سکوت در فضای مجازی؛ چرا بعضی از کاربران عکسی در شبکههای اجتماعی منتشر نمیکنند؟
اشتراکگذاری لحظات شخصی از طریق عکس و ویدئو در عصر فراگیرشدن شبکههای اجتماعی به یکی از نشانههای «حضور دیجیتال» تبدیل شده است اما در میان میلیاردها تصویر منتشرشده روزانه، گروهی از کاربران وجود دارند که نه عکس، نه استوری و حتی از بهروزرسانی وضعیت خودداری میکنند.
به گزارش برنا، بسیاری از این کاربران آگاهانه تصمیم گرفتهاند «حضور داشته باشند، اما دیده نشوند» انتخابی که ریشه در نگرانیها، ارزشهای شخصی و تجربههای واقعی از فضای دیجیتال دارد. این رویکرد اگرچه در نگاه اول ممکن است عجیب به نظر برسد اما پشتوانهای علمی و رفتاری دارد که میتواند تصویر ما از هویت دیجیتال را بازتعریف کند.
سکوت بهمثابه حفاظت از حریم خصوصی
یکی از دلایل اصلی پرهیز از اشتراکگذاری عکس، نگرانی جدی درباره حریم خصوصی است. بسیاری از مطالعات معتبر جهان نشان میدهد که بسیاری از کاربران نسبت به استفاده از اطلاعات شخصی خود در شبکههای اجتماعی نگران هستند و حتی خواستار مقررات سختگیرانهتر برای حفاظت از دادهها هستند. در یک نظرسنجی که توسط مؤسسات تحقیقاتی و معاونت امنیت سازمان فناوری اطلاعات ایران انجام شد، حدود ۹۵ درصد از کاربران تاکید کردند که حفظ حریم خصوصی برایشان مهمترین عامل در انتخاب شبکه اجتماعی است و بیش از ۹۰ درصد خواستار توضیح بهتر درباره نحوه استفاده از دادههای خصوصی هستند.
این نگرش نشان میدهد که بسیاری از کاربران از همان ابتدا حاضر نیستند عکسها یا اطلاعات شخصی خود را در معرض دید عمومی قرار دهند نه بهخاطر «عدم توانایی» در استفاده از شبکهها، بلکه بهخاطر آگاهی نسبت به خطرات اشتراکگذاری دادهها.
روانشناسی عدم اشتراکگذاری عکس
تحقیقات روانشناختی نیز نشان میدهد افرادی که کمتر عکس پست میکنند، معمولا دارای تمرکز قویتر بر حریم شخصی، اعتمادبهنفس درونی و استقلال از تأیید اجتماعی هستند. طبق یک گزارش تحلیلی منتشرشده در سال ۲۰۲۵، این افراد ارزش تایید اجتماعی را کمتر از حفظ فضای ذهنی و شخصی خود میدانند و از مقایسههای اجتماعی مداوم در شبکهها که از طریق عکسها و لایکها شکل میگیرد، فرار میکنند.
این نوع رفتار با نظریه مقایسه اجتماعی در روانشناسی نیز همسو است، جایی که اشتراکگذاری مداوم زندگی شخصی میتواند به احساس کمبود و فشار اجتماعی منجر شود. افرادی که عکس نمیگذارند، ممکن است عمداً از این چرخه بیرون بیایند تا بر سلامت روانی خود تمرکز کنند.
پژوهشهای اخیر در حوزه حریم خصوصی تصویری نشان دادهاند که عکسها معمولا بیش از آنچه به نظر میرسند، اطلاعات حساس فاش میکنند. در یک مطالعه علمی، مشخص شد که جزئیات کوچک در تصاویرمانند زمینه، اشیاء یا افراد حاضر میتوانند خطرات جدیدی برای حریم خصوصی ایجاد کنند.
بههمین دلیل برخی کاربران ترجیح میدهند هیچ تصویر شخصی منتشر نکنند تا از پتانسیل نادیدهگرفتهشده دادههای بصری که میتواند به تحلیلگرها و الگوریتمها فرصت سوءاستفاده بدهد، جلوگیری کنند. در مقابل، انتشار بیدقت عکس حتی با تنظیمات حریم خصوصی هم میتواند اطلاعات زیادی درباره هویت، مکان یا روابط شخصی فرد فاش کند.
رفتار کاربران و تجربه منفی در شبکهها
برخی کاربران تجربههای منفی از گذشته دارند برای مثال مواردی که عکسهایشان بدون رضایت در دسترس دیگران قرار گرفته، مورد قضاوت یا سوءاستفاده قرار گرفته یا حتی باعث مشکلات حقوقی شدهاند. انتشار تصویر میتواند در مواردی منجر به سوء استفاده، هک یا نقض حریم خصوصی شود چالشی که متخصصان امنیت سایبری همواره نسبت به آن هشدار میدهند.
در کشور ما نیز گزارشها نشان میدهد که سوءاستفاده از اطلاعات شخصی کاربران و نقض حریم خصوصی در شبکههای اجتماعی یکی از دغدغههای مهم امنیت سایبری است، موضوعی که بسیاری از کاربران را به سمت حداقلسازی حضور آنلاین سوق داده است.
الگوریتمها و فشار اجتماعی نامرئی
شبکههای اجتماعی با الگوریتمهایی طراحی شدهاند که محتوای بصری را برجسته میکنند و کاربران را به اشتراکگذاری بیشتر تشویق میکنند اما این سیستمها میتوانند فشار اجتماعی پنهان ایجاد کنند: کاربر ممکن است حس کند بدون عکس یا استوری «غیر فعال» است یا کمتر دیده میشود. در چنین شرایطی، افرادی که عکس نمیگذارند، ممکن است بالأخره آگاهانه در برابر این فشارها مقاومت کنند—نه بهخاطر بیتوجهی به شبکهها، بلکه بهخاطر کنترل
سکوت دیجیتال عدم اشتراک عکس و استوری بیش از آنکه نشانهای از غفلت، عقبماندگی یا عدم مشارکت باشد، بازتابی از آگاهی، محافظت از حریم خصوصی و انتخاب هوشمندانه کاربران در مواجهه با فناوری است. این رفتار ریشه در نگرانیهای واقعی درباره دادهها، الگوریتمها و تجربههای شخصی دارد و نیازمند بازتعریف در پژوهشها و سیاستگذاریهای فناوری است.
انتهای پیام/
