کاوش‌های تاریخی برادران امیدوار

به گزارش گروه جوان و جامعه خبرگزاری برنا، اشیاء تاریخی باقی مانده هر چند در انتزاع خود توان نشان دادن فرسنگ‌ها فاصله میان فرهنگ‌ها و سبک زندگی گذشتگان با دنیای مدرن امروزی را ندارند اما آنچه مشتاقان را جذب دیدن آنها می کند تمایل اتصال به زنجیره بی‌پایانی است که انسان همیشه برای تکامل خرد خود آن را حفظ کرده است.

در گوشه و کنار ایران موزه‌های زیادی ساخته شده است که هیچگاه نمی‌توان آنها را به لحاظ غنای فرهنگی با دیگری ارزیابی کرد یا یکی را بر دیگری رجحان دارد. اما آنچه امروز باعث شده تا موزه‌ای تحت عنوان "برادارن امیدوار" آن هم در گوشه‌ای از مجموعه تاریخی و فرهنگی سعد آباد نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب کند انباشته شدن مجموعه‌ای نفیس از کاوش‌های تحقیقاتی دو برادری است که از سرکنجکاوی با سفر به اقصی نقاط دنیا توانستند اقدام به گردآوری آن کنند.

در کنار اشیاء به نمایش درآمده در این موزه عکس‌هایی وجود دارد که جنون سوژه هایش چشم هر بیننده ای را به خود جلب می‌کند.

عیسی و عبدالله امیدوار دو برادر جهانگرد،‌ پژوهشگر و مستند ساز ایرانی هستند که بیشتر عمر خود را صرف سفر به اقصی نقاط جهان کردند و اکنون آنچه در موزه آنها قابل رؤیت است مجموعه نفیسی است از اشیاء کمیاب که کمتر کسی در طول عمر خود می‌تواند آنها را  ببیند.

گفتنی است که تلاش آنها برای شناخت فرهنگ مختلف مردم جهان باعث گردید تا حتی مردمان دور افتاده ترین قبایل از جنگل های آمازون گرفته تا قطب شمال و جنوب نیز با سبک و سیاق زندگی ایرانیان و فرهنگ کشورمان آشنا شوند.

عیسی برادر بزرگتر در سن 86 سالگی با تلاش‌های بی وقفه‌اش توانست در سال 1381 به همت سازمان میراث فرهنگی ایران پس از 45 سال تأخیر از پایان سفرشان به ایران مجموعه‌ای از دستاوردهای جهانگردی شان را در این موزه به نمایش درآورد.

وی که اکنون در روزهای خاصی از ماه و با هدف ترسیم و شرح واقعیت‌های اتفاق افتاده در طول سفرشان برای بازدیدگان در موزه حاضر می‌شود و در یک صبح بهاری میزبان خبرنگار برنا شد تا از ناگفته‌هایش درباره سفرشان به دور دنیا پرده بردارد.

آغاز سفر

عیسی در سال 1308 و برادر کوچکترش با دو سال تفاوت سنی در سال 1310 در خانواده ای معمولی در شرق تهران و در محله دروازه دولاب به دنیا آمد.  زمینه افکار جستجوگرایانه و انگیزه دستیابی به نادیده ها و نوعی روحیه کاشفانه از همان دوران کودکی در دو برادر شکل گرفت. 

شاید کمتر کسی باشد که اکنون در سن 86 سالگی نه تنها صاحب عکس‌هایی از دوران کودکی خود و برادرش باشد بلکه عکاس مجموعه‌ای نفیس از خاطراتی گذشته اش در سنین کودکی نیز باشد.

عیسی امیدوار در گفت‌و‌گو با برنا درباره دوران کودکی و علایقش به سفر اینگونه گفت:‌ "با پا گذاشتن به دوران نوجوانی و به دلیل علاقه زیادی که به شکافتن دل طبیعت و پی بردن به ناشناخته‌ها داشتم برنامه‌های مختلفی در زمینه کوه‌نوردی و سنگ‌نوردی را اجرا و سپس به عنوان مربی شروع به آموزش در این زمینه کردم."

وی با اشاره به اینکه کار سفربه کوه‌ها و غارهای ناشناخته ایران را برای نخستین بار به همراه برادرش در سال 1331 آغاز کرد، افزود: "علاوه بر سفر به غارها و فتح قله‌های ایران، با هدف بررسی و مطالعه زندگی اقوام بومی و چادرنشین ایلات و عشایر ایران سفر به نقاط مختلف کشور را نیز در برنامه های خود قرار دادیم.

دستاوردهای سفرهایمان به اندازه‌ای موفقیت آمیز بود که در سفری توانستیم چند غار ناشناخته از جمله غار "ظالم‌گاه" در طالقان را کشف و علاوه بر این ابزارهای سنگی ، چراغ‌های پیه سوز یا جمجه‌های مربوط به دوران پیش از تاریخ را نیز کشف و به مسئولان وقت جهت نگهداری تحویل دهیم."

هر چند کاوش و سفر به اعماق غارهای ناشناخته باعث شد تا بسیاری از گنجینه های تاریخی را کشف کنند اما روحیه جستجو و کشف تجارب جدید در کوه‌ها و دشت های ایران به تنهایی پاسخگوی حس کنجکاوی‌های بی‌پایان آنها نبود.

شوق دستیابی به ناشناخته‌ها در دوردست باعث شد تا برای مقدمه چینی سفر 7 ساله‌شان به دور دنیا عیسی عازم کشورهای ترکیه،‌ سوریه و عراق شود و از سوی دیگر عبدالله راه عبور از کل شهرهای ایران را بپیماید.

پس از پایان سفر یکی از اتاق‌های منزلشان را به دفتر کاری مبدل کردند تا ماه ها و سال ها برای بررسی ابعاد مختلف سفرشان به دور دنیا به بررسی و تحلیل بپردازند.

عیسی امیدوار در این خصوص گفت: " 3 سال برای بررسی تمام جوانب سفر زمان صرف کردیم. تهیه جدیدترین و معتبرترین نقشه‌های جغرافیایی، گرفتن اطلاعات درباره وضعیت راه‌ها با توجه به تکنولوژی محدود آن زمان، آگاهی از فرهنگ و روحیه مردم سرزمین‌های مختلف به لحاظ آمادگی برای رویارویی با هر خطری از مهم‌ترین سرفصل های کاری مان بود."

وی در ادامه افزود: "در این 3 سال همچنین اقدام به تهیه اشیاء و صنایع دستی ایران کردیم تا در صورت فراهم‌شدن فرصت بتوانیم با برپایی نمایشگاه‌هایی در نقاط مختلف به ترویج فرهنگ ایرانی بپردازیم. پس از برنامه‌ریزی نیازمند تجهیزات مناسبی برای سفر بودیم که از همه مهم‌تر آنها انتخاب و تجهیز وسیله‌ای بود که بتواند علاوه بر حمل وسایل‌مان قابلیت گذر از مناطق صعب‌العبور را نیز داشته باشد.

به همین منظور اقدام به خرید دو موتورسیکلت "ماچلس" به قیمت 600 تومان کردیم و پس از 2 ماه آنها را از شرکت انگلیسی سازنده دریافت کردیم.

برای آنکه بتوانیم در شرایط مختلف از این وسیله استفاده کنیم مجبور به تجهیز آنها و تغییر کاربری شان شدیم. از آنجایی که امکان داشت در مناطق دور افتاده موتورها خراب شود و تعمیرکاری وجود نداشته باشد برای مدت 60 روز اقدام به گذراندن دوره آموزشی برای تعمیر موتورها در تعمیرگاهی در میدان پاستور تهران کردم. نصب یک باک بنزین یدک 30 لیتری در پشت موتورها،‌ تعبیه  صندوق چوبی عایق شده برای نگهداری از وسایل و تجهیزاتمان نیز از جمله آنها بود."

هر چند تمامی جوانب سفر توسط این دو برادر به خوبی سنجیده شده بود اما برای آزمایش کردن آنها تصمیم گرفتند برای مدت 3 روز به شمال کشور سفر کنند و به بررسی عملکرد تجهیزات خود بپردازند.

سرانجام در پاییز سال 1333 سفر تاریخی خود را به دور دنیا آغاز کردند و قبل از انجام این کار به پاس زحمات زیادی که پدرشان برای آنها متحمل شده بود دفتر یادبودی تهیه کردند که اولین صفحه آن به درج یادداشتی از وی اختصاص داده شد.

بعدها در این دفترچه یادبودهای زیادی از پادشاهان، نخست وزیران و مقامات عالی کشورهای دیگر که به بدرقه این دو گردشگر جوان ایرانی می‌آمدند، نوشته شد.

سفر به اروپا و آمریکای جنوبی

در مرحله نخست از سفرهای دو برادر آنها به کشورهای زیادی از آمریکای جنوبی گرفته تا اروپا سفر کردند.  بیان تجربیات آنها در خصوص رویارویی با اقوام مختلف در سراسر کره خاکی به اندازه ای برای مردم جهان جالب و هیجان انگیز بود که در سفرشان بارها توسط نشریات، رسانه‌ها و دانشگاه های مطرح برای تشریح تجربیاتشان دعوت شدند و مورد استقبال قرار گرفتند.

امیدوار در این باره یادآوری کرد: " یکی از برنامه‌هایی که پس از دعوت مسئولان پذیرفتیم شرکت در برنامه سخنرانی در دانشگاه کلمبیا نیویورک در سال 1958 بود که بازتاب‌های گسترده ای داشت.

پس از پایان سفرهایمان به آمریکای جنوبی رهسپار فرانسه شدیم و این نخستین مرحله از سفر ما به کشورهای اروپایی بود. با فروش مقالات همراه با عکس‌های مستند به مجلات پرتیراژ و رسانه‌های معتبر اروپا از جمله "بونته" آلمان در سال 1340 موفق شدیم مبالغ قابل توجهی از هزینه سفر 3 ساله‌مان به قاره آفریقا را تأمین کنیم.

در مدت توقف 3 ماه در پاریس توانستیم اقدام به خرید خودرو دو سیلندر از شرکت سیتروئن کنیم و برای راندن آن با گذراندن دوره‌های آموزشی  موفق به دریافت گواهینامه رانندگی در پاریس شدیم.

برای خرید این خودرو با توافقاتی که با شرکت سیتروئن انجام دادیم حاضر به چاپ بخشی از  نتایج تحقیقاتی سفرمان تا در مجلات جهانی آنها در قبال تأمین هرینه خرید خودرو شدیم.

در مدت اقامت در پاریس برادرم با موتور سیکلتش به کشورهای اروپای دیگر سفر می کرد و با چاپ مطالبمان در روزنامه ها و مجلات پرتیراژ آن زمان سعی در تأمین هزینه های سفرمان داشت.

از سوی دیگر من نیز مشغول به فراگیری نحوه تعمیر و تعلیم رانندگی خودرویمان شدم و نهایتاً پس از گذشت مدتی در دانشگاه بلگراد یوگسلاوی   به یکدیگر ملحق شدیم و پس از پایان سفر 7 ساله رهسپار ایران شدیم.

سه روز پس از بازگشتمان به ایران مادرمان که سالها در بستر بیماری بود دار فانی را وداع گفت که برایمان بسیار دردناک بود."

آغاز سفر به آفریقا و قطب جنوب

پس از 7 سال دو برادر به ایران بازگشتند و تنها با فاصله 3 ماه تصمیم مجدد آنها برای سفر به نقاط ناشناخته در قلب آفریقا باعث شد تا ایران را به مقصد این قاره ترک کنند.

نخستین جهانگرد ایرانی با اشاره به اینکه آفریقا با فرضیه کاوشگران به مبدأ پیدایش انسان های اولیه شهرت دارد، معتقد است: "قبایل مختلفی در آفریقا زندگی می‌کنند که آداب و رسوم زیادی دارند.  در آن زمان برای شناخت و مطالعه این اقوام تمام خطرهای احتمالی حضور در میان آنها را به جان خریدیم و پا به قاره آفریقا گذاشتیم."

وی در بیان تجربه دیدن یکی از خاطرتشان که در دنیا سر و صدای زیادی داشت، گفت: "قبیله‌ای در آمازون وجود داشت که به رسم سالیان زیاد پس از کشتن دشمنان‌شان سر آنها را جدا و با نوعی نی بسیار تیز می شکافتند و پس از خارج کردن  مغز آنها با پرکردن آن با نوعی شن گرم تلاش می کردند تا شکل اولیه جمجمه را حفظ کنند. سپس اقدام به دوختن آن با الیاف گیاهی و نوعی سوزن می کردند که از نی تهیه شده بود.

آنها عادت داشتند این جمجمه‌ها را در محلولی که از نوعی گیاه جنگلی تهیه شده بود قرار دهند و پس از گذشت 3 شبانه روز این محلول ها قابلیتی داشت که جمجمه را در همان قالب اولیه خود به اندازه یک پرتقال کوچک می‌کرد."

امیدوار در ادامه افزود:" در طول سفر هیچکدام از مشکلات پیش رو از جمله خطر رویارویی با قبایل خطرناک یا عدم توانایی برای تأمین هزینه‌های سفر باعث نشد تا از این کار دست برداریم.

سفرمان به قاره آفریقا 3 سال به طول انجامید. اواسط سال 1344 یعنی یکسال بعد از سفر به آفریقا عازم کشور شیلی شدیم.

با موافقت شخصیت‌های نظامی نیروی دریایی شیلی و همراه با یک هیأت علمی تصمیم گرفتنم تا به قطب جنوب برویم اما به دلیل هزینه های زیاد سفر تنها یک نفر از ما همراه آنها شد. اینگونه بود که عبدالله به مدت 90 روز به سمت قطب جنوب رفت و من پس از گذر از چند کشور اروپایی به ایران برگشتم، عبدالله اولین آسیایی بود که توانست به قطب جنوب سفر کند.

پس از بازگشت عبدالله از سفر به قطب جنوب به دعوت دانشگاهی در شیلی در نشست پرسش و پاسخی شرکت کردیم. در این نشست عبدالله با دختری به نام لوئیا آشنا شد.  به دلیل عزمی که برای تکمیل سفرمان داشتیم شیلی را ترک و پس از گذشت 4 سال در مراجعت بعدی به این کشور برای برنامه ریزی جهت سفر مجدد به قطب جنوب عبدالله و لوئیا ازدواج کردند و اینگونه بود که عبدالله ساکن این کشور شد."

عبدالله ساکن شیلی شد و با راه‌اندازی مؤسسه فیلم سازی در این کشور تلاش کرد تا نتایج سال ها جهانگردی و مطالعات پژوهشی خود را در قالب فیلم به مردم دنیا معرفی کند.

عیسی نیز اکنون ساکن تهران است و سوغاتش برای ایرانیان راه‌اندازی موزه ای است که اکنون در آن از موتورسیلکت و خودروی‌‌شان گرفته تا جمجمه های کوچک شده به نمایش درآمده است.

چاپ کتاب های متعدد از جمله سفرنامه برادران امیدوار به زبان‌های مختلف دنیا و ساخت فیلم ها و مستندهای ساخته شده توسط این دو برادر تنها گوشه‌ای از فعالیت‌ها و گنجینه ارزشمند سفر آنها به دور دنیاست.

از این گنجینه ارزشمند تنها بخشی در قالب موزه به نمایش درآمده است و طبق گفته عیسی امیدوار در صورتی که مسئولان تصمیم به گسترش این موزه بگیرند اشیاء و مستندات بیشتری به نمایش درخواهد آمد.