آزمایشگاه های بالینی در طرح تحول سلامت از قلم افتاده اند

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، دکتر فرید کرمی با بیان اینکه در یک تقسیم بندی کلی می توان مشکلات آزمایشگاه ها را با درنظرگرفتن دولتی یا خصوصی طبقه بندی کرد، افزود: برای مثال سیستم ارجاعی که برای انتقال نمونه های آزمایشگاهی در طرح تحول بر روی کاغذ آمده بود، فاقد پشتیبانی های لازم در محیط بود و بسترهای مربوطه در آزمایشگاه های دانشگاهی و دولتی برای آن فراهم نشده بود.

وی افزود: بزرگترین مانع در ارتقای آزمایشگاه های دولتی عدم تناسب تعرفه خدمات آزمایشگاهی با قیمت تمام شده آزمون های آزمایشگاهی بود که حتی با تجهیز کردن آزمایشگاه ها با جدیدترین دستگاه ها و تکنولوژی ها امکان انجام بسیاری از آزمونهای تخصصی در آزمایشگاههای بیمارستانهای دولتی و دانشگاهی فراهم نبوده و نیست.

کرمی تاکید کرد که در این فضا ارجاع نمونه در داخل سیستم برروی کاغذ می ماند و در عمل امکان تحقق ندارد.

رییس انجمن آسیب شناسی ایران خاطرنشان کرد: نگاه مسئولان ارشد حوزه درمان وزارت بهداشت به آزمایشگاه بالینی نگاهی صنعتی است و به نظر من این نوع نگاه نه تنها نمی تواند به حل مشکل منتهی شود بلکه خود می تواند مسائل جدیدی را به سیستم تحمیل کرده و در آینده مشکلات جدیدی برای آزمایشگاههای دولتی و دانشگاهی رقم زند.

کرمی منظور از نگاه صنعتی را اینگونه توضیح داد که با تجمیع خدمات آزمایشگاهی در یکجا، قیمت تمام شده کم و انجام آزمونهای آزمایشگاهی مقرون به صرفه شود.

وی افزود: این کاملا صحیح است که تمرکز خدمات در یک نقطه منجر به کاهش قیمت تمام شده می شود اما این زمانی درست است که تمرکز خدمات مشکلی برای ارائه خود خدمات و کیفیت خدمات ارائه شده ایجاد نکند.

کرمی خاطرنشان کرد: در حال حاضر در برخی دانشگاهها طرحی تحت عنوان "دستورالعمل مدیریت متمرکز" برای تجمیع خدمات آزمایشگاهی در شرف استقرار است که بسیاری از بدیهیات مدیریت آزمایشگاه در آن دیده نشده است.

وی توضیح داد: برای مثال در این دستورالعمل آزمایشگاه بصورت بخشهای جداگانه ای دیده شده که هربخش مسئول دریافت نمونه و ارائه جواب می باشد؛ در این دستورالعمل آزمایشگاه بالینی شامل بخشهای جداگانه ای تحت عنوان بیوشیمی، خونشناسی و میکروبشناسی  است که هریک مسئول فنی خود را دارد و در این میان مرحله پست آنالیتیک (مرحله تطبیق نتایج بدست آمده با وضعیت بالینی بیمار) حذف شده است.

کرمی ادامه داد: در صورتی که از نظر علمی درخواست آزمایش توسط پزشک معالج نوعی درخواست مشاوره پزشکی است. همانطور که متخصص قلب در هنگام ویزیت بیماری که برای مشاوره به او ارجاع داده می شود نیاز به انجام برخی تست های تخصصی مثل اسکن تالیوم یا تست ورزش را صلاح می بیند، درخواست مطالعات بیوشیمیایی یا میکروب شناسی بر روی نمونه بیمار نیز باید از این منظر نگریسته شود.

وی تصریح کرد: بدیهی است که نتایج بدست آمده از بخشهای مختلف آزمایشگاه بالینی برای یک بیمار باید به پزشک متخصص طب آزمایشگاه جهت جمع بندی نهایی و تطبیق با وضعیت بالینی بیمار ارجاع شود تا در صورت وجود مغایرت در جوابها دستور انجام مجدد آزمایش صادر شود و یا ضمن تماس با پزشک معالج درخواست آزمایشی جدید با پزشک معالج مطرح شود.

به گفته کرمی، در کشورهای پیشرفته دنیا اساس آزمایشگاه بالینی بصورت الگوی بالاست و از ابتدا با درنظرگرفتن چنین اصول مدیریتی است که اقدام به تمرکز خدمات آزمایشگاهی جهت کاهش قیمت تمام شده می کنند.

وی گفت: متاسفانه اجرای دستوری چنین طرحهایی که قصد دارد بدون آماده سازی زیرساختها در کوتاه ترین زمان به نتیجه برسد، ثمری نخواهد داشت و ممکن است به خرابی سیستمی که در حال حاضر کار می کند، بینجامد.

 کرمی ادامه داد: البته نکته دیگری که در این دستورالعمل شاهد آن هستیم، نوعی پاسخگویی به درخواست دانش آموختگان علوم پایه است که به دلیل عدم وجود امکانات شغلی در حوزه صنعت و تحقیقات متقاضی ورود به آزمایشگاههای بیمارستانهای دانشگاهی هستند و عملا وزارت بهداشت قصد دارد که با یک تیر چند نشان بزند: هم قیمت تمام شده خدمات را پایین بیاورد و هم امکان اشتغال این دانش آموختگان را فراهم کند.

وی افزود: اما غافل از آنکه حضور همکاران علوم پایه در آزمایشگاه بیمارستانی منوط به گذراندن دوره های بالینی است تا آنان با نوع کار در چنین آزمایشگاههایی آشنا شوند و از طرف دیگر هر آزمایشگاهی با هر سطحی از پیچیدگی نیازمند متخصصان دانش آموختگان

 علوم پایه نیست؛ بخش میکروب شناسی که در حد کشت معمولی بر روی نمونه خون و ادرار کار می کند با یک کارشناس هم اداره می شود و نیازی به یک PhD ندارد.

آموزش دستیاران مغفول مانده است

کرمی ادامه داد: یکی از مسائلی که در طرحهای کلان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای آزمایشگاه بالینی در دانشگاهها مغفول مانده، آموزش دستیاران است.

وی افزود: در حقیقت اینطور به نظر می رسد که آزمایشگاه مرجع سلامت بدون درنظرگرفتن نحوه آموزش دستیاران و جایگاه علمی اساتید این رشته طرحهایی ارائه می دهد که با هدف کاهش قیمت تمام شده ممکن است آموزش دستیاری ضربه ببیند. این خود مصداق مشخص نبود تولیت در طرحهای کلان وزارتخانه است و در تدوین چنین مداخلات بزرگی دغدغه های حوزه آموزش لحاظ نمی شود.

کرمی در مورد آزمایشگاههای بخش خصوصی گفت: در بین گروههای پزشکی آزمایشگاههای خصوصی بیشترین ضربه را در طول دو سال گذشته متحمل شده اند؛ افزایش بی رویه قیمت کیت و مواد مصرفی، افزایش قیمت تجهیزات و هزینه سرسام آور نگهداری در کنار تعیین دستوری تعرفه ای که متناسب با این هزینه ها نبوده است، بسیاری از آزمایشگاهها را یا ورشکسته کرده و یا در شرف ورشکستگی قرار داده است.

وی گفت: این درحالی است که متاسفانه زمانی که این انتقادها به مدیریت کلان آزمایشگاهها در وزارت بهداشت ارائه می شود باز همان پاسخ قبلی را می شنویم: "برای کاهش هزینه ها باید به سمت تمرکز خدمات آزمایشگاهی برویم."  و در حال حاضر آزمایشگاه مرجع سلامت الگوی تجمیع را به آزمایشگاههای کوچک پیشنهاد می کند.

کرمی بیان داشت: انتظار ما از وزارت بهداشت آنست که خود چراغ اول را روشن کرده با بازنگری در نحوه صدور مجوز تاسیس آزمایشگاه از رشد بی رویه آزمایشگاههای کوچک ممانعت به عمل آورد و سپس به دنبال تجمیع آزمایشگاهها باشد.

وی افزود: اما واقعیت آن است که در حال حاضر شرایط تاسیس آزمایشگاه در دورافتاده ترین منطقه کشور با قلب پایتخت فرقی ندارد و سهولت تاسیس آزمایشگاه چه از نظر نبود نظام سطح بندی و رعایت فاصله از یکدیگر و چه از نظر فضا و امکانات فنی لازم برای تاسیس، شرایطی را بوجود آورده که فارغ التحصیلان این رشته کافی است با اخذ وام بانکی و اجاره یک محل که دارای حداقل های مندرج در آیین نامه تاسیس و اداره آزمایشگاه باشد، یکی از همان آزمایشگاههای ریز و درشتی راکه مورد گلایه مسئولان است، تاسیس کنند که البته با این هزینه های سرسام آور و تعرفه غیر واقعی خدمات سرنوشتی جز ورشکستگی در انتظار این موسسین نیست.

به گفته وی، هفدهمین همایش آسیب شناسی و طب آزمایشگاه از چهارم تا ششم آذرماه در مرکز همایش های بین المللی رازی به همت انجمن آسیب شناسی ایران و با همکاری گروه های پاتولوژی دانشگاه های علوم پزشکی کشور، انجمن رادیوتراپی انکولوژی، انجمن خون و سرطان کودکان، انجمن مدیکال انکولوژی و هماتولوژی، مجمع انجمن های علمی گروه پزشکی، آزمایشگاه مرجع سلامت، مرکز تحقیقات غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران، پژوهشکده غدد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، مرکز تحقیقات سازمان انتقال خون ایران و مرکز تحقیقات انکوپاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار می شود. 

بر اساس این گزارش، علاقه مندان می‌توانند  برای اطلاعات بیشتر با شماره تلفن 66912643 و 66596993  تماس گرفته و یا به وبسایت انجمن WWW.IRANPATH.ORG مراجعه کنند.