جدیدترین دستاوردهای سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران رونمایی شد

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، به نقل از روابط عمومی وزارت علوم ، ساخت و راه‌اندازی واحد پایلوت استخراج مواد مؤثره گیاهان دارویی به روش جریان متقابل، طرح نمک‌زدایی از آب به روش اسمز مستقیم  و طرح ساخت و نصب نمونه اولیه سیستم سرماسیاب برای فرآوری گیاهان دارویی از جمله طرح‌های پژوهشکده فناوری‌های شیمیایی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران است که رونمایی شد.

دکتر محمد عابدی، مجری طرح «ساخت، نصب و راه‌اندازی واحد پایلوت استخراج مواد مؤثره گیاهان دارویی به روش جریان متقابل» گفت: گیاهان دارویی غنی‌ترین منبع داروهای سنتی، تامین‌کننده غذاها و مواد میانی داروهای سنتزی هستند.

وی افزود: امروزه برای استخراج اجزای مؤثر و اسانس‌ها از گیاهان دارویی و معطر، دامنه وسیعی از تکنولوژی‌ها در دسترس می‌باشند.

 عابدی اظهار داشت: استخراج در اصطلاح داروسازی عبارت است از جداسازی اجزای فعال و مؤثر بافت‌های گیاهی و یا حیوانی از بخش‌های غیرفعال یا خنثی آن با استفاده از یک حلال انتخابی طی یک روش استاندارد، همچون خیساندن، دم کردن، تراوش (پرکولاسیون)، هضم، جوشانیدن، استخراج مداوم داغ، استخراج مداوم داغ، استخراج مائی- الکلی توسط تخمیر، استخراج با روش جریان غیر همسو، استخراج اولتراسوند، استخراج به روش مایع فوق بحرانی، استخراج با تکنیک فیتونیک به کمک حلال‌های هیدروفلوئوروکربن و استخراج به کمک تکنیک سرماسیاب.

همچنین طرح  های دکتر عبدالرضا صمیمی و دکتر سهیلا شکرالله‌زاده با عنوان «نمک‌زدایی از آب به روش اسمز مستقیم» رونمایی شدند.

 دکتر شکرالله زاده‌ در توضیح اجرای این طرح گفت: فرایند اسمز مستقیم به دلیل پایین بودن هزینه‌های انرژی و بازیابی بالای آب، یکی از فرایندهای جدید مورد توجه در کاربرد شیرین‌سازی آب‌های شور و لب‌شور بوده است.

وی اظهار داشت: در این طرح ابتدا سامانه‌های اسمز مستقیم و نانوفیلتراسیون در مقیاس بنچ به منظور مطالعات فرایند و غشا ساخته شد و مورد بهره‌برداری آزمایشی قرار گرفت و از میان محلول‌های کشنده معدنی مطرح در مقالات علمی چهار نمک کلرید سدیم، کلرید منیزیم، سولفات منیزیم و سولفات سدیم به دلیل بالا بودن فشار اسمزی و امکان جداسازی آن به‌وسیله نانوفیلتراسیون یا اسمز معکوس انتخاب شدند.

 دکتر صمیمی افزود: آزمایش با استفاده از این نمک‌ها با فشار اسمزی (‎۴۶ اتمسفر) و دمای یکسان با غشای تجاری اسمز مستقیم به انجام رسید که از میان محلول‌های کشنده مورد مطالعه، کلرید منیزیم به دلیل فشار آب مناسب، مقادیر کم نفوذ معکوس نمک و ریسک کمتر برای رسوب‌گذاری بر غشا به‌عنوان محلول کشنده مناسب انتخاب شد. با استفاده از این محلول کشنده، عملکرد دو غشاء ساخته شده بوسیله دانشگاه نوشیروانی بابل با غشاء تجاری اسمز مستقیم مورد بررسی تجربی قرار گرفت و در ادامه شار آب تولیدی در دو غشاء ۸/‎۱۱ و L/m2h 5/6‎ و دفع نمک آن به ترتیب ۱/‎۹۹ و ۸/%‎۹۶ اندازه‌گیری شد. بدین ترتیب، غشاء اول از نظر شار آب، دفع نمک و نفوذ معکوس نمک نسبت به غشاء دوم برتری نشان داد.

 ساخت و نصب نمونه اولیه سیستم سرماسیاب جهت فرآوری گیاهان دارویی که توسط دکتر زین العابدین بشیری صدر و دکتر سید حیدر محمودی نجفی طراحی و ساخته شد، یکی دیگر از دستاوردهای اخیر محققان پژوهشکده فناوری‌های شیمیایی است که رونمایی شد.

 دکتر محمودی دررابطه با مشخصات فنی طرح گفت: گرمای ایجاد شده در آسیاب‌های معمولی، واکنش‌های اکسایش در حضور اکسیژن هوا را تقویت می‏کنند واین واکنش‌ها منجر به تجزیه ویتامین‌ها، آنزیم‌ها، مواد فرار و تعداد زیادی از مواد مؤثره دیگر گیاه می‏شود.

 وی با اشاره به این مطلب که به‌کار بردن سرما در یک محیط خنثی (مانند ازت مایع) مانع از تجزیه مواد مؤثره شده و پودر کامل گیاه از نظر محتوای کیفی و کمی بدون هیچ‏گونه تغییری نسبت به گیاه اولیه به‌دست می‏آید گفت: با توجه به اینکه مواد مؤثره گیاه اثرات هم‏افزایی با هم دارند، تهیه پودر کامل گیاه با این روش منجر به افزایش اثر و کارایی داروهای تهیه شده می‏گردد که این بهبود کیفیت در فراورده‏های غذایی اسانس‏دار نیز کاملا مشهود است.

 دکترمحمودی افزود: در این طرح پس از انتخاب سیستم سرماسیاب موردنظر با توجه به اطلاعات و گزارشات موجود و با اعمال برخی اصلاحات، سیستم کامل سرماسیاب در مقیاس بنچ با ظرفیت 5 لیتر خوراک گیاه در ساعت شامل دستگاه لرزاننده خوراک ‏دهی، نقاله مارپیچ (پیش سرماساز)، آسیاب، کمپرسور هوا و مخزن ازت مایع، تله خشک‏کننده، شیر مخصوص دمای پایین (کریوژنیک) و اتصالات مربوط به همراه تابلوی کنترل و سنسورهای لازم ساخته و نصب شد که پس از انجام اصلاحات و رفع نواقص مورد بهره برداری قرار گرفت.

وی یادآور شد: این سیستم برای تهیه پودر دو نوع گیاه (بذر رازیانه و پیکر رویشی بادرنجبویه) با تنظیم و کنترل شرایط فرایندی از قبیل سرعت خوراک‏دهی، شدت جریان ازت مایع، سرعت چرخش نقاله مارپیچ و سرعت چرخش آسیاب و دمای درون پیش سرماساز مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت نتایج به دست آمده با پودرهای تهیه شده با آسیاب معمولی مورد مقایسه قرار گرفت که نتایج حاصل نشان از برتری کیفی محصولات سرماسیاب از نظر ظاهری و میزان مواد مؤثره و توزیع اندازه ذرات پودر حاصل دارد.