نقد و اقناع نقشه راه «سینما معیار» در رادیو گفت و ‌‌گو

به گزارش خبرگزاری برنا، برنامه این هفته "سینما معیار" با موضوع «جشن سه‌ سالگی سینما معیار» با حضور کارشناسان جبار آذین، محمود سالاری، سید جمال ساداتیان تهیه کننده، محمدرضا رضاپور سردبیر مجله نقد سینما، مرتضی اسماعیل‌دوست، مازیار وکیلی، جواد تشکری، محمدرضا وحیدزاده،علی درستکار مجری رسانه ملی، امیرعباس صباغ، سید سعید هاشم‌زاده، حمید نعمت‌الله کارگردان سینما، مهدی مافی، سجاد اسلامیان، رستگار، داوود زادمهر،آریان گل‌صورت، آریا قریشی، کسری ولایی، دانش اقباشاوی کارگردان، و با اجرای سید امیر جاوید و مسعود فروتن برگزار شد.

در ابتدای برنامه، مسعود فروتن مجری با سابقه تلویزیون که به طور افتخاری اجرای برنامه را برعهده داشت درباره ویژگی‌های یک برنامه رادیویی سینمایی در رادیو گفت‌وگو اظهار داشت: در رادیو بیشتر صدا و کلام است که جذب می‌کند ولی باید سعی کنیم طولانی و معلّم‌وار صحبت و نصیحت نکنیم، سینمامعیار می‌تواند درباره سینما اطلاعات دهد و راهنمایی کند که چه فیلمی را ببینیم و چگونه ببینیم و چه فیلمی می‌تواند مورد تأیید باشد و هر برنامه رادیویی یک رفیق برای شنونده باشد.

آذین در پاسخ به این سؤال که: آیا رادیو اینقدر مؤثر است که شنونده را به سینما بکشاند یا خیر؟ اظهار داشت: رادیو عموماً گفت‌وگو محور است و اگر مخاطب به درستی اقناع شود و اطلاعات لازم به او داده شود بدیهی است که جذب گفت‌وگوها و برنامه شود و این زمینه‌ای را فراهم کند که اگر علاقه‌مند به هنر و سینماست به تماشای اثر سینمایی بنشیند و با سینما بیشتر آشنا شود. در برنامه سینمامعیار مخاطبینی داشتیم که تماس گرفتند و ابراز علاقه کردند که صحبتها روی آنها تأثیرداشته است، و این نمونه‌ها نشان می‌دهد که می‌توان در رادیو هم درباره هنر و سینما صحبت کرد و مسائلی عنوان شود که تکراری نباشد.

منتقد باید ادبیات جامعه را بشناسد و دایره واژگانی مخاطب را درک کند

سپس سالاری در ارتباط با زبان منتقد در رادیو به صحبت پرداخت و گفت: رادیو کلاس درس نیست اما به معنای پرتاب واژگان در اتمسفری بی‌مخاطب هم نیست، اولین ویژگی منتقد باید این باشد که ادبیات جامعه را بشناسد و دایره واژگانی مخاطب را درک کند. اولین آسیب جدی در انتخاب دایره واژگانی است که مخاطب‌شناسی و ادبیات بومی جامعه را لازم دارد، دومین مسئله هم این است که معیار ارزیابی اثر هنری، را احتیاج داریم تا بتوان ارزیابی کرد که اثری خوب و یا ضعیف بود.

ساداتیان با اشاره به پخش آگهی برای فیلم در رادیو، گفت: رادیو خیلی می‌تواند در این حوزه فعال باشد اما یک بخش به خاطر ممیزی های نوع تبلیغاتی هست که دچار بحران می‌شوند و یک بخش هم هزینه‌ها و تعرفه‌های اقتصادی است که برای پخش تیزرها در نظر می‌گیرند و تهیه‌کننده‌ها زیر بار نمی‌روند، یکی دو مقطع به مدیران رادیو برمی‌گشت که به پخش تیزرهای صوتی برای تبلیغ فیلم توجه کردند ولی بعداً دیگر اینگونه نبود. اگر رویکرد را یکبار دیگر با مدیران جدید صداوسیما مرور کرد شاید بشود رادیو در این بخش دوباره فعال باشد.

برخی منتقدین بیشتر روابط عمومی تولیدکنندگان هستند

سپس رضاپور در پاسخ به این سؤال که: «یک نقد در مجله چقدر می‌تواند در موفقیت فیلم مؤثر باشد»، اظهار داشت: با وضعیت فعلی مطبوعات سینمایی و استقبال پایین مردم، این تأثیر خیلی کم است، چون آمار استقبال از سینما خیلی پایین است،اگر فرض کنیم سرانه یک بلیط برای یک نفر استفاده شود، کمتر از دو میلیون نفر، پرفروش‌ترین فیلم ما را در عید نگاه کردند. مردم فعلاً با سینما قهرند و این اعداد هم فصلی است و محصولی هم که از آن استقبال شده خیلی وجیه نبوده که بگوییم استقبال خوبی بوده و موفق شدیم یک کار فرهنگی را رقم بزنیم. منتقد باید کمک کند مخاطب در عین اینکه از اثر لذت می‌برد وارد دیالوگ با اثر شود، برخی منتقدین بیشتر روابط عمومی تولیدکنندگان هستند.

مازیار وکیلی نیز دیدگاه خود را در همین رابطه بیان کرد و گفت: گویا مطبوعات هم دیگر پذیرفتند که تا حدودی قاعده را به فضای مجازی باختند و فضای اولیه خود را از دست دادند، منتقد جایگاهی عجیب دارد و گویا عامل اختلال است چون نه سینماگر دوستش دارد نه مردم.

اسماعیل‌دوست دلیل اختلاف تماشاگر، منتقد و کارگردان را نقدناپذیری دانست و گفت: عدم توجه به مقوله نقد، از طرفی به فضای تاریک مطالعه در کشورمان برمی‌گردد و از طرف دیگر رسانه، قابلیت لازم را برای کشاندن مردم به سمت خود ندارد، و باید رجعت دوباره‌ای به مسئله نقد و رسانه صورت بگیرد.

هاشم‌زاده به دلایل ورود به عرصه نقد سینما اشاره داشت و گفت: برای مطالعۀ سینما وارد نقد شدم تا ان‌شاءالله به عرصه فیلمسازی ورود کنم همانطور که خیلی منتقدان فیلمساز را می‌شناسم مثل ایرج کریمی، سید مرتضی آوینی، فریدون جیرانی، سعید عقیقی و...

با فضای مجازی منتقد و تماشاگر در یک سطح قرار گرفتند و رابطه تعاملی پیدا کردند

صباغ نیز در همین رابطه خاطرنشان کرد: من بیشتر از اینکه فیلمسازی مدنظرم باشد نوشتن فیلمنامه را دوست دارم و از ادبیات و کتاب خواندن به سینما علاقه‌مند شدم، در سال‌های قبل از انقلاب یا دهه 60 و 70 رابطه منتقد و تماشاگر از بالا به پایین بود و منتقدین فیلمی را معرفی می‌کردند و این مثل یک حکم برای تماشاگر بود ولی این سالها به دلیل فضای مجازی منتقد و تماشاگر در یک سطح قرار گرفتند و رابطه تعاملی پیدا کردند و در شرایط فعلی منتقدی موفق‌تر است که افق بیشتری را برای مخاطب باز کند.

نعمت‌الله درباره کارهای اخیر خود صحبت کرد و گفت: مقدمات یک فیلم تازه را بررسی می‌کنم تا بسازم و همزمان کارهای پایانی یک فیلم دیگر که ساختم انجام می‌دهم، مشتاقم که سریال کار کنم و بعد از ساخت فیلم جدید یک سریال کار می‌کنم.

وی در ادامه به بیان تأثیر منتقد در کارهای خود اشاره داشت و بیان کرد: تأثیر کار منتقد به دوجهت برایم اهمیت دارد، اولاً منتقدها اصولا تأثیرگذارند روی کسانی که روی کار من تأثیر دارند مثل مسئولین ارشاد، و دوم اینکه گاهی می‌توان از مطالب منتقدان مطالبی یاد گرفت و این برایم فایده شخصی دارد، فکر نمی‌کنم در ایران منتقدان موجب شکست یا موفقیت فیلم شوند اما می‌توانند روی آینده کاری فیلمساز مؤثر باشند.

مافی دغدغه خود را درباره سینما و نقد آثار بیان کرد و اشاره داشت: سینما نخوانده‌ام و مطالعات آزادی در این زمینه داشتم و دلیلش رسالت بشریست که انسانها دارند از این لحاظ که قرار است به تعالی برسیم و تأثیر سینما بر مردم بی‌اندازه است.

نیمی از فیلم‌های هالیوود برای جهان اسلام ساخته می‌شود

اسماعیلیان به دلیل انتخاب جهان اسلام برای نقد و بررسی اشاره کرد و گفت: نیمی از فیلم‌های هالیوود هم برای جهان اسلام ساخته می‌شود و جهان اسلام تحت هجمه فرهنگی است و فقط فیلم‌هایی مثل محمّد (ص) نیستند که می‌توان به عنوان فیلم‌های جهان اسلام در موردشان صحبت کرد.

رستگار در ابتدای صحبت خود به سرزنش سیاستمدارانی پرداخت که فیلم فروشنده را ندیدند و حمایت می‌کنند، و در ادامه درباره تاثیر منتقد بر موفقیت یا عدم موفقیت فیلم بیان داشت: وقتی می‌توانیم قضاوت کنیم که نقد منتقد مؤثر هست یا نیست که به میزان ضریب به سینما به منتقدین و نظرشان نیز ضریب داده شود، از زمان اکران فیلم نقد منتقد را پخش کنیم تا ببینیم مؤثر هست یا نیست، اگر تأثیرگذار نبود فیلمسازان با منتقدین لابی نمی‌کردند که منتقدین مسئول روابط عمومی برنامه‌شان شوند.

زادمهر در ادامه صحبت‌های وی اضافه کرد: در نقد به آدمهای کاربلدی احتیاج داریم که کارشان را مداوم انجام دهند، در کشورهایی که به لحاظ سینمایی پیش رفتند این است که منتقد 20 یا 30 سال در یک مجله مطلب می‌نویسد و مخاطبان ثابتی دارد که سلیقه یکدیگر را می‌شناسند و این مطالب راهنمای بیننده‌هاست که چه فیلمی را می‌خواهند ببینند یا نمی‌خواهند ببینند، بعد از انقلاب هنوز نتوانستیم حتی یک پایگاه برای گروهی از بینندگان تشکیل دهیم که بدانند به حرف کدام منتقد معتمد، گوش بدهند.

ماندگاری هر فیلم در تاریخ سینما به دلیل اتفاقی است که در فضای نقد برای آن می‌افتد

گل صورت نیز در ادامه این بحث خاطرنشان کرد: اینکه جایگاه منتقد در حال حاضر در سینمای ایران با افت مواجه شده باشد باعث نمی‌شود که جایگاه نقد زیر سؤال رفته باشد، در هیچ جای دنیا منتقدان تاثیری روی فروش به شکل زیاد ندارند امّا این موضوع قطعی است که هر فیلمی که در تاریخ سینمای ایران یا جهان می‌ماند، اتفاقی است که در فضای نقد برای آن می‌افتد.

ولایی نیز در این رابطه یادآور شد: نقد مثل هر پدیده دیگر بعد فردی و سازمانی دارد، شاید در ساختار مشکل داشته باشیم اما هوش فردی مثل اصغر فرهادی می‌تواند سینما را تحت تاثیر قرار دهد و پیش برود.

قریشی در ادامه این بحث، اضافه کرد: خیلی از مخاطبان سینما اگر بخواهند تاریخ سینما را به صورت اجمالی بررسی کنند ممکن است به سراغ پدیده فیلم‌فارسی‌ها نروند چون منتقدان باعث این جریان شدند وگرنه خیلی از فیلم‌ها فروش خوبی داشتند، و منتقدان اثر تاریخی گذاشتند.

برنامه "رادیویی سینمامعیار" پنجشنبه‌ها ساعت 14:30 از رادیو گفت و ‌گو پخش می‌شود، برنامه‌ای با اجرای سید امیر جاوید و تهیه ‌کنندگی و سردبیری محمدجواد طالبی که سعی دارد ضمن پرداختن به مسائل اساسی سینمای ایران سطح آگاهی مخاطب از فیلم‌های روی پرده را بالا ببرد.