تداوم تخریب سنگ نگاره های ۴۰ هزارساله خمین

 به گزارش خبرگزاری برنا  و به نقل از ایرنا ، تاکنون بیش از 21 هزار مورد سنگ نگاره در منطقه ای به وسعت 150 کیلومترمربع در تیمره شهرستان خمین کشف شده که قدمت بعضی از آن ها به بیش از 40 هزار سال یعنی به ورای مرز اسطوره ها می رسد و به عنوان پیشانی تاریخ و هنر بشری محسوب می شوند.

محوطه سنگ نگاره های تیمره به مثابه کتاب هایی سنگی است که نویسندگان و هنرمندان آن ها، در دوره های مختلف، زمانی که انسان هنوز زبان مشخصی برای گویش و خطی برای نوشتن نداشت، به واسطه ترسیم اشکال مختلف برروی سنگ ؛ با یکدیگر سخن گفته و زندگی خود و دیگران و حتی محیط اقلیمی را تصویر می کردند.

سنگ نگاره های تیمره در دهه های اخیر دستخوش حوادث مختلف شده وبه دلایل متعدد از قبیل اکتشافات مواد معدنی ، باران های اسیدی، عوامل انسانی به بهانه توسعه و خدمات رسانی و عمدتا بی خبری مردم از ارزش واقعی این آثار گرانبها در حال تخریب کامل است.به گفته مدیر پژوهش و باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی، با فعالیت معدن کاران در دره قرقاب معروف به تیمره واقع درشهرستان خمین ، منظر اولیه سنگ نگاره ها و بسیاری از نقوش حک شده بر دیواره دره ها و کوه های منطقه مخدوش و تخریب شده است.

اسماعیل شراهی گفت: با فعالیت پنج معدن سنگ تراورتن، سنگ لاشه، سنگ مرمریت و سنگ گرانیت ؛ 200 سنگ نگاره وکتیبه با نقش های اصیل و بدیع در منطقه تیمره خمین بطور کلی ویران و نابود شده است.

وی بیان کرد: اگرچه با حکم مقام قضایی فعالیت این معادن؛ اواخر فروردین ماه امسال متوقف شده اما منظر اولیه منطقه تاریخی تیمره و سنگ نگاره های آن که در سال 1389 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، رو به ویرانی گذاشته است.

شراهی گفت: سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی بدون درنظرگرفتن ارزش های جهانی این منطقه تاریخی برای فعالیت پنج معدن استخراج سنگ های تزئینی در سال 1391 بدون استعلام از ادارات کل میراث فرهنگی، حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی مجوز صادر کرده و با این اقدام تیشه به ریشه فرهنگ پیشینیان وارد آورده است.

وی با تاکید بر حفظ و صیانت از این آثار ارزشمند هویتی و تاریخی توسط همه مسئولان استانی و شهرستانی افزود: با تهیه طرح جامع، تعیین حریم، تعریف ضوابط و مقررات و ابلاغ آن به همه دستگاه های دولتی می توان از سنگ نگاره های تیمره در خمین حراست کرد.

پژوهشگرسنگ نگاره های ایران نیز با ابراز تاسف از نابودی آثار کهن در دل صخره های سخت در منطقه تیمره شهرستان خمین گفت: سنگ نگاره های تیمره درحالی که اسرار نامکشوف بسیاری در دل نهفته دارد، با اجرای طرح های مختلف عمرانی و معدنی زیر تیغ تیز لودر و بلدوزر قرار گرفته و در حال تخریب و نابودی است.

محمد ناصری فرد افزود: در چند روز اخیر معدن کاران بدون در نظر گرفتن این منطقه تاریخی شروع به حفاری کوه های دره منطقه تیمره خمین کردند که تخریب کتیبه ها و نقوش متعدد آن را باعث شده است.

وی بیان کرد: شمار کتیبه ها و نقوش سنگ نگاره های از بین رفته در این منطقه هنوز برآورد نشده اما بی تردید تعداد زیادی از نقوش تخریب شده است.

ناصری فرد با انتقاد از بی توجهی برخی از دستگاه های اجرایی نسبت به حفظ آثار تاریخی گفت: سازمان صنعت ، معدن و تجارت بدون استعلام از میراث فرهنگی اقدام به صدور مجوزهایی می کند که نتیجه آن ، از بین رفتن آثار بی بدیل و تکرار نشدنی با راز و رمزهای بسیار است.

وی افزود: قدمت بعضی از سنگ نگاره های نابود شده با تکنولوژی طیف سنجی عمومی شتاب دهنده توسط تیم مطالعاتی اروپایی درسال 1387 حدود هزاره پانزده قبل از میلاد تخمین زده شده است.

به گفته این پژوهشگر سنگ نگاره های ایران، پیشتر نیز عوامل انسانی درتوسعه طرح های عمرانی باعث از بین رفتن بیش از هزاران اثر تاریخی در سنگ نگاره های تیمره در شهرستان خمین شده بود.

ناصری فرد، عوامل انسانی را خطرناک ترین و مخرب ترین تهدید برای این آثار بی بدیل دانست و گفت: عوامل انسانی در شکل های مختلف همچون اضافه کردن اسامی و نوشتن یادگاری، تخریب سنگ نگاره ها با گمان اینکه آثار مذکور نقشه های گنج است و ربودن کتیبه های خطی از دیگر عوامل تهدید این آثار است.

وی، عوامل طبیعی همچون باد، باران، سرما، گرما و رویش گیاهان را از دیگر عوامل تهدید کننده این آثاردانست و اظهار کرد: عوامل طبیعی درطول هزاران سال باعث تخریب نمونه های متعددی از این آثار شده است.

وی تصریح کرد: باتوجه به افزایش میزان اسیدی شدن باران ها ، این فرسایش ها بیشتر شده و فراوانی و سرعت تخریب در محوطه سنگ نگاره های تیمره به وضوح قابل مشاهده است.

ناصری فرد، برای جلوگیری ازاین گونه تخریب ها، راهکارهای مناسبی همچون ساز و کارهای فرهنگی و فیزیکی از قبیل اطلاع رسانی توسط رسانه ها، ارتقای سطح آگاهی جامعه ، نصب وایجاد پوشش های شیشه ای و غیرشیشه ای، گیاه زدایی (به ویژه گلسنگ ها)، لایه گذاری و انتقال نمونه های رها شده و قابل حمل به موزه ها و ایجاد مسیرهای تخته ای برای بازدیدکنندگان و نصب تابلو های هشدار و آگاهی دهنده را پیشنهاد کرد.

وی همچنین گفت: برای جلوگیری از روند بیشتر تخریب سنگ نگاره ها و وارد آمدن خسارت های غیرقابل جبران به این میراث کهن بشری به سبب اجرای طرح های عمرانی نیز می بایست نظرات کارشناسی میراث فرهنگی در مراحل مطالعاتی و قبل از آغاز اجرای طرح ها کسب شود.

ناصری فرد افزود: به منظور حفظ و حراست نمونه های تخریب شده سنگ نگاره های تیمره ، این آثار در موزه هایی با عنوان هنرهای صخره ای در بعضی نقاط ایران نگهداری شود.

وی بیان کرد: کشورهای دارای آثار کهن، از طریق دفاتر هنرهای صخره ای که در اغلب این کشورها دایر شده سالانه میلیاردها دلار درآمدزایی دارند.

فرماندار شهرستان خمین نیز در نخستین کارگروه گردشگری سال 1395 با اختصاص سه میلیارد و 500 میلیون ریال از اعتبارات شهرستانی برای ایجاد نخستین موزه هنرهای صخره ای و سنگ نگاره ای در خمین بر صیانت و حمایت از این آثار منحصربه فرد تاکید کرد.

سید مهدی ساداتی در این کارگروه ، سنگ نگاره های منطقه تیمره را به عنوان یکی از غنی ترین گنجینه های تاریخی شهرستان خمین اعلام کرد و گفت: برای فرهنگ سازی و ایجاد حساسیت در صیانت از سنگ نگاره های تیمره ، پارسال یکی از جلسه های شورای اداری شهرستان خمین با محوریت حفظ سنگ نگاره های منطقه تیمره تشکیل شد.

وی با تاکید بر حفظ آثار تاریخی منطقه تیمره افزود: تمامی مسئولان اجرایی دولت تدبیر و امید باید نگهداری و فرایند جلوگیری از تخریب آثار تاریخی و کهن را دستور کار قرار دهند.