جواد شرفخانی . دکترای مدیریت استراتژیک درگفتگو بابرنا-ایلام اظهارنمود : سقوط یکی از اولین مجتمعهای تجاری بلندمرتبه در کشور برای ما بسیار نگرانکننده است. این مجتمع میتوانست بهعنوان نماد ساختمانسازی مدرن در ایران با تدابیر شهرداری، نظام مهندسی و... بهعنوان یک سرمایه حفظ شود.
این حادثه باعث توقف فعالیت حدود ٦٠٠ واحد اقتصادی فعال که تولیدکننده و توزیعکننده عمده در کشور محسوب میشوند، شده است که قطعا بیکاری و سپس معضلات زیادی را به دنبال خواهد داشت و خانوادههای زیادی با این بحران درگیر خواهند شد.
با توجه به نزدیکی به ایام تحویل سال جدید و نقش فعالان این مجتمع در تولید و تأمین پوشاک شب عید، این حادثه باعث هدررفت منابع ملی و محصولات داخلی شد که حاصل زحمات هموطنان عزیزمان بود و رویآوردن بیش از پیش به واردات پوشاک و خروج ارز از کشور را به دنبال خواهد داشت.
معمولا حوادثی در این سطح بزرگ و با این شدت و سرعت علاوه بر اینکه داراییهای ثابت و سنگین را از بین میبرد، باعث ازبینرفتن دفاتر و سیستمهای حسابداری و اسناد تجاری نظیر چک، سفته و... نیز میشود. با توجه به اینکه تقریبا نیاز اساسی پوشاک کشور در این مجتمع تأمین میشد و چون بیشتر مناسبات اقتصادی آنها بهصورت نسیه یا از طریق چک و اعتباری است، بنابراین سوختن این اسناد و مدارک نیز یک فاجعه به حساب میآید.
آثار ترافیکی که قطعا مدت زیادی تداوم خواهد داشت، تأثیر بسیار زیادی بر اقتصاد آن منطقه خواهد داشت. این مدت از لحظه شروع آتشسوزی آغاز شده و تا آواربرداری کامل و سپس انجام فعالیت عمرانی برای احداث بنای جدید ادامه دارد.
این پدیده باعث تحمیل هزینههای مدیریتی بسیار زیادی به کشور شده است زیرا توجه بسیاری از مدیران ارشد کشور بهصورت کامل به سمت این حادثه سوق داده شده و برخی از آنها بهطور کامل در این منطقه مستقر شدهاند.
براساس برآوردها، داراییهایی که در این حادثه از بین رفتهاند، بیش از هزارو ٥٠٠ میلیارد تومان است. این رقم در حدی نیست که در شرایط اقتصادی امروز بتواند دوباره جمعآوری شود.
مسئله بسیار مهم دیگر بحث بیمه آتشسوزی است! از مجموع ٦٠٠ واحد تجاری فعال، صد واحد دارای بیمه آتشسوزی هستند که نرخ آن کمتر از ٢٠ درصد است و این در حالی است که این عزیزان خوب میدانستند که شغل آنها از نظر آتشسوزی یک شغل پرخطر است و بااینحال، ٨٠ درصد فعالان این مجتمع فاقد بیمهنامه آتشسوزی هستند؛ در حالیکه اگر دارای بیمهنامه مذکور بودند، حداقل دیگر نگران ازدستدادن داراییهای خود نبودند و میتوانستند خسارت مربوطه را از شرکت بیمه دریافت کنند؛ هرچند مسائل معنوی و روحی را حل نمیکند اما میتوانست مرهمی بر زخمهای آنها باشد.
برای روشنشدن این موضوع باید اندکی به بحث بیمه پرداخت، بیمه از دیدگاه سنتی عبارت است از حسن تعاون و همیاری برای سرشکنکردن زیان افراد معدودی بین همه افراد یک گروه یا جامعه که البته این موضوع در ایران سابقه طولانی دارد و مردم غیرتمند ایران با الهام از دین مبین اسلام و فرهنگ نیاکان خود برای کمک به جبران خسارتهای ناگهانی که برای دیگر هموطنانمان و حتی مردم دیگر کشورهای جهان پیش میآید، پیشگام بودهاند.
اما در یک قرن اخیر بیمه به شکل نوین و بر پایه علومی مانند اقتصاد، مدیریت، حقوق و آمار بنا شده است. امروزه بیمه را یکی از الزامات اقتصاد مدرن داشته و هرگونه فعالیت اقتصادی بدون پشتوانه بیمه را ناموفق میدانند. لازم به ذکر است ضریب نفوذ بیمه در ایران ٢,٥ درصد است و این در حالی است که در کشورهای توسعهیافته حدود ١٤ است و متوسط جهانی آن ٧.٥ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل میدهد. ایران در حالی رتبه ٤٢ را در این شاخص به خود اختصاص داده که ٨٠ درصد حق بیمهها را بیمههای اجباری تشکیل میدهد. یعنی قانون مردم را مجبور کرده که بهعنوان مثال بیمه شخص ثالث را خریداری کنند، در غیر این صورت با جرائم سنگین روبهرو میشوند.
با علم به اینکه سهم بیمههای آتشسوزی از جمع حق بیمههای تولیدی کشور ٤.٧ درصد است و با سابقه قریب به ١٠ سال فعالیت در بخشهای تحقیقات بازار و شبکه فروش در صنعت بیمه، فکر میکردم حداقل ٨٠ درصد آنها بیمه آتشسوزی دارند زیرا اینگونه بازارها نماد بازار مترقی و پیشرفته کشور هستند و باید اصول و مبانی تجارت و تولید حرفهای را رعایت کنند و چون شخصیتهای طراز اول صنفی هستند و سلسلهمراتب را در بازار طی کردهاند، تصور میشد ریسکهای حرفهای را به شرکتهای بیمه انتقال دادهاند، زیرا ماهیت وجودی بیمه از وجود مفهومی به نام ریسک نشئت میگیرد. امروزه هر فردی در هر سطحی از رفاه باشد، در معرض خطرات، حوادث و ریسکهایی است که خودش بهتنهایی قادر به تحمل یا جبران آنها نیست؛ بنابراین برای اینکه نگرانی خودش را در قبال این حوادث کمتر یا برطرف کند، رویآوردن به بیمه را اختیار میکند.
براساس آییننامه شماره ٩ نرخ حق بیمه آتشسوزی برای اینگونه موارد ٢,٥ در هزار است که با توجه به شرایط رقابتی بین بیمهها، حدودا با نرخ یک در هزار نیز انجام میشود؛ یعنی به ازای یک میلیارد تومان سرمایه حدودا یک میلیون تومان حق بیمه دریافت میشود.
هرچند اینگونه ساختمانها با این امنیت ضعیف قاعدتا قابلیت بیمه آتشسوزی را ندارند و باید قبل از صدور بیمهنامه ایرادات آن وضع و الزامات ایمنی رعایت شود، ولی متأسفانه فرهنگسازینکردن از سوی مراجع مختلف از جمله بیمه مرکزی، شرکتهای بیمه، صداوسیما و... باعث شده یک بنگاه اقتصادی که در مجتمع تجاری پلاسکو فعالیت میکند، نیز تمایل به انجام بیمه نداشته باشد؛ آن هم بیمه این ساختمان که حداقلهای لازم برای انجام آن را نداشته و هر لحظه امکان این حادثه را داشته است.