ایجاد یک قلعه بزرگ و استوار بر فراز کوه صفه

به گزارش برنا از اصفهان،بدون شک سازمان میراث فرهنگی همواره مفتخر بوده که ابراز نگرانیهای دوستداران میراث فرهنگی و همچنین حساسیتهای اصحاب رسانه را در همین راستا، سرمایه ائی معنوی برای ادامه فعالیتهای این سازمان به عنوان خادمین ملت بزرگ ایران در راستای نگاهبانی از میراث هویتی آنان بداند، لذا با عنایت به انتشار این نامه توسط خبرگزاری ها و جهت کاهش نگرانیهای این عزیزان به استحضار می رساند، اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان به عنوان نگاهبان میراث گران سنگ ملموس و غیر ملموس این ملت بزرگ، آنهم در استان تمدن ساز اصفهان همواره در تلاش است تا در سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بتواند فعالیتهای خود را با تمامی مسائل و مشگلات به گونه ائی به انجام برساند که در راستای آن ضمن اخذ رضایت خداوند متعال، بتوان نظر مساعد دوستداران میراث فرهنگی را به ویژه در استان اصفهان در این زمینه جلب نمود.

در رابطه با مجموعه قلعه شاهدژ، شواهد و مدارک تاریخی نشان دهنده وجود شالوده های قلعه تاریخی با کاربرد امنیتی و نظامی از دوران پیش از اسلام در این منطقه بوده است و این در حالی است که این قلعه تاریخی بعدها و در سده های چهارم و سپس پنجم و ششم هجری قمری و بویژه ایامی که اصفهان به عنوان پایتخت امپراطوری سلاجقه انتخاب شد، کاربردش بیش از گذشته از اهمیت برخوردار بود. لذا در آن ایام شاهد ایجاد قلعه ائی بزرگ و استوار جهت حفاظت از شهر تاریخی اصفهان بر فراز نزدیکترین کوه مرتفع به شهر اصفهان یعنی کوه صفه می باشیم.

اگر چه این قلعه در فراز و فرود تاریخ کهن ایران در همان سده ها تخریب شد و پس از آن کمتر به آن توجه ائی معطوف شد، لکن با توجه به اهمیت این قلعه تاریخی، این مجموعه در سال 1383 یعنی 12 سال قبل به ثبت ملی رسید و پس از آن کارشناسان ارشد اداره کل با همکاری سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان و پس از اخذ مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور در دو فصل اقدام به کاوش باستان شناسی در طی سالهای 1384 و 1395 در این اثر تاریخی نموده اند که بویژه در فصل اخیر گزارش های کاوش و همچنین مجوزهای لازم به ویژه از پژوهشگاه میراث فرهنگی در کنار گزارش های بازدید کارشناسان این پژوهشگاه از مکان قلعه در اداره کل موجود است.

با عنایت به کندی روند ثبت این اثر، متاسفانه در دهه های گذشته بر روی حریم و عرصه این اثر برخی تاسیسات مخابراتی و تلویزیونی نصب شده که هم اینک اداره کل میراث فرهنگی با جدیت تمام در تلاش است تا این الحاقات غیر تاریخی و بعضا مخرب از این مجموعه جمع آوری شود. با این وصف از دیگر اقدامات این اداره کل تلاش برای تبئین عرصه و حریم این مجموعه تاریخی است، به گونه ائی که متاسفانه در دهه های گذشته اگر چه بیش از 1800اثر تاریخی استان از مجموعه 22هزار اثر استان اصفهان به ثبت ملی رسیده است، لکن همین تعداد نیز از جمله مجموعه های فاخری همچون مجموعه جهانی میدان امام(ره) و یا بنای تاریخی منارجنبان فاقد عرصه و حریم بوده اند و این اداره کل در طی زمانی کمتر از یکسال موفق به تعیین عرصه و حریم بیش از 160 اثر تاریخی استان شده است در حالی که در طی 80 سال گذشته فقط حریم و عرصه کمی بیش از 160 اثر تاریخی استان تعیین شده بوده. با این وصف تعیین حریم یکصد اثر تاریخی دیگر از جمله قلعه تاریخی شاهدژ تا پایان سال 1395 در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی استان قرار گرفته است.

در بخش دیگری از نامه دوستداران میراث فرهنگی به تخریب های صورت پذیرفته در این مجموعه تاریخی در سالهای اخیر اشاره شده است. در پاسخ به این نکته باید عنوان کرد: بی شک سازمان میراث فرهنگی پس از اطلاع یافتن از اقدامات شهرداری در طی سالهای 1392 و 1393 دست به کار شده و پس از حصول اطمینان از تخلفات صورت گرفته اقدامات لازم را در زمینه رفع خطر از این اثر منحصر به فرد تاریخی صورت داده که از آن جمله میتوان به پیگیری مطلب از طریق مراجع قضائی اشاره کرد. با این وصف با تغییرات مدیریت شهری اصفهان و رویکرد جدید شهرداری در حمایت از میراث فرهنگی، این اداره کل از طریق ایجاد مفاهمه (و نه تمجید) با این نهاد شهری تصمیم گرفته تا فصل جدیدی از همکاری و تعامل دو سازمان را در شهر تاریخی اصفهان تجربه نماید، لذا در همین راستا، حضور مستمر باستان شناسان در فعالیتهای خط اول مترو از ایستگاه چهارراه تختی گرفته تا ایستگاه دروازه دولت (امام حسین) ، کاوشهای مرتبط با کشف پایه های کاخ جهان نما و تلاش برای احیاء سنگ فرشهای صفوی محور چهارباغ عباسی با همکاری نهاد شهرداری از این جمله است.

با این حال اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان از نظارت بر فعالیتهای تمامی نهادها در حوزه فعالیتهای سازمان توسط سایر ارگانها به ویژه شهرداری در سه سال اخیر غافل نبوده بگونه ائی که پس از انجام تخلفات صورت پذیرفته در محور قلعه شاهدژ با ارسال نامه های متعدد و سپس با تفاهمات صورت پذیرفته میان اداره کل میراث فرهنگی و شهرداری، همچون سایر طرح های این نهاد، باستان شناس مقیم در قلعه شاهدژ مستقر و تمامی فعالیتهای شهرداری در ناحیه این قلعه تحت نظارت مستقیم سازمان قرار گرفت، بگونه ائی که گزارش های این نظارتها از یکسو موجود بوده و از سوی دیگر با گزارش های به موقع این ناظران هم اکنون نزدیک به یک سال است که تمامی فعالیتهای عمرانی در پیرامون این قلعه تاریخی به طور کامل متوقف شده است، لذا فعالیتهای یکسال اخیر در پیرامون این قلعه تاریخی صرفا بر مرمت موضعی بخشهای مختلف این قلعه تاریخی استوار بوده است که آن نیز با نظارت مستقیم اداره کل میراث فرهنگی همراه بوده است.

در بخشهای دیگر نامه دوستداران میراث فرهنگی استان اصفهان به نگرانی آنان در زمینه ایجاد تاسیسات گردشگری در این مجموعه تاریخی اشاره شده است که در این راستا باید عنوان کرد: بدون شک سازمان میراث فرهنگی در عین حال که موظف به حفاظت از آثار تاریخی است، به عنوان متولی صنعت گردشگری کشور موظف به حمایت از هرگونه طرحهای گردشگری است با اینحال نکته مهمی که در اینجا نباید فراموش کرد این است که هرگونه طرح توسعه گردشگری در کشور می بایست پیش از اجرا به تصویب سازمان میراث فرهنگی رسیده و پس از صدور مجوزهای لازم متقاضیان می توانند نسبت به انجام موارد مورد نظر خود اقدام نمایند، لذا در زمینه توسعه گردشگری در محور قلعه شاهدژ صراحتا به متقاضیان به صورت مکتوب و قانونی این نکته اعلام شده است اجرای هرگونه طرحی در این حوزه در ابتدا باید به صورت ارائه درخواست اولیه صورت پذیرد و سپس طرح با توجه به تاریخی بودن محور ابتدا در شورای فنی معاونت میراث بررسی و در صورت موافقت، طرح در مرحله بعدی به کمیته فنی معاونت سرمایه گذاری و امور طرحهای این اداره کل ارجاع می شود تا پس از بررسی های کارشناسی نسبت به صدور مجوزهای مورد نظر اقدام شود. با این وصف با توجه به اینکه طرحی هنوز از سوی هیچ متقاضی در این رابطه ارائه نشده، لذا این اداره کل اجازه اجرای هیچگونه طرحی را در محدوده مورد نظر نخواهد داد و این در حالی است که با توجه به ثبت ملی این اثر تاریخی پرسنل یگان حفاظت میراث فرهنگی استان که به عنوان ضابط قضائی نیز فعالیت می کنند به صورت مستمر این مجموعه تاریخی را مورد پایش قرار می دهند.

امید می رود تا با حساسیت و همکاری همه دوستداران میراث فرهنگی استان بتوانیم گامی هر چند کوچک در راستای حفاظت از این میراث بزرگ ملی و تاریخی در سایه توجهات خداوند متعال برداشته و این امانت بزرگ را با کمترین آسیب به نسلهای آینده تحویل دهیم.