چشم‌ها به "وین" در اوج نااُمیدی

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا، 10 تیر1391 به دعوت کوفی عنان نماینده سازمان ملل و اتحادیه عرب در امور سوریه به منظور یافتن راه حلی برای پایان دادن به بحران سوریه نشستی برگزار شد. در این نشست نمایندگان پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا، ترکیه، قطر، عراق و کویت شرکت داشتند. از همان ابتدا یکی از مهمترین موارد اختلاف میان آمریکا و روسیه بحث بر سر حضور یا عدم حضور ایران در این نشست بود. روسیه پیشنهاد برگزاری نشست ژنو را با حضور کشورهای تاثیرگذار در حل بحران سوریه از جمله ایران، عربستان، قطر، ترکیه کرده بود. با وجود تاکید روسیه و عنان بر ضرورت شرکت ایران در نشست ژنو، فشار آمریکا باعث شد تا ایران به عنوان یکی از بازیگران کلیدی و تاثیرگذار در بحران سوریه در این نشست مشارکت نداشته باشد.

روسیه در یک گام عقب نشینی در برابر آمریکا و فرانسه با حذف ایران در مقابل حذف ترکیه و قطر موافقت کرد، اما این پیشنهاد هم عملی نشد و نهایتا نام ایران و عربستان از این نشست حذف شد. سرانجام تاریخ 2 بهمن 1392 برای برگزاری نشست ژنو 2 در شهر مونتروی سوئیس تعیین گردید. در ژنو 2 نیزهمچون ژنو 1 یکی از مهمترین مباحثات شرکت کنندگان آن حضور یا عدم حضور ایران در این نشست بود. اگرچه در روزهای منتهی به نشست، دبیرکل سازمان ملل از ایران برای حضور در ژنو 2 دعوت به عمل آورد، اما تنها 24 ساعت از اظهارات بان کی مون در جمع خبرنگاران گذشته بود که نماینده وی مجددا در جمع خبرنگاران حاضر شد و عنوان کرد که بان کی مون دعوت خود را از ایران پس گرفته است.

نشست ژنو 3 در تاریخ دوشنبه 14 اردیبهشت 1394 در حالی آغاز شد که اوضاع با دو سال گذشته بسیار تفاوت داشت و آن حضور ایران در این نشست بود. در نهایت جهان به نقش سازنده ایران در حل بحران در منطقه بیش از گذشته پی برد و به همین منظور واشنگتن به عنوان اصلیترین عضو اردوگاه ضد سوری پس از پنج سال مخالفت با حضور ایران در مذاکرات مربوط به حل و فصل بحران سوریه، مجبور شد از تهران برای شرکت در نشست چندجانبه دعوت کند.

پیش از آغاز نشست گروه بین الملل حامیان سوریه در این دور، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا براری دیدار با ملک سلمان راهی عربستان شد. این سفر در حالی انجام شد که در حدود یک ماه قبل باراک اوباما در سفر به عربستان با عدم استقبال رسمی پادشاه عربستان مواجه شد. علیرغم این رفتار بار دیگر کری با ملک سلمان دیدار کرد تا آخرین تحولات سوریه را با عربستان مورد بحث و تبادل نظر قرار دهد. آنچه مسلم است، آمریکا دغدغه مشکلات منطقه به ویژه سوریه ندارد و تنها بدنبال حذف حزب الله و تثبیت جایگاه رژیم صهیونیستی در منطقه است.  

به همین منظور، شب گذشته وزیر امور خارجه ایران به همراه سید عباس عراقچی و امیرعبدالهیان راهی وین شدند. ظریف در بدو ورود در هتل محل اقامت خود با فدریکا موگرینی، وزیر امور خارجه استرالیا و دی میسیتورا دیدار و آخرین تحولات سوریه را مورد بحث و تبادل نظر قرار داد.

حسن هانی زاده کارشناس روابط بین الملل در گفت و گو با خبرنگار سیاسی این خبرگزاری درباره نشست سوریه گفت: شرایط میدانی در سوریه تاثیرگذار در حل بحران این کشور است و باید انتخاباتی آزاد در سوریه برگزار شود و مردم برای سرنوشت کشور خود تصمیم بگیرند.

هانی زاده در ادامه گفت: تنها راه حل بحران سوریه این است که گروههای مخالف غیرمسلح بر سر یک میز به ریاست بشار اسد گرد هم آیند و در کنار آن گروههای تروریستی از این کشور خارج شوند، زیرا در غیر اینصورت نشست 17 تن از وزرای خارجه هیچ تاثیری را در پی نخواهد داشت.  

همچنین بنابر تحلیل برخی کارشناسان، این گونه نشست ها خروجی قابل قبولی برای دولت سوریه به همراه نخواهد داشت و تنها شرایط میدانی در این کشور تعیین کننده است، زیرا در حدود هشتاد درصد مردم این کشور بر ریاست بشار اسد تاکید دارند و خودشان باید سرنوشت کشورشان را رقم بزنند.

بنابراین، پس از چهار سال از آغاز بحران سوریه و کشمکش بر سر عدم حضور اسد در این مسیر، حال کشورهای غربی نقش آفرینی مثبت تهران در این مسئله را پذیرفته اند و قرار است امروز وزرای برخی از کشورها من جمله ایران دور یک میز جمع شوند تا در مورد بحران سوریه به راه حل مشترک برسند. 

باتوجه به نفوذ منطقه ای عربستان و تلاشهای ترکیه برای رهبری منازعات منطقه، قطعا حضور موفقیت آمیز ایران در این نشست نه تنها می تواند به پیشبرد مواضع ایران در سوریه کمک کند، بلکه میتواند راه را برای همکاری در حل چالشهای منطقه ای فراهم سازد.