به گزارش خبرگزاری برنا به نقل از قانون،«حاج قاسم سلیمانی در سلامتی کامل بهسر می برد و شاداب، پرانرژی و پرقدرت در حال کمک به مقاومت اسلامی سوریه و عراق برای مقابله با تروریستهای تکفیری است.» این جملات، بخشهایی از سخنان سردار سرتیپ رمضان شریف مسئول روابط عمومی کل سپاه در واکنش به انتشار شایعه جراحت حاج قاسم سلیمانی است.
شایعه ای که روز گذشته تیتر یک خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه بود. این خبرگزاری که با رادیو مسکو تجمیع شده ، تیتر یک خود را به زخمی شدن حاج قاسم سلیمانی اختصاص داد و در متن خبر نوشت: « به گزارش روزنامه القدس العربی، چاپ لندن با استناد به منابعی در ایران، سرلشکر پاسدارقاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جریان نبردها بر سر شهر حلب سوریه به شدت زخمی شده است.»
این رسانه روسی مدعی شد : «بر اساس این گزارش سرلشکرسلیمانی بر اثر شلیک موشک های ضد تانک «تاو» (Tow) آسیب دیده ، پس از دریافت کمک های اولیه پزشکی به تهران منتقل شده و اکنون در یک بیمارستان نظامی بستری ودر حال معالجه است.»
رادیو مسکو چند ماه پیش نیز در خبر مدعی وخامت حال رهبر انقلاب شده بود. خبری که بعدها با حضور رهبر انقلاب در مجامع عمومی عملا تکذیب شد. در 25 آبان ماه سال جاری نیز یک رسانه صهیونیستی در خبری مدعی شده بود که معارضان سوری، سردار قاسم سلیمانی را به شهادت رسانده اند.
دبکا در خبری فوری نوشت: معارضان سوری اعلام کردند در یک یورش گسترده به شرق حلب موفق شدند سردار «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروهای قدس سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران در سوریه و عراق را به شهادت برسانند. این خبر بلافاصله از سوی سردار شریف شایعه سازی برخی رسانههای صهیونیستی خوانده و تکذیب شد.
رسانه ها ، نهادهای امنیتی و مدیریت افکار عمومی
آنطور که دیده می شود طیفی گسترده از رسانه های عربی ، غربی تا صهیونیستی و روسی با شایعه پراکنی های مختلف درباره سردار ایرانی حاج قاسم سلیمانی تلاش کرده اند ذهن مردم ایران را تشویق کرده و همچنین اراده جبهه مقاومت را در سوریه، لبنان و عراق تضعیف کنند. این تلاش همهجانبه در حالی انجام شده است که رسانههای ایرانی امکان ارتباط با مراکز و نهادهای مربوطه برای خبرگیری سریع و بهنگام را ندارند.در واقع بیراهه نیست اگر گفته شود که بخشی از نهادهای داخلی، همچنان رسانه های مستقل را نامحرم میپندارند و اینگونه راه برای شایعه پراکنی های ضد امنیتی باز می ماند. این در حالی است که می باید در مسائل امنیتی و انتظامی نهادها و دستگاههای مسئول نهایت هماهنگی را با رسانه ها بهعمل آورند. چراکه آنها به خوبی می دانند اگر از طریق رسانه ها ، افکار عمومی را هدایت نکنند راه برای شایعه سازی باز میشود. در حوادث تروریستی پاریس به خوبی دیدیم که دادستانی ، پلیس و دیگر مسئولان مربوطه آنقدر به رسانه ها اطلاع رسانی کردند که راه برای هرگونه شایعهای بسته شد. یک روز پس از واقعه حملات تروریستی پاریس شبکه خبر ایران صحنه جالبی را نشان داد که موید همین موضوع است. پلیس در حال شکستن در کلیسایی بود و به گفته خبرنگار صداوسیما تنها ماموران امنیتی و خبرنگاران در محل حاضر بودند.
بازار داغ شایعات ضد ایرانی
کما اینکه در ایامی که ایران میزبان روسای جمهور و مقامات ارشد 17 کشور شرکت کننده در اجلاس مجمع کشورهای صادرکننده گاز بود، شایعه گروگانگیری در بازار موبایل تهران در شبکه های مجازی و سایتهای بینام و نشان منتشر شد. این بمب خبری حکایت از آن داشت که گروگانگیری مربوطه با 27 کشته پایان یافته و همه گروگانگیران کشته شدند. منتشر کنندگان شایعه برای اینکه آن را باورپذیر کنند از عکسهای مربوط به یکی از مانورهای ناجا استفاده کرده بودند تا واقعیت خبر را به مخاطب القا کنند. جالب تر این که بدانیم این خبر نخستین بار در یک کانال تلگرامی طنز، با 27 هزار عضو از مردم کوچه و بازار منتشر شد. در واقع مخاطبان این کانال تا قبل از انتشار این خبر مدام مطالب طنز میخوانده اند ولی به یکباره در روزهایی که تهران چهره ای امنیتی به خود گرفته تا اجلاس روسای کشورهای عضو مجمع صادر کنندگان به خوبی و خوشی برگزار شود به یکباره چنین خبری منتشر میشود؟! و طبیعی است که درباره انگیزه اینگونه خبرسازی ها سوالاتی در ذهن متبادر شود؟ هر چند که خوشبختانه این بار نهادهای مسئول سریعا واکنش نشان دادند و خبر بلافاصله از سوی مرکز اطلاعرسانی نیروی انتظامی تهران بزرگ تکذیب شد و از نشر و پخش التهاب و نگرانی بین مردم جلوگیری کرد. با این حال در همان روز، شایعه آتشسوزی در متروی تهران نیز به سرعت در رسانههای اجتماعی پخش شد. اما خبری که یکی از خبرگزاریها در این باره منتشر کرد ، یک درگیری کوچک در ایستگاه متروی فردوسی را روایت می کند . درگیریای که در آن یکی از مسافران از گاز اشکآور جیبی استفاده می کند و نهایتا چند ورق روزنامه برای جلوگیری از تاثیر آن گاز از سوی برخی مسافران آتش زده میشود. کل خبر همین بود . اما در شبکههای اجتماعی و رسانه های اجتماعی به آتش سوزی در متروی تهران تغییر یافته بود. مدتی است که انتشار اینگونه اخبار در رسانه های اجتماعی رونق پیدا کرده است. خرداد ماه سال جاری بود که خبر وقوع یک انفجار بزرگ در مرکز شهر تهران از سوی کاربران شبکههای اجتماعی موبایلی منتشر شد . این خبر می گفت بر اثر وقوع این انفجار 290 نفر کشته شده اند! عده ای در حالی با بازنشر آن به این شایعه دامن میزدند که بررسی دقیق تر نشان می داد خبر نخستین بار توسط پایگاه خبری «دبکا» رژیم صهیونیستی منتشر شده است. اما اینها همه شایعات نیست!؟ روزهای گذشته خبری درباره یکی از چهره هایی که در حصر هستند منتشر شد. خبری که با پیگیری خبرنگار قانون از نزدیکان چهره سیاسی منتقد مشخص شد که وی در سلامت کامل بهسر می برد.
دست و پای بسته رسانه ها برای وارسی اطلاعات
حال سوال این است که انتشار این همه شایعه با چه هدفی صورت می گیرد؟ و چرا شایعات اینچنین سریع قوت می گیرند؟ در علم ارتباطات، شایعه را گفتمانهای غیر رسمی و نامعتبر و در نتیجه نهایی اطلاعات وارسی نشده میدانند که در چند مرحله در چارچوب نظام ارتباطی پرورانده شدهاست و از آنجایی که اطلاعات در هر مرحله دست به دست شدهاست، اغلب تحریفاتی در آنها صورت میگیرد. ممکن است بعد از چندین بار تحریف، محصول نهایی به کلی با آنچه در ابتدای کار منتقل شده متفاوت باشد.
همانطور که در این تعریف آمده شایعه محصول «اطلاعات وارسی نشده» است. در واقع این وظیفه مطبوعات و رسانه های جمعی است که اطلاعات و اخبار منتشره را وارسی کرده و خبر صحیح را از ناصحیح تشخیص دهند. در شرایطی که روزنامهها و روزنامه نگاران در منگنه قرار دارند و دست و پایشان برای انتشار اخبار می لرزد ، ابتکار عمل به رسانه های اجتماعی میافتد. رسانه هایی که اخبار منتشره در آنها از اعتبار چندانی برخوردار نیست. به این ترتیب فضا برای شایعه سازان بازتر میشود و راحت تر می توانند فضای عمومی جامعه را مشوش کرده و هر روز با شایعهای جدید بحرانآفرینی کنند. با این وجود رسانههای جمعی پویا و آزادتر برای امنیت ملی و سلامت افکار عمومی جامعه مفیدترند یا رسانه های جمعی ضعیف شده !؟ این پاسخی است که باید مسئولان مربوطه درباره آن نیک بیندیشند. اگر بنا دارند تا جلوی سونامی شایعه پراکنی را بگیرند.