از پاک شدن نام در «شغال» تا بلاتکلیفی نقش در «بامداد خمار»؛ وقتی اختلافات تولید حق مخاطب را معلق میگذارد
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ نیمه رها کردن تولید سریالها در شبکه نمایش خانگی این روزها گویی امری چندان غیرمعمول تلقی نمیشود؛ بهگونهای که هر بار مخاطب تماشای یک سریال تازه را آغاز میکند، نمیداند قرار است با روایتی کامل مواجه شود یا در میانه راه، قصه به دلایلی، چون اختلافات مالی، درگیریهای حقوقی، جدایی بازیگران یا توقف ناگهانی تولید، ناتمام رها شود.
شبکه نمایش خانگی که با وعده ممیزی کمتر، تنوع بیشتر و امکان تجربههای تازهتر در روایت شکل گرفت حالا با بیثباتیهایی روبهروست که مستقیما اعتماد مخاطب را نشانه گرفته است.
با افزایش تعداد پلتفرمها و رشد حجم تولید، مشکلاتی که زمانی استثنا به نظر میرسیدند، امروز به الگوهایی تکرارشونده تبدیل شدهاند؛ الگوهایی که در آنها اختلافات پشتصحنه، مسائل مالی و نبود تعهد اجرایی، بیش از هر عامل دیگری سرنوشت یک سریال را تعیین میکند. در این میان، مسئله فقط یک دعوای صنفی یا حرفهای نیست؛ آنچه بیش از همه نادیده گرفته میشود، حق مخاطبی است که برای تماشای هر قسمت هزینه میپردازد و انتظار دارد با داستانی کامل و منسجم مواجه شود.
«شغال»؛ حذف نام و اختلافی که علنی شد
سریال «شغال» به کارگردانی بهرنگ توفیقی، یکی از نمونههای اخیر این وضعیت پرتنش است. نام سجاد بابایی ماههاست با حاشیههای این سریال گره خورده؛ حاشیهای که با حذف نام او از تیتراژ آغاز شد. اتفاقی عجیب برای بازیگری که نقش «سیاوش» را بهعنوان یکی از ستونهای اصلی روایت ایفا میکند و همچنان حضورش در سریال ادامه دارد. حذف نام او، آن هم بدون هیچ توضیح رسمی، از همان ابتدا پرسشبرانگیز بود.
بابایی ماهها سکوت کرد؛ سکوتی که بهتدریج خود به بخشی از روایت این اختلاف بدل شد. این سکوت زمانی شکست که علی طلوعی، تهیهکننده سریال با انتشار بیانیهای از رای هیئت داوری خانه سینما سخن گفت و تلاش کرد روایت خود را بهعنوان پایان ماجرا تثبیت کند، اما واکنش همایون اسعدیان، مدیرعامل خانه سینما، نشان داد پرونده هنوز بسته نشده و شکایت متقابل نیز در جریان است. درست در همین مقطع، بابایی با متنی صریح از حذف «ناجوانمردانه» نامش، پایمال شدن حقوق مادی و معنویاش و انتخاب آگاهانه سکوت در برابر هیاهو سخن گفت. جملهای که بیش از همه در ذهن ماند این بود: «شاید نامم را بتوانند پاک کنند، ولی اثرم را نه.»
ماجرای «شغال» اگرچه هنوز به توقف سریال منجر نشده، اما نمونهای روشن از ناامنی حرفهای، ضعف قراردادها و بحران اعتماد در شبکه نمایش خانگی است؛ بحرانی که حتی ادامه پخش سریال هم نتوانسته اثر آن را از ذهن مخاطب پاک کند.
«بامداد خمار»؛ جدایی علی مصفا و ابهام در سرنوشت یک شخصیت اصلی
سریال «بامداد خمار» به کارگردانی نرگس آبیار از جمله پروژههای پرانتظار شبکه نمایش خانگی است؛ اقتباسی از رمان پرفروش فتانه حاجسیدجوادی که از همان ابتدا با حساسیت بالای مخاطبان همراه بود. با این حال، این مجموعه پیش از رسیدن به فصل سوم با حاشیهای مهم مواجه شد که بار دیگر مسئله اختلافات مالی در تولید سریالها را برجسته کرد.
بر اساس خبرهای منتشرشده، علی مصفا، بازیگر نقش «بصیرالملک» در فصل سوم سریال «بامداد خمار» حضور نخواهد داشت. مصفا که در دو فصل نخست این مجموعه ایفای نقش کرده، پس از پایان تصویربرداری فصل دوم از این پروژه جدا شده است. شنیده میشود این جدایی به دلیل اختلافات مالی میان این بازیگر و پلتفرم تولیدکننده سریال رخ داده است.
اهمیت این اتفاق از آنجا دوچندان میشود که «بصیرالملک» یکی از شخصیتهای اصلی رمان «بامداد خمار» به شمار میرود و نقش او در پیشبرد قصه، نقشی کلیدی است. هنوز مشخص نیست سازندگان برای فصل سوم چه تصمیمی خواهند گرفت. آیا با تغییر مسیر روایت، این شخصیت را کنار میگذارند یا با انتخاب بازیگری دیگر، حضور «بصیرالملک» را در ادامه سریال حفظ میکنند. این ابهام، پیش از آغاز پخش فصل جدید، نگرانیهایی جدی درباره انسجام داستان ایجاد کرده است.
تجربهای قدیمی؛ از «قهوه تلخ» تا امروز
این آشفتگی پیشتر نیز تجربه شده است. «قهوه تلخ» ساخته مهران مدیری از نخستین سریالهای موفق شبکه نمایش خانگی بود که با استقبال گسترده آغاز شد، اما اختلاف میان مدیری و تهیهکنندگان، روند تولید را به تکرار و بینظمی کشاند. تاخیر در توزیع، دعواهای مالی، قهر بازیگران و جمع نشدن قصه با آن حجم از شخصیتها، باعث شد سریالی که با جاهطلبی شروع شده بود، بیسرانجام رها شود و مخاطبانش سرخورده بمانند.
«کنکل»؛ توقفهای بیتوضیح و بلاتکلیفی مخاطب
در سالهای اخیر، این بحران شکل عریانتری به خود گرفته است. سریال «کنکل» یکی از جدیدترین آثاری است که با توقفهای ناگهانی مواجه شده. پلتفرم استارنت دلیل این تاخیر را «اصلاحات فنی و محتوایی» اعلام کرده و تاریخ مشخصی برای ادامه پخش ارائه نداده است. در حالی که اصلاحات فنی و محتوایی معمولا در زمانی کوتاه انجام میشود، این تاخیر طولانی، شائبه مشکلات مالی و تسویهحسابنشدن با عوامل تولید را تقویت میکند.
همزمان، همین پلتفرم در بدقولی دیگری، پخش سریال «جزر و مد» به کارگردانی محمدحسین لطیفی را نیز متوقف کرده است. خبرها حاکی از آن است که تولید این مجموعه پس از ضبط حدود نیمی از قسمتها به دلیل عدم پرداخت تعهدات مالی، متوقف شده است.
فهرست بلند سریالهای ناتمام
به این موارد میتوان فهرستی بلند از سریالهای نیمهتمام یا رهاشده را افزود؛ آثاری، چون «نوبت لیلی»، «گیسو»، «میدان سرخ»، «سیاوش»، «آمستردام»، «شبکه مخفی زنان» و «ازازیل». مجموعههایی که یا به دلیل ضعف فیلمنامه و افت مخاطب کنار گذاشته شدند یا به واسطه بدقولی مالی پلتفرمها و عهدشکنی تهیهکنندگان به بنبست رسیدند و پایان خوبی نداشتند.
حق مخاطب؛ حلقه گمشده شبکه نمایش خانگی
در این بلبشوی تولید، ضمانت اجرایی روشنی برای درست و کامل به پایان رسیدن سریالها وجود ندارد. مخاطب، تنها طرفی است که بدون ابزار دفاعی، هزینه پرداخت میکند و در نهایت ممکن است با داستانی ناتمام، شخصیتهایی حذفشده و روایتی ناقص مواجه شود. اختلاف نظر میان نهادهای ناظر، تمرکز بیشتر بر مجوز تولید و پخش و مسائل محتوایی و نبود سازوکار شفاف برای الزام سازندگان به تعهدات مالی و حرفهای، خلایی ایجاد کرده که نتیجهاش بیتعهدی در قبال مخاطب است.
تا زمانی که مسئولیت نیمهکاره ماندن یک سریال شفاف و قابل پیگیری نباشد، شبکه نمایش خانگی نه فضایی امن برای روایت، بلکه زمینی لغزان برای اعتماد مخاطب باقی خواهد ماند؛ اعتمادی که هر بار با توقف، اختلاف و جدایی، بیش از پیش فرسوده میشود.
انتهای پیام/
