خلاء قانونی در مقابله با آثار جنگ بر محیط زیست

به گزارش خبرگزاری برنا، «علی‌اکبر صالحی» در مراسم گرامیداشت روز جهانی مقابله با آثار جنگ بر محیط زیست با محوریت «ناآرامی‌ها در منطقه آسیای غربی و رشد پدیده گرد و غبار» گفت: مقابله با آثار جنگ بر محیط زیست مقوله بسیار مهمی است و پیامدهای آن برای کل جامعه مشاهده می‌شود، چراکه ارتباط مستقیمی بین حفظ محیط زیست به عنوان مسئولیت جمعی جهانی و عوامل تخریب زیست محیطی ناشی از جنگ وجود دارد.

وی با بیان اینکه از زمان توافق استکهلم در پاریس بر اهمیت محیط زیست در سطح ملی و بین‌المللی تاکید بسیاری شده‌است، اظهار کرد: در تمام این مدت فراز و فرودهای زیادی در خصوص درک جهانی در این مسئله داشته‌ایم. در زمینه عواملی که بر فرسایش محیط زیست و حفظ آن تاثیر می‌گذارد، پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم همچنین در زمینه ارایه و توسعه لوازمی که برای اتخاذ عمل و اقدام برای مقابله با چالش‌های ناشی از جنگ پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم.

رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به اینکه این چالش‌ها شکل‌های پیچیده‌ای به خود گرفته، افزود: به عنوان یک آکادمیسین و دانشمند و از منظر سمت‌هایی که در وزارت خارجه داشته‌ام و مسئولیتی که در سازمان ملل انجام می‌دادم به این موضوع پرداخته‌ام. به ویژه در وزارت خارجه بر این مسئله تاکید داشته‌ام که محیط زیست به عنوان یک مسئله مهم جهانی بایستی مورد توجه قرار گیرد. در حال حاضر در منطقه شاهد مناقشات هستیم و هر روزه تصاویر و اخبار دلخراشی درباره رنج‌های انسانی و آثار تخریبی جنگ بر سکونت‌گاه‌های انسانی می‌بینیم. برای حل و فصل کردن و پایان دادن به رنج‌های انسان‌ها نیازمند آن است که بدانیم محیط زیست از اهمیت بالایی برخوردار است و برای کنترل خشونت افسارگسیخته در منطقه باید اقداماتی انجام دهیم.

صالحی با تاکید بر این که هنوز در سطوح بین‌المللی در خصوص آثار تخریبی جنگ‌ها بر محیط زیست قوانین وجود ندارد گفت: در ارتباط با آثار تخریبی جنگ بر محیط زیست و مقابله با این مقوله خلاءها و نواقصی در جهان وجود دارد و باید تصمیم‌گیران جهانی این دیدگاه را داشته باشند که به محیط زیست و به معیشت و زندگی انسان‌ها توجه کنند.

وی افزود: مناقشات از زمان آغاز تمدن بشریت محیط زیست را تخریب کرده است اما در زمان ما به خاطر استفاده از ابزارهای جنگی پیشرفته‌تر آثار تخریبی در محیط زیست گسترده شده است. سلاح‌های شیمیایی، اتمی و بیولوژیک محیط زیست را به شدت آلوده می‌کند و امیدواریم تسلیحات هسته‌ای هیچ وقت در جهان مورد استفاده قرار نگیرد.

رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: وضعیت نامناسب محیط زیست و آثار مخربی که مخاصمات نظامی بر منابع طبیعی داشته و همچنین احتمال جنگی که فراروی ما قرار دارد ضرورت این نشست‌ها را بیش از پیش می‌کند. بنابراین باید در سطح منطقه‌ای و جهانی به وظایف سنگینی که نسبت به مقوله مقابله با آثار جنگ بر محیط زیست داریم توجه کنیم.

صالحی با اشاره به اینکه یافته‌های علمی نشان می‌دهد که اختلالات اکولوژی می‌توانند معیشت انسان‌ها و کیفیت زندگی آنها را تا نسل‌های آینده تحت تاثیر قرار دهند گفت: باید نگرانی‌های موجود در زمینه فرسایش زمین، توسعه پایدار و رفاه بشر را شناسایی کنیم.

وی با تاکید بر اینکه تشدید گرد و غبار ضرورت افزایش آگاهی در زمینه پیامدهای ناشی از جنگ بر محیط زیست را ایجاد می‌کند اظهار کرد: در کشورهای مختلف نیازمند توجه به این مسئله هستیم همچنین باید همکاری‌های منطقه‌ای بیشتری برای مقابله با پدیده گرد و غبار انجام شود. جامعه بین المللی در سطوح سازمان ملل متحد و شورای نگهبان تا کنون نتوانسته‌اند جنگ‌های مسلحانه را حل و فصل کنند تا چه برسد به اینکه از پیامدهای ناشی از آن جلوگیری کنند. به هر حال بایستی جامعه بین‌المللی ابزارها و مقرراتی را ارایه دهد تا از اثرات جنگ‌ها بر محیط زیست جلوگیری کند.

رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به اینکه تا کنون بر اساس کنوانسیون‌ها تلاش‌هایی در این زمینه انجام شده تا کشورهای مختلف در سطح ملی و فراملی به این مسئله بپردازند اظهار کرد: هنوز نتوانسته‌ایم بر اساس توافقنامه‌های موجود چالش‌های جهانی در زمینه مقابله با آثار جنگ در محیط زیست اقدامات موثری انجام دهیم.  سازمان‌های بین المللی بر روی این مسئله تاکید دارند. اینها باید از ابعاد مختلف استفاده کنند تا ادبیات غنی در این زمینه ارایه شود و باید در حوزه محافظت حقوقی از منابع طبیعی در زمان جنگ و اتخاذ مکانیسم صلح سازی بعد از مناقشات فعالیت بیشتری داشته باشند و ساختار و نهادی شکل بگیرد تا مشکلات پیرامون این مسئله را حل  و از این وقایع جلوگیری کند.

صالحی با اشاره به اینکه این نهادها می‌توانند تلاش‌های داخلی و مداخلات خارجی را در زمینه مقابله با آثار جنگ بر محیط زیست تسهیل کنند، گفت: نیازمند قوی کردن قوانین در این زمینه هستیم که در حال حاضر نقص‌هایی در چارچوب‌های توافقنامه‌ها وجود دارد و با توجه به تاثیرات این پدیده‌ها در خاورمیانه و بخشی از آفریقا نیازمند ارائه قوانین هستیم تا با چالش‌های جدید مقابله کنیم.

صالحی افزود: به طور شخصی در میان مذاکرات هسته‌ای 1+5 که حضور داشتم از ابعاد مختلف این قضیه این درس را گرفتم که گفت‌وگو و مذاکرات تنها راه حل مناقشات است و تمام مناقشات منطقه‌ای و بین المللی می‌توانند از طریق مذاکرات حل و فصل شوند. توافق هسته‌ای نشان می‌دهد که ما به دنبال انرژی هسته‌ای صلح آمیز هستیم و از طریق مذاکرات زمینه را برای همکاری‌های پیش رو ایجاد کرده‌ایم. به طور کلی ایران متعهد به دیالوگ، همکاری و تعاون مستقیم در سطوح مختلف و در چارچوب سناریوی برد - برد است. با این سناریو می‌توانیم نقش خود را در سطوح مختلف از جمله شکوفایی محیط زیست و توسعه ایفا کنیم.