ورهرام: در «سیاهان جنوب ایران» کمی فرمالیست شدم

به گزارش خبرگزاری برنا، مازیار فکری ارشاد در ابتدای این نشست مستند «سیاهان جنوب ایران» را اثری درخور توجه عنوان کرد و گفت: فیلم خوش ساخت و خوبی است. اما عدم وجود نریشن در فیلم باعث می شود اطلاعات بدرستی به مخاطب انتقال پیدا نکند. در همین راستا از مهرزاد دانش می خواهم تا بحث خود را درباره این نقطه ضعف فیلم آغاز کند.

مهرزاد دانش نیز گفت: مستند «سیاهان جنوب ایران» دارای شناسه هایی است که می تواند ارتباطی میان سیاهان مناطق مختلف ایران به وجود آورد. به طور مثال تصاویر ضبط شده از طبیعت، انسان ها و رفتار روزمره آنها فضای یکپارچه ای را در روح واحد تداعی می کند که شاید مربوط به سالیان گذشته و اجداد آنها باشد و برخلاف آقای فکری ارشاد معتقدم عدم وجود نریشن نقطه ضعف فیلم به حساب نمی آید. زیرا ریتم فیلم به خوبی از طریق افراد سیاه پوست منتقل می شود و تاکید کارگردان روی دست افراد موقع نواختن موسیقی، پختن نان و نگاه موسیقیایی کاملا جای خالی نریشن را پر کرده است.

ورهرام در ادامه افزود: ریتم، کاملا در زندگی افراد تاثیرگذار است. حتی رنگ پوست کف دست آنها تقریبا سفید است و حرکت دست آنها به فیلم ریتم داده است. من نیز سعی کردم از گداگرافی پرهیز کنم و بیشتر فرمالیست شوم. به همین منظور روی این حرکت فیزیکی و انسان شناسی جسمانی تمرکز کردم.

وی خاطرنشان کرد: درباره موسیقی فیلم نیز باید بگویم تمام موسیقی جنوب تحت تاثیر سیاهان است. حتی مراسم اربعین و عزاداری بوشهر سابقه ای 70 ساله دارد و از آفریقا به هند رفته و از طریق ناخدایان به ایران منتقل شده و به صورت فرم عزاداری در کشور ایران جای گرفته است.

در ادامه این نشست مهرزاد دانش اذعان داشت: تاکید کارگردان روی زندگی روزمره و بررسی جزء به جزء زندگی این افراد همراه با فضای موسیقی، حال و هوای شاعرانه ای را به نوع معیشت آنها گره زده است. به خاطر دارم در قسمتی از فیلم، فردی مشغول لیکوخوانی بود و من بعد از جستجو درباره لیکو خوانی متوجه شدم چقدر شبیه به هایکوخوانی ژاپنی است و این هم از مشخصات مستند «سیاهان جنوب» است، زیرا بعد از اتمام فیلم، کششی برای مخاطب به وجود می آورد که همچنان به دنبال واژه و مفاهیم درون فیلم باشد.

وی افزود: جنس شاعرانه دیدن در کنار فضای کپرنشین خیلی متجلی است، اما در مواردی فیلم از منطق درونی فاصله می گیرد و سوژه ها ارتباط چشمی نزدیکی با دوربین پیدا می کنند.

ورهرام در این زمینه گفت: این نگاه درست است. سکانسی از فیلم که کودکان فوتبال بازی می کنند و خود را مقابل دوربین معرفی می کنند جدا از کلیت فیلم است و مهدی باقری تدوینگر این اثر هم اصرار داشت این سکانس حذف شود ولی من هم به همان اندازه اصرار داشتم این سکانس باقی بماند!

دانش در ادامه بحث با اشاره به اینکه مخاطب با دیدن فیلم مستند نباید سطحی‏نگر باشد، افزود: در این مستند شاهد توالی تصاویری هستیم که شاید خیلی بی ربط با یکدیگر بوده و در نگاه سطحی معنی منطقی در برنداشته باشد. ولی برعکس دقیقا در این قست لحن شاعرانه بروز می کند، آنهم با هنرمندی تمام. لحظه ای سیلاب زمین را فرا می گیرد و پلان بعدی زنانی که مشغول شستن رخت هستند یا گرمای تنور هنگام پختن نان کات می شود به لحظه ای که کودکان روی هم گِل می پاشند تا خنک شوند. فیلم پلان های مکمل، متضاد و شبیه به هم زیاد دارد!

ورهرام در ادامه این نشست یادآور شد: این مستند راه گشای مستندسازان جوان است. امیدوارم بعد از دیدن این فیلم سوال هایی برای جوانان شکل گیرد و سعی کنند وجوه دیگری از زندگی سیاهان را به تصویر بکشند.

مهرزاد دانش در پایان این نشست ضمن جمع بندی صحبت های خود افزود: مستندی مردم شناسانه و شاعرانه که علی رغم وجود نریشن، جنبه اطلاع رسانی هم دارد! سکانس هایی تکراری که با تغییر جغرافیا حرف تازه ای دارند و می توانند لحن تازه ای هم داشته باشند. کارگردان خوشبختانه خود را مقید نکرده، تفکیک بندی ندارد و به تناوب طبیعت، زندگی سیاهان و رفتارهای آنها را بیان می کند.

گفتنی است جلسات نمایش و نقد فیلم کانون سینماحقیقت، هر هفته یکشنبه‌ها ساعت ۱۷ در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی واقع در خیابان سهروردی شمالی، میدان شهید قندی، پلاک ۱۵ برگزار می‌شود. حضور در این جلسات برای عموم آزاد و رایگان است.