درس گفتارهای اخلاقی(۱)
اخلاق رمضان از نگاه آیت الله مظاهری
در آستانه ماه میهمانی خدا برنا، به انتشار سلسله دروس اخلاقی پرداخته و مطلبی که پیش رو دارید درس اخلاق آیت الله حسین مظاهری است که در موضوع «ماه مبارک رمضان» ایراد شده است و خلاصه آن، طی چند قسمت تقدیم می شود.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا به نقل از پایگاه حضرت آیت اله مظاهری، درس گفتارهای اخلاقی وی پیرامون ماه مبارک رمضان، منتشر شده است که خلاصه آن در چند بخش منتشر می شود.
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
رب اشرح لی صدری و یسر لی امری و احلل عقدة من لسانی یفقهوا قولی
ماه مبارک رمضان ماه عزیزی است و پروردگار عالم ثواب می‌دهد؛ حتی برای نفسهای ما، در خواب ما، در استراحت ما برای اینکه یک حالت توجهی برای ما پیدا بشود.
در درس فقه می‌گفتم که این قانون تسامح در ادله سنن یک معنایش همین است که ثواب می‌دهند برای اینکه مردم رغبت به مستحبات پیدا کنند. در ماه مبارک رمضان همین است که هر کسی یک آیه قرآن بخواند، پروردگار عالم ثواب یک ختم قرآن به او می‌دهد. معنای این که اگر کسی روزه بگیرد خدا نفسهایش را حسنه عنایت می‌کند، و یک حسنه هزار حسنه است، یک نماز شب هزار نماز شب است؛ این معنایش همین است که ما باید این ماه مبارک رمضان را یک توجه خاصی داشته باشیم که در روایات هم دارد که اگر ماه رمضان تمام بشود، کسی که آمرزیده نشود شقی‌ترین افراد است و در روایات داریم این [شخص] دیگر قابل هدایت نیست.
این توجه ما به این ماه مبارک رمضان؛ اینکه مهمان خدا هستیم؛ اینکه وقت افطار دعای مستجاب داریم و اینکه پروردگار عالم نظر خاصی در ماه مبارک رمضان به همه دارد؛ این لازم است این واجب است.
[نسیم های رحمت]
... پیغمبر اکرم می‌فرمایند «... فی ایام دهرکم نفخات ألا فتعرضوا لها» این نسیم‌های رحمت می‌وزد مواظب باشید خود را در معرض این نسیم‌ها قرار دهید. حیف است که ماه مبارک رمضان بیاید، ما هم سی تا روزه بگیریم، در نماز جماعت امام جماعت هم باشیم، سی تا منبر هم برویم؛ اما به قول روایت ما آخر ماه مبارک رمضان مثل اول [باشیم] که آنجا دارد مثل الاغ که در آسیاب دور خودش گردیده، شب که شد هیچ جا اصلاً راه نرفته است. و بسیاری چنین هستند که ماه مبارک رمضان می‌آید روزه را گرفتند و روزه صحیح هم گرفتند، نماز جماعت خواندند، امام جماعت بوده، ثواب هم گرفته است، صحیح هم بوده است؛ اما حرکت، کمال اصلاً نبوده است. یک ذره جلو رفته باشد، یک مو جلو رفته باشد، نرفته است و این جلو رفتن و لو یک قدم، خوب این توجه می‌خواهد توجه توجه توجه. استاد بزرگوار ما استاد «علامه طباطبایی» این جمله را مرتب می‌گفتند تا از دنیا رفتند: «توجه توجه توجه»
[روزه فقهی و روزه اخلاقی]
در روزه هایمان راستی بتوانیم که علاوه بر روزه فقهی، روزه اخلاقی بگیریم زبان ما، گوش ما، چشم ما، اعضاء و جوارح ما روزه باشند؛ خیلی مشکل است. روزه فقهی یعنی از آنچه فقها در رساله‌ها نوشته‌اند من پرهیز بکنم، این آسان است چیزی نیست؛ این را هم به شما بگویم: روایات صحیح السند داریم این که دروغ، تهمت، غیبت روزه را باطل می‌کند؛ فقها حملش کردند به اینکه: باطل می‌کند مثل کذب به خدا و رسول نیست که قضا داشته باشد، کفاره داشته باشد [بلکه] یعنی بی محتوا می‌کند، یعنی مقبول درگاه خدا نمی‌کند؛ این جور معنایش کرده‌اند. اما ما باید به این روایات توجه داشته باشیم.
پیغمبر اکرم فرمودند همه روزه بگیرند؛ موقع افطار همه بیایند [برای افطار کردن] از من اجازه بگیرند. همه روزه گرفتند، یک مردی آمد گفت که خودم و دو دخترم روزه ایم، اجازه بدهید که آن ها هم افطار کنند. فرمود تو خودت روزه هستی اما آنها روزه نیستند. گفت یا رسول الله اینها حرف شنو هستند، متدین هستند، حرف شما را می‌شنوند. فرمودند برو به این ها بگو استفراغ کنید؛ دو تا قطعه گوشت از دهانشان بیرون افتاد. گفت یا رسول الله این ها گوشت نخورده بودند؛ سحریشان و افطاری قبلیشان گوشت نبوده. فرمودند مگر قرآن نخواندی «لا یغتب بعضکم بعضاً ایحب احدکم ان یأکل لحم اخیه میتاً فکرهتموه» سوره حجرات، آیه 12. غیبت کردند چون غیبت کردند واقعاً گوشت مرده خورده‌اند. یک دفعه انسان گوشت حسابی می‌خورد، یک دفعه هم میته می‌خورد؛ آن هم میته انسان.
این روایت را شیعه و سنی هر دو نقل کرده‌اند که یک خانمی آمد خدمت پیغمبر اکرم مسئله پرسید. این خانم قدش کوتاه بود، وقتی رفت عایشه می‌خواست به پیغمبر بنازد که من قدم بلند است، من زیبا هستم؛ آن وقت با دست اشاره کرد که یا رسول‌الله قدش کوتاه است. همین مقدار پیغمبر غضب کردند و فرمودند: عایشه چرا غیبت کردی؟ بعد هم فرمودند: عایشه استفراغ کن یک مقداری گوشت از دهانش افتاد بیرون...
این روایت های صحیح سند را نباید از آن بگذریم. روایت زیاد داریم [به این مضمون] که اگر روزه اخلاقی نباشد، روزه باطل است. حالا بگویید یعنی باطل در عالم ملکوت نه در فقه که فقها در رساله گفته‌اند. اما معلوم است [که اگر] آدم روزه اخلاقی نداشته باشد، یک مو نمی‌تواند حرکت بکند.
... شخصی آمد خدمت امام صادق علیه السلام؛ امام صادق برایش یک روایت خواندند. این [شخص] خیلی شاد شد گفت یا ابن رسول الله دُرَ ؛ حضرت به ریشش خندیدند؛ فرمودند که «هل الدر الاّ الحجر» روایت من را به یک در تشبیه می‌کنی در که یک سنگ بیشتر نیست؟ یک سنگ کمیاب، قیمت پیدا کرده است دُرَ است.
[توجه به خدا و حضور قلب]
در روایات ما زیاد داریم که اگر عبادت حضور قلب نداشته باشد، باطل است، به سر صاحبش می‌زنند. این ها چه معنای دارد؟ در روزه و در نماز هم کم پیدا می‌شود که انسان در وقتی که روزه است دل فقط با خدا باشد؛ به این می‌گویند حضور قلب. و این روزه قلبی [است] که بزرگان می‌گویند توجه در محضر خدا و ادب حضور مراعات بشود.
در روایات داریم نماز گاهی یک عشرش قبول است، گاهی ربعش قبول است، گاهی نصفش قبول است، گاهی همه آن قبول است؛ تا ببینیم چقدر حضور قلب دارد. و کم پیدا می‌شود. شاید در میان شما که از خوبان هستید دو رکعت نماز با حضور قلب هنوز در طول عمرتان نخوانده باشید که وقتی می‌گوید الله اکبر تا وقتی می‌گوید السلام علیکم و الرحمة الله و برکاته؛ هیچ خطوری نباشد، هیچ چیزی در دل نباشد جز خدا. و همه عبادات هم اتفاقاً برای همین است؛ اگر روزه است برای این است؛ اگر نماز است برای آن است؛ اگر اجتناب از گناه است برای ایناست.
اول سور طه می‌گوید «انا الله لا اله الا انا فاعبدنی و اقم الصلوة» برای چه «لذکری» این «لذکری» یعنی چه اگر گفتند نماز بخوان اگر گفتند روزه بگیر، اگر گفتند عبادت کن، اگر گفتند عبادت خدا کن و عبادت شیطان نکن، گناه نکن و... همه همه برای این است که برسی به یک جا که بیابی خود را در محضر خدا و ادب حضور را مراعات کنی و این خیلی چیز خوبی است.
ماه مبارک رمضان برای همین است که ما برسیم به یک جای که اقلاً روزه‌مان گاهی روزه قلبی باشد، روزه توجهی روزه قلبی خوب این روزه صحیح باید بشود. میگویم روزه فقهی روزه اخلاقی باید باشد یعنی صفات رذیله مان کار نکند اصلا و ابدا. روزه قلبیمان هم باید باشد؛ [اگر این طور شد] حتماً دعای مستجاب دارد دیگر مستجاب الدعوه است حتماً مستجاب الدعوه است دیگر موقع افطار هرچه بگوید خطاب می‌شود لبیک
و ما هم خودمان هم پامنبری‌ها را به طور غیر مستقیم باید بکشانیم. بکشانیم کجا؟ رو به خدا. اقلاً ماه مبارک رمضان که تمام می‌شود خودمان، پامنبری‌ها، مسجدی‌ها یک قدم جلو آمده باشند جلو. کجا؟ رو به خدا. و ماه مبارک رمضان برای همین است.
[زمین گیر نشویم]
تقاضا دارم از شما به این نکته که گفتم توجه کنید. حالا اگر سومی نه دیگر دومی آری. دیگر معنا ندارد یک طلبه دروغ بگوید غیبت کند؛ نه در ماه مبارک رمضان در غیر ماه مبارک رمضان؛ تا ان شاء الله در وقت افطار در سحرها مهیا بشوید برای شبهای قدر. در شبهای قدر دیگر ان شاء الله برای خودتان برای دیگران مقدارت خوبی تهیه کنید.
مدیر جهاد کشاورزی نهاوند
در برنامه اندیشه ای رادیو ایران مطرح می شود:
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
تبلیغات متنی