چوب حراج اینترنتی به میراث‌فرهنگی

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، فضای مجازی این روزها میزبان طبقه‌ای جدید از کاربران است؛ طبقه‌ای که گاهی خود را کارشناس میراث فرهنگی می‌دانند و نه‌تنها به خرید و فروش آثار باستانی اقدام می‌کنند بلکه آموزش پیدا کردن گنج را هم در برنامه‌های خود دارند. چندی پیش کانال تلگرامی ایجاد شده که سازندگان آن مدعی آموزش گنج‌یابی بوده‌اند. در این کانال علاوه‌بر دادن اطلاعاتی درباره انواع فلزیاب‌ها، به راه‌های پیدا کردن گنج و دفینه هم پرداخته شده است.

اما رشد قارچی این قبیل فعالیت‌ها به تلگرام محدود نمی‌شود. برای نمونه ممکن است کاربران یکی از سایت‌های خرید و فروش آنلاین که تقریبا وجهه مثبت و شناخته شده‌ای دارد، بعد از ورود به سایت، برای یک لحظه تصور کنند، وارد یک عتیقه‌فروشی یا مغازه فروش کالاهای قیمتی شده‌اند. فضا به موزه شباهتی ندارد؛ چون آنچه رخ می‌دهد، حفاظت و معرفی اشیای قدیمی نیست، بلکه به صورت اینترنتی چوب حراج به میراث تاریخ زدن است.

 خریدار باشی، جای تخفیف هم دارد

یکی از این آگهی‌ها، مربوط به سکه‌های الیمایی است. فروشنده آن در گفت‌وگو با «فرهیختگان» این سکه‌ها را اصل دانست و گفت: «سکه‌ها از جنس مس هستند و این تضمین را می‌دهم که کاملا اصل و معتبر است. در حال حاضر 20 سکه دارم که همه را با قیمت 30 هزار تومان از بازار شیراز خریده‌ام و 190 هزار تومان می‌فروشم و اگر واقعا خریدار باشید جای تخفیف هم دارد.»

او اطمینان داد که سکه‌ها کاملا عتیقه و مرغوب است و گفت: «اگر به اصل بودن سکه‌ها شک دارید می‌توانید با کارشناس بیایید و از نزدیک ببینید، حتی اگر کارشناس حرفه‌ای باشد، از روی عکس هم مرغوبیت را تشخیص می‌دهد.»

اما چیزی که مهم است گذشته از تقلبی بودن این سکه‌ها که اگر 2000 سال از عمر آن بگذرد هرگز این قیمت نخواهد بود، از بین رفتن قبح خرید و فروش عتیقه است که با این کار، این تجارت از پستوی‌خانه‌ها به فضاهای عمومی راه یافته است.

خلأ قانونی، ضامن فعالیت فروشندگان غیر‌مجاز

محمدرضا زاهدی، رئیس اداره اموال منقول فرهنگی و تاریخی اداره کل موزه‌های سازمان میراث فرهنگی، درباره نظارت بر خرید و فروش اشیای باستانی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «‌آیین‌نامه‌ای تحت‌عنوان  «مدیریت، ساماندهی و حمایت از دارندگان و مالکان اموال منقول تاریخی و فرهنگی مجاز» وجود دارد که بخشی از آن مربوط به تجارت است و دراین قسمت توضیح داده شده که اگر فردی یا سایتی بخواهد به خرید و فروش کالاهای باستانی اقدام کند، ملزم به رعایت مواردی از جمله دریافت مجوزفعالیت از سازمان میراث فرهنگی است.»

زاهدی بیان کرد: «‌تنها مرجع صدور مجوز فعالیت برای خرید و فروش اموال تاریخی، رئیس سازمان میراث فرهنگی است. درباره تجارت اشیای تاریخی و فرهنگی نیز، سازمان باید دستورالعملی تهیه کند که در مرحله اول در شورای عالی میراث فرهنگی تایید شود و بعد از آن هیات وزیران آن را تصویب کند.»

او با بیان اینکه در حال حاضر این دستورالعمل در شورای عالی میراث فرهنگی در حال بررسی است، گفت: «‌با توجه به اینکه این دستورالعمل هنوز به تصویب هیات وزیران نرسیده است، بنابراین هیچ موسسه مجازی که بتواند اقدام به خرید و فروش اشیای باستانی کند، وجود ندارد. اما این به معنی نبود نظارت نیست؛ سازمان میراث فرهنگی به حراج‌ها و سایت‌ها نظارت دارد.»

  ارجاع به پلیس فتا رفع خلأهای قانونی

زاهدی بیان کرد: «اگر با سایت یا فردی که اقدام به فروش غیر‌مجاز کالای میراثی می‌کند، روبه‌رو شویم قطعا آن را از طریق مراجع قانونی پیگیری می‌کنیم. پیش از این مواردی نیز بوده که از طرف یگان حفاظت سازمان به پلیس فتا اطلاع‌رسانی شده است.»

رئیس اداره اموال منقول فرهنگی و تاریخی اداره کل موزه‌ها، مشکل اصلی را خلأ قانونی دانست و افزود: «‌خرید و فروش اینترنتی به دلیل اینکه اتفاق تازه‌ای است، هنوز آن‌طور که باید در قوانین به آن پرداخته نشده و ما خواستاریم این خلأها هرچه زودتر رفع شود.»

خرید‌وفروش آثار باستانی به صورت اینترنتی به دلیل کمبود‌های قانونی، همچنان ادامه دارد و هر لحظه در گوشه‌ای از فضای مجازی شاهد فروشنده‌ای هستیم که بخشی از تاریخ را حراج کرده است. باید دید بعد از رفع خلأهای قانونی، چقدر این قبیل فعالیت‌ها کمرنگ می‌شود، تا بتوان گره اصلی ماجرا را پیدا و حل کرد.

منبع: ریحانه جاویدی- فرهیختگان