بررسی تاثیر گروههای همسالان بر سبک زندگی نوجوانان
به گزارش خبرنگار برنا «صبا صارمی» احتمالا اولین مواجهه افراد با فشار همسالان تاثیرات منفی است که گروه همسالان بر یکدیگر دارند. فشاری که برای طرد نشدن و پذیرش در گروههای همسال نوجوانان را ترغیب به انجام کارهایی از قبیل تتو کردن، مصرف دخانیات و دیگر موارد میکند.
اما زاویه دید دیگری وجود دارد که احتمالا بیشتر اوقات جا میماند. تاثیر مثبت گروه همسالان. همانقدر که گروه دوستان میتواند فرد را به سوی سبک زندگی ناسالم سوق دهد، میتواند او را ترغیب به انجام کارهای سالم و مثبت نیز بکند.
داود فتحی، روانشناس کودک و نوجوان، در گفتوگو با برنا گفت: معمولاً نوجوانانی که اعتماد به نفس و عزت نفس پایینتری دارند میزان تاثیرپذیری بسیار بیشتری نسبت به دیگران دارند و اگر نزدیک مرحله رشد هویت هم باشند شدت تاثیرپذیری بیشتر میشود. بحث نیاز به گروه، تعلق و پذیرفته شدن هم در این زمینه مطرح میشود.
وی با اشاره به کمبود گفتوگوها و روابط پرتنش در خانه افزود: مسئله دوم عوامل خانوادگی است. زمانی که روابط ضعیف یا پرتنشی با والدین وجود داشته باشد نوجوان برای حمایت و همدلی بیشتر به سمت همسالان کشیده شود. شیوههای فرزندپروری مستبدانه یا سهلگیرانه در هر دو حالت نوجوان را برای رهایی از آن وضعیت به سمت همسالان خودش سوق میدهد.
وی ضمن تاکید بر اینکه میزان تاثیرپذیری بستگی به سن افراد دارد گفت: در دوره نوجوانی یعنی محدوده ۱۲ تا ۱۸ سالگی تاثیر همسالان به اوج خودش میرسد و، چون نیاز به استقلال از خانواده تعلق وجود دارد تاثیرپذیری بیشتر میشود. در کودکی محدوده ۷ تا ۱۲ سال بیشتر در زمینه بازی، علایق و دوستیها تاثیرپذیری وجود دارد، اما کماکان هنوز والدین مرجع اصلی هستند.
وی افزود: در اوایل جوانی هم نقش همسالان همچنان پررنگ است ولی رفته رفته با شکل گیری هویت شخصی اثرشان کمتر میشود. شدت اثرگذاری به میزان صمیمیت و انسجام در گروه، شخصیت نوجوان و میزان اعتماد به نفس و عزت نفس و ارزشهای فرهنگی و اجتماعی بستگی دارد.
وی با اشاره به تاثیرپذیری در زمینههای ظاهری، رفتار و سبک زندگی اظهار کرد: نوجوانان در ظاهر، رفتار و سبک زندگی مثل نوع پوشش، آرایش مو، اصطلاحات و رفتارهای اجتماعی یا حتی شیوه ارتباط با دیگران تاثیر میگیرند. همچنین میتوانند عادات، رفتارهای پرخطر مثل تجربه سیگار و الکل، ارزشها، باورها و جهانبینیهای فرد را تغییر دهند.
این روانشناس با تاکید بر اهمیت تقویت رابطه والد فرزندی افزود: هر چقدر رابطه والد فرزندی خوب و بهینه باشد، ارزشها منتقل میشود و نوجوان سمت گروههای پرخطر نمیرود. هر چقدر مهارتهای اجتماعی، مهارتهای فردی، ارتباط، تفکر نقاد و شناخت خود را در نوجوانان بیشتر کنیم، این نوجوان سمت گروههای خطرناک کشیده نمیشود.
وی معتقد است: ما فرزندمان را دقیقا برای این نکته میفرستیم به مدارس خاص که بچهها تحت تاثیر سایر بچهها از انگیزه بالایی برخوردار شوند؛ بنابراین اگر فشار مثبت همسالان را در نظر بگیریم میتوانیم در کودکان و نوجوانان افزایش انگیزه و پیشرفت تحصیلی ببینیم. همچنین میبینیم که در کنار دیگر نوجوانان رفتارهای سالم و تمرین مهارتهای اجتماعی را یاد میگیرند.
وی افزود: همچنین میتوانیم به کشف علایق و هویت شخصی فرد اشاره کنیم که میتوانند الهام بخش باشند، مثل ورود به موسیقی، تقویت ارزشهای اخلاقی و اجتماعی و یاد گرفتن انعطاف پذیری و سازگاری از دوستانشان.
وی خاطر نشان کرد: اگر فشار همسالان زیاد باشد میتواند گرایش به رفتارهای پرخطر را در نوجوانان ایجاد کند. مثل گرایش به سیگار، الکل، مواد مخدر، بزهکاریها، افت تحصیلی و بیانگیزگی که منجر به آسیب دیدن عزت نفس و هویت نوجوان میشود.
فتحی میگوید: وقتی افراد دائم خودشان را با این گروهها تطبیق میدهند و به یک هویت مستقل دست پیدا نمیکنند، از خانواده و ارزشهایشان فاصله میگیرند، درنتیجه دچار مشکلات عاطفی و روانی مثل افزایش اضطراب، اختلال در تصمیم گیری وتداوم الگوهای منفی در بزرگسالی میشوند.
وی با تاکید بر ایزوله نکردن نوجوانان گفت: آموزش مهارت جراتمندی مثل تمرین نه گفتن و پرورش تفکر انتقادی، ایجاد رابطه صمیمی با خانواده، ایجاد فرصت برای دوستیهای سالم و الگوسازی توسط والدین و مربیان میتواند در انتخاب دوستان به فرد کمک بکند. بدترین تصمیم این است که نوجوان را ایزوله بار بیاوریم. باید نوجوان را در محدوده خطر قرار دهیم و حمایتش کنیم تا به رشد کافی برسد.
انتهای پیام/
