دستاوردهای سازمان انتقال خون برای ارتقا کیفیت خون
فاطمه محمدعلی مدیرکل دفتر خدمات تخصصی و فناوریهای نوین خون و فرآوردههای خونی سازمان انتقال خون در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی برنا؛ درباره دستاوردهای سازمان انتقال خون در یک سال اخیر و در آستانه هفته دولت اظهار کرد: در این دفتر فعالیتهای نوآورانه پیگیری میشود که در دو سال اخیر اقدامات بزرگی صورت گرفته است. نخستین دستاورد مهم سازمان، اجرای آزمایشهای نوکلئیک اسید تست (NAT) است. این آزمایشها برای شناسایی عفونتهای نهفته مانند هپاتیت B، هپاتیت C و HIV ، پاروویروس B19 انجام میشود. این پکیج آزمایشها به ما کمک میکند تا دوره پنجره را کوتاه کند.
وی ادامه داد: در پزشکی دورهای به نام «پنجره» داریم که در این دوره فرد به بیماری مبتلا است، اما آزمایشها نمیتوانند آن را تشخیص دهند. در گذشته در سازمان انتقال خون بیماری HIV از طریق آزمایش الکتروکمی لومینسانس شناسایی میشد و ابتلای فرد تنها پس از ۲۱ روز قابل تشخیص بود. اما امروز با آزمایش تست (NAT) و الکتروکمی لومینسانس زمان از 21 روز به 3 روز کاهش یافته است. این اقدام یک تحول اساسی در حوزه ایمنی خونهای اهدایی است و احتمال انتقال عفونتهای خطرناک از طریق خون را تقریباً به صفر رسانده است.
مدیرکل دفتر خدمات تخصصی و فناوریهای نوین خون و فرآوردهها بیان کرد: یکی دیگر از فناوریهای نوین بهکار گرفته شده در سازمان، آزمایشات NGS یا توالییابی نسل جدید است که برای HLA تایپینگ مورد استفاده قرار میگیرد.
وی افزود: سازمان انتقال خون علاوه بر تأمین خون، وظیفه ذخیره و ارائه سلولهای بنیادی مشتق از خون محیطی را نیز برعهده دارد. بر این اساس اهداکنندگان خون ترغیب میشوند که اهداکننده سلولهای بنیادی هم باشند. برای این افراد آزمایشهای HLA انجام میشود و در صورت تطابق HLA خون آنها با بیماری که به پیوند سلول بنیادی نیاز دارد، سلول بنیادی مورد نیاز تأمین میشود. سپس از اهداکننده خواسته میشود برای پیوند مراجعه کند؛ فرآیندی که چند روز طول میکشد اما جان یک فرد را نجات میدهد.
مدیرکل دفتر خدمات تخصصی و فناوریهای نوین خون و فرآوردهها خاطرنشان کرد: تاکنون نزدیک به صد هزار اهداکننده HLA تعیین و در بانک ثبت شدهاند. این بانک باید توسعه یابد، چراکه تاکنون حدود پنجاه پیوند موفق سلولهای بنیادی انجام گرفته است. با این حال برای پاسخگویی کامل به نیاز بیماران، باید در بانک اطلاعاتی کشور یک تا دو میلیون نمونه وجود داشته باشد.
محمدعلی تصریح کرد: به همین منظور قراردادهایی برای توسعه فناوری NGS منعقد شده و هدف سازمان رسیدن به ذخیره یک میلیون نمونه سلول بنیادی است.
وی در ادامه با اشاره به تولید خونهای کملکوسیت گفت: یکی از مشکلات خون و فرآوردههای خونی، حضور گلبولهای سفید بود که میتوانست باعث واکنشهای ایمنی و عوارض ناخواسته در افرادی شود که بهطور مداوم خون دریافت میکنند.
محمدعلی افزود: در دنیا به سمت تولید خون کملکوسیت حرکت میکنند. فیلترهایی وجود دارد که گلبولهای سفید خون را میگیرد و اجازه ورود به بدن فرد نمیدهد. این اقدام به فناوریهای زیادی نیاز دارد و ما اکنون به تولید ۸۰ درصد خون کملکوسیت در کشور رسیدهایم. این اقدام به شکل قابل توجهی عوارض پس از تزریق خون را کاهش داده و ایمنی فرآوردهها را افزایش داده است.
مدیرکل دفتر خدمات تخصصی و فناوریهای نوین خون از راهاندازی آزمایشگاه تطابق پلاکت خبر داد و اظهار کرد: آزمایشگاه تطابق پلاکتی برای بیمارانی است که مقاومت پلاکتی دارند. یعنی این افراد با تزریق پلاکت تغییری در شمار پلاکتهای خونشان مشاهده نمیشود که علت عمده آن ناسازگاری HLA است. اکنون با استفاده از این آزمایشگاه و بانک HLA، این مقاومت پلاکتی از بین رفته است.
وی همچنین از راهاندازی آزمایش کراسمچ پلاکتی خبر داد و بیان کرد: این فناوری که سالها در انتظار راهاندازی آن بودیم، اکنون در سازمان فعال شده است. با این روش میتوانیم در شرایط آزمایشگاهی مطمئن شویم فرآورده انتخابشده برای بیمار واکنش نامطلوبی ایجاد نمیکند. این اقدام بسیاری از بیماران نیازمند تزریق مکرر را از مشکلات جدی نجات داده است.
وی افزود: در سال گذشته همچنین آزمایش غربالگری آنتیبادیها آغاز شد. این آزمایش بهویژه برای بیمارانی که بهطور مکرر خون دریافت میکنند اهمیت دارد و کیسه خونی که دریافت میکنند باید از نظر آنتیبادی بررسی شود. اگرچه تنها نیم تا یکونیم درصد خونها ممکن است آنتیبادی ناخواسته داشته باشند، اما همین میزان اندک میتواند بهخصوص در کودکان و نوزادان واکنشهای بسیار شدید و حتی مرگبار ایجاد کند. از این رو در سازمان انتقال خون، همه خونها از نظر آنتیبادیهای ناخواسته بررسی میشوند تا ایمنی بیماران بهطور کامل تضمین شود.
مدیرکل دفتر خدمات تخصصی و فناوریهای نوین خون و فرآوردهها در پایان درباره حمایت دولت از این دستاوردها اظهار کرد: تأمین ارز برای خرید تجهیزات و تکنولوژیهای مورد نیاز مهمترین بخش حمایتی دولت بوده است.
وی گفت: بسیاری از فناوریها هنوز در داخل کشور تولید نمیشوند و ناگزیر باید وارد شوند. دولت با تسهیل در روند تخصیص ارز، کمک بزرگی در این مسیر کرده است. انتظار داریم این حمایت همچنان ادامه داشته باشد، چراکه حفظ و ارتقای سطح ایمنی خونهای اهدایی کشور نتیجه مستقیم همین فناوریهاست.
انتهای پیام/
