ضرورت اصلاح ساختاری فرایند بودجهریزی شهرداری تهران با رویکرد منطقهمحور و محلهمحور
زهرا شمس احسان، رئیس کمیتههای اجتماعی و ورزش شورای اسلامی شهر تهران، در تذکر پیش از دستور سیصد و هشتاد و یکمین جلسه شورای اسلامی شهر تهران گفت: بودجه شهرداری، مهمترین ابزار سیاستگذاری و توزیع عادلانه منابع در مدیریت شهری است. نحوه تخصیص اعتبارات، بهصورت مستقیم بر کیفیت زندگی شهروندان، میزان برخورداری مناطق، کاهش یا تشدید نابرابریها و اثربخشی برنامههای شهری اثر میگذارد. از این منظر، بودجه صرفاً یک سند مالی نیست، بلکه بازتابدهنده رویکرد مدیریت شهری نسبت به عدالت، کارآمدی و پاسخگویی است.
وی با بیان اینکه شهر تهران از نظر ویژگیهای جمعیتی، اجتماعی، کالبدی و فرهنگی، شهری بهشدت ناهمگن است، افزود: با این وجود، بخش قابل توجهی از فرایند تخصیص بودجه در سالهای گذشته، همچنان مبتنی بر شاخصهای محدود و یکسانساز، نظیر جمعیت و مساحت مناطق، انجام شده است.
شمس احسان ادامه داد: این رویکرد، هرچند ساده و قابل محاسبه است، اما پاسخگوی تفاوتهای واقعی میان مناطق و محلات شهر نیست و در عمل، به تداوم و بعضاً تشدید نابرابریهای فضایی و اجتماعی منجر شده است.
به گفته وی برخی مناطق و محلات شهر با چالشهایی همچون محرومیت نسبی، ضعف سرانههای خدماتی، تمرکز آسیبهای اجتماعی و شکنندگی بافت اجتماعی مواجهاند. بدیهی است که تخصیص یکسان منابع به این مناطق، نه عادلانه است و نه اثربخش. در مقابل، تخصیص هدفمند و متناسب با نیازهای واقعی، میتواند نقش مؤثری در کاهش شکافها، افزایش تابآوری اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان ایفا کند.
رئیس کمیته اجتماعی شورا اضافه کرد: ضروری است شهرداری تهران در فرایند تدوین و ارائه لایحه بودجه، از رویکرد سنتی فاصله گرفته و به سمت استقرار یک مدل بودجهریزی منطقهمحور و محلهمحور مبتنی بر شاخصهای چندگانه حرکت کند. در این مدل، پیشنهاد میشود تخصیص اعتبارات بر دو پایه اصلی بودجه پایه و متغیر استوار شود.
وی با بیان اینکه بودجه پایه حداقل استانداردهای خدمات شهری را برای تمامی مناطق و محلات تضمین میکند و از بروز محرومیت مطلق جلوگیری مینماید، تصریح کرد: بودجه متغیر نیز بر اساس مجموعهای از شاخصهای مشخص و قابل اندازهگیری، از جمله سطح محرومیت نسبی، وضعیت سرانههای خدماتی، میزان آسیبپذیری اجتماعی و شکاف میان وضعیت موجود و مطلوب تخصیص مییابد.
شمس احسان معتقد است اجرای این رویکرد نباید صرفاً در سطح مناطق متوقف بماند، بلکه لازم است در حد امکان به سطح محلات نیز تسری یابد.
وی ادامه داد: در کنار اصلاح ساختاری مدل تخصیص، بازنگری اساسی در مفهوم و سازوکار «بودجهریزی مشارکتی» امری اجتنابناپذیر است. متأسفانه شیوههای اخیر مشارکتجویی، از جمله طرحهایی نظیر «من شهردارم»، اگرچه با عنوان مشارکت مردمی معرفی میشوند، اما در ماهیت با اصول واقعی بودجهریزی مشارکتی فاصله دارند. در این الگوها، شهروندان عملاً از فرایند «مسئلهیابی» و «خلق ایده» کمرنگ میشوند و نقش آنان صرفاً به اولویتبندی یا رتبهبندی فهرستی از پروژههای از پیش تعیینشده توسط مدیران شهری تقلیل یافته است. این رویکرد، در واقع جامه مشارکت پوشاندن به تصمیمات دیوانسالارانه و خواستهای فردی است و نمیتواند بازتابدهنده نیازهای اصیل و اولویتهای واقعی بستر محلات باشد.
عضو شورای شهر تهران افزود: مشارکت واقعی زمانی محقق میشود که شهروندان، نهادهای محلی و سازمانهای مردمنهاد، نه بهعنوان مصرفکنندگان نهایی گزینهها، بلکه بهعنوان کنشگران فعال در شناسایی نیازها، تعریف پروژهها و تدوین راهحلها حضور داشته باشند.
وی پیشنهاد داد سهم مشخص و تعریفشدهای از بودجه مناطق به پروژههای مشارکتیِ واقعی اختصاص یابد و سازوکارهای اجرایی آن بهصورت شفاف و با محوریت نخبگان و معتمدین محلی طراحی شود.
شمس احسان با بیان اینکه معاونت برنامه ریزی شهرداری در فاز چهارم طرح "من شهردارم" در این خصوص تلاش میکند، گفت: از شهردار تهران انتظار میرود در لایحه بودجه سنواتی، چارچوب جامع بودجهریزی منطقهمحور و محلهمحور مبتنی بر شاخصهای چندگانه را تدوین و به شورای اسلامی شهر تهران ارائه کند.
انتهای پیام/
