دروازههای خاموش همدان؛ پایتخت تاریخ و تمدن زیر غبار بیتوجهی
به گزارش برنا؛ همدان شهری است که نامش با تاریخ و تمدن ایران گره خورده است؛ دیاری کهن و اصیل که بر تارک جغرافیای فرهنگی کشور میدرخشد؛ نخستین پایتخت امپراتوری مادها، زادگاه بوعلیسینا و یکی از مهمترین قطبهای گردشگری غرب کشور، این شهر، هر سال میزبان صدها هزار گردشگر داخلی و خارجی است که برای دیدار با میراث چند هزار سالهاش، از سراسر ایران و جهان رهسپار همدان میشوند.
انتظار طبیعی از چنین شهری با پیشینه درخشان، آن است که در نخستین نگاه، با جلوهای چشمنواز و شهری منظم و زیبا روبهرو شویم؛ اما واقعیت میدانی چیز دیگری است.
ورودیهای همدان، از سه محور اصلی تهران، کرمانشاه و ملایر، نه تنها فاقد سیمای شهری درخور «پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین» هستند، بلکه در وضعیت نابسامان و نازیبایی قرار دارند. آنچه در نخستین تصویر ذهنی سفرگران نقش میبندد، نه باغهای سرسبز، نه سازههای فرهنگی و نه آراستگی شهری، بلکه دالانهایی از سولههای فرسوده، تابلوهای تبلیغاتی بیقاعده، تلی از مصالح رهاشده و نبود نظم بصری است که هر بینندهای را غافلگیر میکند.
در محور تهران – همدان، کارگاههای متروکه، دیوارهای فرسوده و نبود مبلمان شهری استاندارد، چهرهای آشفته به ورودی شرقی شهر داده است. مسیر کرمانشاه – همدان نیز از فقدان روشنایی و سامان بصری رنج میبرد و در محور ملایر – همدان، ساختوسازهای پراکنده و بیهویت، نظم ورودی را مخدوش کردهاند.
روشن است که این وضعیت هیچ تناسبی با جایگاه تاریخی، فرهنگی و گردشگری همدان ندارد و تصویری غیرواقعی از شهری با هزاران جاذبه طبیعی و تاریخی در ذهن گردشگران مینشاند.
کارشناسان حوزه شهرسازی این وضعیت را نتیجه سالها بیتوجهی به اصول طراحی ورودیهای شهری میدانند؛ جایی که میتواند الگوی نمایش تاریخ، فرهنگ و هویت بومی باشد و در عین حال نقش اقتصادی مهمی در جذب سرمایه، توسعه واحدهای خدماتی، بازارچههای محلی و مراکز گردشگری ایفا کند.
در حالی که همدان با عنوان رسمی «پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین» شناخته میشود، شایسته نیست چهره ورودیهای آن به چنین بیسامانی دچار باشد؛ زیباسازی، طراحی اصولی و بازآفرینی بصری این سه ورودی باید با فوریت در دستور کار قرار گیرد تا دروازههای این شهر، جلوهای شایسته از فرهنگ، تمدن و هویت ایرانی به نمایش بگذارند.
ورودیهای شهر؛ آینه هویت همدان در نگاه گردشگران
محمدحسین الماسی، کارشناس ارشد شهرسازی و عضو انجمن طراحان شهری گفت: ورودی شهر، مانند دروازه خانه است؛ اگر این دروازه بینظم، فرسوده و بدون هویت باشد، ناخودآگاه نگاه مسافر به کل شهر نیز منفی میشود. همدان که بهدرستی عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین را یدک میکشد، نباید نخستین تصویرش در ذهن گردشگر، تلی از تابلوهای بلااستفاده، سولههای مخروبه و حاشیههای نابسامان باشد.
وی افزود: در بسیاری از کشورها ورودی شهرها، صحنهای برای نمایش فرهنگ بومی، هنر معماری و نمادهای تاریخی است؛ در حالیکه در ورودیهای همدان از مسیرهای تهران، کرمانشاه و ملایر نهتنها نشانی از تاریخ کهن و میراث باستانی دیده نمیشود، بلکه هیچ هماهنگی در رنگ، فرم یا کاربری فضاها وجود ندارد.
الماسی با تأکید بر اینکه زیبایی بصری، مقدمه توسعه پایدار گردشگری است، گفت: ورودیهای شهری باید طراحی مفهومی داشته باشند؛ یعنی همزمان با کاربرد اقتصادی، چهرهای فرهنگی نیز ارائه دهند. وجود بازارچههای منظم صنایعدستی، نمادهای معماری الهامگرفته از هگمتانه و نورپردازی هماهنگ میتواند روح تازهای به سیمای شهر بدمد.
این کارشناس شهرسازی هشدار داد: ادامه وضع موجود به معنی از بین رفتن فرصتهای سرمایهگذاری اقتصادی و گردشگری است، چون هیچ گردشگری از مسیرهای بیسامان و نازیبا خاطره خوشی نمیبرد. شهرداری و دستگاههای مسئول باید نگاه کوتاهمدت پروژهمحور را کنار بگذارند و برای ورودیها یک طرح جامع زیباشناسانه تدوین کنند.
الماسی در پایان خاطرنشان کرد: زیباسازی ورودیهای همدان تنها یک اقدام عمرانی نیست؛ این کار پروژهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است. چهرهای آراسته در دروازههای شهر، احترام به تاریخ، به مردم و به هویت این دیار کهن است.
ورودیهای همدان در شأن پایتخت تاریخ و تمدن نیست
رضا موسوی، شهروند ساکن منطقه اعتمادیه که روزانه مسیر جاده تهران- همدان را طی میکند با گلایه از ورودیهای همدان اظهار کرد: هر بار که از سمت تهران وارد همدان میشوم، دلم میگیرد. جادهای پر از کارگاههای نیمهکاره، خاک و نخالههای ساختمانی، تابلوهای بیقاعده و دیوارهای زشت رهاشده جلوی چشمان آدم است. انصافاً اگر کسی اولین بار به همدان بیاید، تصور نمیکند وارد شهری تاریخی شده باشد!
وی افزود: همدان شهری با پیشینه چند هزارساله است؛ شهری از سنگنوشته، هگمتانه و بوعلیسینا. اما متأسفانه ورودیهایش هیچ نشانی از این تاریخ و شکوه ندارند؛ نه نماد فرهنگی، نه فضای سبز و نه حتی ساماندهی درست. انگار ورودیهای شهر را فراموش کردهاند!
موسوی با گلایه از بیتوجهی طولانیمدت مسئولان اضافه میکند: چند سال است وعده ساماندهی دادهاند ولی فقط حرف بوده. ورودیها میتوانند زیباترین نقطههای شهر باشند و حتی برای همدان درآمدزایی کنند. کاش طرحی اجرا شود که هرکس از هر مسیری وارد همدان میشود، از همانجا احساس کند وارد شهر تاریخ و ادب شده است.
این شهروند همدانی در پایان گفت: ما مردم همدان به این شهر افتخار میکنیم، اما وقتی ظاهر دروازههایش اینطور بینظم و بیروح است، انگار کسی به شأن تاریخ آن احترام نمیگذارد. انتظار داریم مسئولان این شهر برای چهره ورودیها کاری اساسی و ماندگار انجام دهند، نه فقط رنگ و تابلو.
مطالعات ساماندهی ورودیهای همدان در سه محور اصلی آغاز میشود
حمیدرضا حاجیبابایی هم با اشاره به ساماندهی ورودیهای همدان اظهار کرد: در نشست مشترکی با مدیران استان همدان و سازمان برنامه و بودجه، تصمیم گرفته شد سه ورودی اصلی شهر همدان از مسیرهای تهران، کرمانشاه و ملایر به صورت منسجم ساماندهی شوند.
وی افزود: این طرح با هدف ایجاد جلوهای ماندگار از سیمای شهری و بهرهگیری از ظرفیتهای اقتصادی و گردشگری هر سه محور به اجرا در میآید و مقرر شد هر ورودی با پهنههایی به عمق ۵۰ متر و طول مورد نیاز، مورد مطالعه و طراحی تخصصی قرار گیرد.
نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس ادامه داد: این اقدام علاوهبر ارتقای زیبایی بصری شهر، زمینهای برای سرمایهگذاری بخش خصوصی، ایجاد بازارچههای محلی، فضاهای خدماتی، گردشگری و فرهنگی را فراهم خواهد کرد.
حاجیبابایی خاطرنشان کرد: بر اساس تصمیمات این جلسه، دستگاههای اجرایی موظف شدند مطالعات اولیه در خصوص سه محور ورودی شهر همدان را با فوریت آغاز کنند تا در مرحله بعد با جذب منابع مالی و مشارکت سازمان برنامه، عملیات اجرایی آغاز شود.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به زمینههای توسعه محور همدان–تهران و نقش آن در اتصال به پایتخت تأکید کرد: ساماندهی ورودیهای همدان باید متناسب با جایگاه تاریخی و فرهنگی شهر و با نگاه ملی انجام گیرد تا ورودی همدان تبدیل به دروازهای اقتصادی، فرهنگی و گردشگری برای غرب کشور شود.
