افزایش کیفیت زعفران با کمک یک قارچکش
در پژوهشی تازه از دانشگاه تهران استفاده از یک قارچکش رایج موسوم به پنکونازول به عنوان راهکاری مؤثر برای تقویت مقاومت گیاه زعفران مزروعی در برابر تنش خشکی معرفی شد. نتایج این تحقیق که حاصل طرح پژوهشی و رساله دکتری مینو نصیری تحت سرپرستی وحید نیکنام استاد دانشکده زیستشناسی دانشکدگان علوم است در تاریخ ۲ ژوئن ۲۰۲۵ در مجله معتبر Scientific Reports وابسته به انتشارات نیچر به چاپ رسیده است.
بر اساس یافتههای این گروه تحقیقاتی پیشتیمار گیاه زعفران با پنکونازول نهتنها باعث کاهش آسیب ناشی از خشکی در شرایط تنش آبی شده، بلکه خطر ابتلا به عفونتهای قارچی را نیز کاهش داده است. این کشف علمی میتواند گامی مؤثر در بهبود کیفیت محصول زعفران و افزایش ارزش اقتصادی این گیاه دارویی تلقی شود.
نقش کلیدی ریشههای افشان در تحمل تنش
به گزارش انشگاه تهران، وحید نیکنام درباره یافتههای این پژوهش اظهار کرد: بررسی محتوای متابولیتهای سازگار نظیر پرولین نشان داد که در ریشههای افشان (فیبری) میزان این ترکیب بهطور معناداری بالاتر از سایر اندامهای زیرزمینی مانند بنهها و ریشههای انقباضی است. همچنین میزان شاخصهای تنش از جمله مالون دیآلدئید (محصول پراکسیداسیون لیپیدهای غشایی) و هیدروژن پراکسید (از انواع فعال اکسیژن) در این ریشهها به طرز قابل توجهی کمتر بود که این امر نشاندهنده مقاومت ذاتی بالاتر ریشههای افشان به خشکی و استرس اکسایشی است.
به گفته این استاد دانشگاه مطالعه فعالیت آنزیمهای پاداکساینده نظیر پراکسیداز، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز نیز نشان داد که ریشههای افشان به واسطه فعالیت بالای این آنزیمها نقش حیاتی در کنترل رادیکالهای آزاد اکسیژن و مقابله با تنشهای محیطی ایفا میکنند. این یافتهها نقش تعیینکننده ریشههای افشان را در افزایش تحمل زعفران به شرایط خشکی برجسته کردهاند.
کاهش پراکسیداسیون لیپیدها با پیشتیمار پنکونازول
پژوهشگر دانشگاه تهران تأکید کرد: پیشتیمار گیاه زعفران با پنکونازول منجر به کاهش چشمگیر پراکسیداسیون لیپیدهای غشایی و کاهش محتوای مالون دیآلدئید در بافتهای گیاهی شد. این نتایج بیانگر کاهش آسیبهای سلولی ناشی از کمآبی هستند. همچنین در میان اندامهای مختلف گیاه، ریشههای افشان با داشتن سطوح بالای پرولین و آنزیمهای دفاعی بیشترین نقش را در افزایش مقاومت به خشکی ایفا کردند.
بیش از دو دهه پژوهش تخصصی در حوزه تنشهای محیطی
گروه تحقیقاتی تحت سرپرستی نیکنام از پیشگامان مطالعات تنشهای زیستی و محیطی در کشور محسوب میشود. طبق گزارشهای مؤسسه کلاریویت آنالیتیکس این گروه یکی از فعالترین مراکز پژوهشی ایران در زمینه پاسخهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان به شرایط سخت محیطی از جمله کمآبی است.
در طول بیش از دو دهه فعالیت علمی تمرکز اصلی این تیم پژوهشی بر شناسایی سازوکارهای مقاومت گیاهان زراعی به کاهش منابع آبی و یافتن راهکارهایی برای اصلاح و ارتقاء مقاومت به خشکی بوده است. این اقدامات در راستای پاسخ به چالشهای جدی اقلیمی ایران صورت گرفتهاند.
ضرورت تحقیق در شرایط اقلیمی ایران
با توجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد مساحت ایران در اقلیم خشک قرار دارد و عواملی چون افزایش مصرف، شوری منابع، کاهش بارندگی و افت سطح آبهای زیرزمینی منابع آبی کشور را به شدت تهدید میکنند، چنین پژوهشهایی از اهمیت مضاعفی برخوردارند. استفاده از روشهای نوین برای افزایش تابآوری گیاهان زراعی، یکی از ضرورتهای اساسی برای توسعه پایدار بخش کشاورزی ایران محسوب میشود.
انتهای پیام/
