از نذر «گولاچ و چلپک» تا «بشقاب‌های چراغ برات»

 به گزارش خبرگزاری برنا و به نقل از «فاطمه قلی‌پور کالمرزی» در گفت‌وگو با (ایسنا)هم‌زمان با فرارسیدن اعیاد بزرگ شعبانیه و نیمه شعبان، هیئت امنای مساجد روستا و شهر به آذین‌بندی مساجد، تکایا و مهدیه‌ها می‌پردازند. پس از اقامه نماز مغرب و عشاء اهالی محل در مساجد جمع شده و به جشن و سرور می‌پردازند. آذین‌بندی بازار و تقسیم کردن شربت، شیرینی و شکلات در معابر عمومی از جمله برنامه‌های خاص این روز فرخنده است.

وی ادامه داد: در شهرها کسبه بازار، چند روز پیش از میلاد شروع به آذین‌بندی بازار می‌کنند. پارچه، گل، گلدان، لامپ رنگی و پرچم‌های الوان از جمله وسایل تزئین بازار است، در شهر شاهرود کسبه، شهر را فرش کرده و مراسم جشن و مولودی برگزار می‌کنند.

این پژوهشگر میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان با بیان این‌که امروزه با انواع پارچه‌های رنگی، زرورق و تورهای رنگی سردر مغازه ها آذین‌بندی می‌شود، ادامه داد: در بیشتر مساجد، تکایا و مهدیه‌ها مراسم مولودی خوانی با شور و هیجان برگزار می‌شود. جوانان می‌کوشند مراسم پیوند زناشوئی خود را در این شب برگزار کنند. هم‌چنین پخت نان محلی گولاچ برای خیرات اموات در این روز بسیار مرسوم است.

پژوهشگر مردم‌شناسی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان خاطرنشان کرد: اهالی روستای کوه زر در دامغان چند روز مانده به نیمه شعبان بر سر خاک اموات خود رفته و خیرات می‌دهند. اهالی شهر دامغان در این روز در حسینیه‌ها و مساجد شله زرد و حلیم نذری می‌پزند.

قلی‌پور ادامه داد: مردمان مناطق کویری استان سمنان در چهاردهمین روز از ماه شعبان برای اموات گولاچ و چلپک (روغن جوشی) خیرات می‌کنند. غروب چهاردهم ماه شعبان سر قبر اموات برای فاتحه‌خوانی می‌روند. به این روز و شب «برات» می‌گویند. در کویر خوارتوران از دهم تا پانزدهم ماه را روزهای برات می‌دانند و برای اموات خیرات می‌دهند، آنها عقیده دارند که روز سیزدهم ماه شعبان چراغ برات روشن می‌شود.

وی افزود: در روستای رضاآباد اهالی عصر روز چهاردهم به مزار می‌روند و هنگام شب، چراغ برات را روشن می‌کنند. اهالی بشقاب‌هایی را که چراغ برات در آن روشن کرده‌اند هنگام تاریک شدن هوا روی سر در خانه قرار می‌دهند. روز نیمه شعبان مقداری شیرینی و شکلات به دست بچه‌ها داده تا به در تمام خانه‌های روستا برده و بین مردم پخش کنند، اهالی منطقۀ کالپوش به روز نیمه شعبان برات گفته و برای خیرات اموات خود نان گولاچ بین مردم تقسیم می‌کنند.

وی هم‌چنین گفت: در مهدیشهر و سرخه در این روز برخی خانواده‌ها به اهالی محله صبحانه نذری می‌دهند. در این شهرها جشن نیمه شعبان برای چند شب متوالی برگزار می‌شود. در خانه‌ها زنان مراسم مولودی‌خوانی برگزار کرده و برخی نیز این روز را روزه می‌گیرند.

پژوهشگر مردم‌شناسی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان با اشاره به این‌که برگزاری جشن ولادت با سعادت امام زمان(عج) در کوچه و گذر و محله شهرهای بزرگ و کوچک از دیگر آداب این مناسبت فرخنده است، ادامه داد: همسایه‌ها با مشارکت اقدام به آذین‌بندی کوچه، چراغانی و تهیه شیرینی، شربت، آش و ... کرده و پذیرای دیگر اهالی شهر و روستا می‌شوند. این مراسم دارای قدمت بسیاری بوده و اهالی کوچه یا خیابان هر سال به طور خودجوش و با عزمی جدی نسبت به برگزاری آن اقدام می‌کنند. دعوت از خطیب و سخنران در مجالس جشن و سرور نیز متداول است.

قلی‌پور خاطرنشان کرد: برگزاری مجالس مولودی‌خوانی در مساجد و منازل از دیگر آداب جشن نیمه شعبان است، مداحان با خواندن ابیاتی در وصف امام زمان(عج) حاضرین را به وجد آورده و به مجلس شور و هیجان خاصی می‌دهند، در این شب‌های جشن و سرور بسیاری افراد که با نیت قبلی نذرشان برآورده شده اقدام به ادای نذر خود در قالب پخت غذای نذری، پخش کردن شیر، آش، شربت، شیرینی و ... می‌کنند. به طور کلی در این ولادت با سعادت همه مردم استان در شهرها و روستاها به شادی و سرور می‌پردازند. حتی در روستاهای دور دست نیز زنان عشایر با پخت نان قندی کام خود و دیگر اعضاء خانواده را شیرین می‌کنند.