغ انقراض، همچنان خطر نابودی و فراموشی آن بسیار محتمل است.
حیات «میش مرغ» در تهدید مجوزهای وزارت صمت
شیخ جلیلی عوامل انسانی را بزرگترین تهدید برای میش مرغ میداند و ادامه میدهد: با توجه به اینکه کوچکتر شدن زیستگاه از جمله تهدیدات این گونه جانوری به شمار میآید؛ در حال حاضر زیستگاه این پرنده در معرض انقراض تنها به دو شهر بوکان و سقز محدود میشود. از سوی دیگر صدور مجوز از سوی وزارت صمت ( ادارە کل صمت استان کردستان، اداره سقز) برای معادن درون زیستگاە و از سویی دیگر تسهیلگریهای مدیریت جهاد کشاورزی برای رشد قارچ گونه خانه باغها در استان کردستان، زیستگاه این پرنده نادر با شن و ماسه یکسان و میش مرغها نیز به اجبار از معدود زیستگاه از دست رفته خویش میگریزند.
شیخ جلیلی انتقال جریان برق در زیستگاه میش مرغ را گامی برای انقراض این پرنده عنوان میکند و ادامه میدهد: پیش از این میش مرغ میان زمینهای وسیع که به جای درخت، علفزارها و کشت زارهای پهناور حبوبات و گندمهای بلندی داشتند مستقر میشد؛ چرا که تا پیش از کشاورزی مدرن، برداشت گندم نیز زمانی طولانی میطلبید که امنیت جوجههای میش مرغ را تا حدود زیادی تامین میکرد. به عبارت دیگر جوجه میش مرغ اواسط مرداد توانایی پرواز کردن خود را پیدا میکند که همزمان با فصل برداشت گندم بود. در حالی که در کشاورزی مدرن و تغییرات اقلیمی پیش آمده برداشت گندم در زیستگاه میش مرغ از اواخر خرداد ماه شروع و تا قبل از نیمه اول تیرماه به پایان میرسد؛ یعنی زمانی به پایان میرسد که هنوز موعد پرواز این جوجههای کوچک فرا نرسیده است.
دروگرهای غول پیکر، جوجههای میش مرغ را میبلعند
شیخ جلیلی با اشاره به دعوت انجمن از هنرمندان منطقه بوکان ادامه میدهد: از سوی دیگر جوجه میش مرغ در موقعیتی که میش مرغ والد حضور نداشته باشد؛ در هر شرایط و وضعیتی که باشد منتظر والد خود میماند و حتی اگر خطری احساس کند هم جای خود را تغییر نخواهد داد؛ از همین رو دروگرهای غول پیکر (کمباین)، این جوجهها را میبلعند یا در زیر سم گله های گوسفندان در حال چرا لگد مال و تلف میشوند
هیئت مدیره انجمن «ژین بانان سروشتی بوکان» درباره اقدامات پیشگیری از اتلاف جوجهها میگوید: یکی از اقدامات، آگاه سازی و اطلاع رسانی به کشاورزها در زمان سیر مراحل متعدد داشت و برداشت است؛ در فصل درو گندم به کشاورز توصیه میشود که بخشی از زمین که احتمال وجود جوجه میش مرغ دارد؛ تحت عنوان نوار میش مرغ را درو نکنند تا جوجهها توانایی پرواز را پیدا کنند. با صاحبان کمباینها نیز مبنی بر منع درو در شب، مردم محلی، کشاورزان، دامداران، چوپانان و رانندگان و صاحبان ماشین آلات کشاورزی و سایر افراد مؤثر نیز گفت و شنود گرم و صمیمانه انجام میشود.
انجمن، اجازه ورود و آموزش در مدارس را ندارد
هیئت مدیره انجمن «ژین بانان سروشتی بوکان» با اشاره به فعالیت کمیته آموزش در حوزه تولید کتاب و آموزش تشریح میکند: پیش از این نیز کمیته آموزش انجمن از پایه پیش دبستانی تا متوسطه و در بستر کلاسهای درس اقدام به آموزش میکرد؛ این روند تا جایی ادامه داشت که با ممانعت حراست آموزش و پرورش مواجه شد و انجمن، اجازه ورود به مدارس را از دست داد.
شیخ جلیلی با اشاره به جلب مشارکت و حمایت مردم خاطر نشان میکند: علاوه بر این که هنرمندان حوزه بوکان با تولید آثار دستی به شناسایی میش مرغ به مردم، پیشگام شدند؛ هر ضلع از این مثلث حمایتی از کار خود دست بکشد، احیای میش مرغ نیز محقق نخواهد شد.
راه اندازی مرکز تکثیر در اسارت «میشمرغ» در دستور کار سازمان محیط زیست
پیش از این غلامرضا ابدالی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست گفت: به منظور حمایت از بقای گونه و تقویت جمعیت میش مرغ در ایران تدوین برنامه عمل مدیریت و حفاظت گونه انجام شد و به دنبال آن با مشارکت اداره کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی اقدامهایی درحال انجام است.
وی ادامه ادامه داد: محور دوم اقدامهای درحال پیگیری، راهاندازی برنامه و مرکز تکثیر در اسارت گونه است که پس از بررسی ضرورت آن با برگزاری جلسات و همفکری با برخی کارشناسان داخلی و بینالمللی در دستورکار قرار دارد.
سایر محدودههای زیستی این پرنده شامل دشت «ینگجه» و «آلبلاغ»، دشت «قازلیان » و دشت «سهکانیان» در شهرستان بوکان و آذربایجان غربی و کوهپایههای تولهکه در «بیگ اویسی» و «کوچک سفلی» واقع در شمال شهرستان سقز در استان کردستان است.
میش مرغ طی سالهای گذشته به دلیل محدودیت زیستگاههای طبیعی و اختلال در مناطق زیست و تخمگذاری از جمله شکار غیرقانونی، حضور سگهای گله و ولگرد، کشاورزی مکانیزه، سموم کشاورزی، آتش زدن پسماند زمینهای کشاورزی، تبدیل اراضی دیم به آبی، تغییر الگوی کشت، برداشت تخم توسط افراد ناآگاه، دکلها و خطوط انتقال جریان برق، احداث معادن و بزرگراهها و تبدیل اراضی کشاورزی به ویلا و خانه باغ، به شدت در معرض تهدید انقراض قرار گرفتهاست. میشمرغ به عنوان یک پرنده نادر و در معرض انقراض در فهرست سرخ اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی قرار گرفته دارد.
انتهای پیام/
