سناریوی مرگ کودکان در فاضلاب/ دالان های مرگ در اهواز

به گزارش خبرنگار برنا از اهواز، ام البنین خواهر علی بروایه صحنه سقوط برادر خردسالش به کانال فاضلاب را دیده و زبانش بند آمده، غروب روز 28 خرداد ماه یکی از همسایه ها در خانه را می زند، نذری آورده است؛ با باز شدن در خانه سه بچه به بیرون می دوند، علی دو ساله و نیمه، خواهرش ام البنین و پسرعمویشان ابوالفضل که او هم هم سن علی است.

مادر مشغول خیاطی بوده اما به بچه ها تاکید می کند از خانه دور نشوند، هر چند بچه ها دور هم نمی شدند، مهم نبود، چون فاصله آن کانال لعنتی تا خانه علی تنها 20 قدم است.

مصاحبه با مادری که فیلم سقوط فرزند دو سال و نیمه اش را در کانال فاضلاب دیده باشد و زبان دخترش به علت دیدن صحنه سقوط برادرش بند آمده، کار سختی است. صحبت کردن با پدری که تصویر فرزند خردسال بی جانش را کنار دریچه فاضلاب دیده باشد، آنقدرها هم ساده نیست. مادر 29 ساله علی مات و مبهوت نگاهم کرد: « بچه من دیگر برنمی گردد.»

زینب بروایه در مورد شرایط زندگی شان می گوید: «هرچه داشتیم و نداشتیم را برای خرید کلیه پدر علی فروختیم و چند وقتی است که با خانواده پدرشوهرم زندگی می کنیم ولی اصلا فکر نمی کردم این جابجایی به قیمت جان بچه ام تمام شود.»

مادر علی در حالی که خود را سرزنش می کند، زیر لب می گوید: «نمی دانستم قسمتی از کانال نزدیک خانه هنوز باز مانده است. چند وقت پیش، زن های همسایه به شهرداری اعتراض و کارگران برای درپوش گذاری کانال به محل آمدند ولی اصلا فکرش را نمی کردم که هنوز 90 سانتی از کانال روباز مانده باشد.»

هنوز هم همراهی نکردن مسئولان در آغاز حادثه از ذهن مادر پاک نشده و با گلایه می افزاید: « وقتی شکایت کردیم، به من گفتند بچه ات در فاضلاب نیفتاده و اگر همکاری محیط زیست برای دادن فیلم نبود، همچنان با انکار مسئولان روبرو بودیم. بعد از آن هم اگر تأکید استاندار و پیگیری نمایندگان نبود، حاضر نبودند جسد بچه ام را از فاضلاب  بیرون آوردند.»

بغض مادر سیاه پوش علی می شکند: «عمه اش خواب دیده که علی همراه با چهار پسر و دو دختر دیگر روی کانال در حال بازی کردن هستند. قبل از علی من، شش بچه دیگه هم در کانال فاضلاب غرق شده اند.»

دل پر همسایه ها

همسایه ها هم دل پر دارند، گویا پیش بینی سقوط کودکان در این کانال برای کاظم سعیدی همسایه بازنشسته از منابع طبیعی خانواده بروایه چندان هم دور از انتظار نبوده است. وی می گوید:« این کانال، فاضلاب مناطقی مثل کیان را منتقل می کند و ارتباطی به منطقه ما ندارد و روباز بودن آن باعث به وجود آمدن مشکلات بهداشتی مثل ابتلا به سالک شده است.»

سعیدی لکه های سالک روی دستش را نشان می دهد و می افزاید: « یک ماه پیش زنان محله برای اعتراض به روباز بودن کانال به شهرداری منطقه چهار رفتند و کارگرانی هم برای بستن کانال با سیمان فرستادند اما کار را ناقص رها کردند. در مقابل اعتراض ما قول دادند که برمی گردند ولی برنگشتند و  قسمتی از کانال روباز باقی ماند.»

وی گلایه می کند: «در این محله پارک یا فضای سبزی وجود ندارد تا کودکان در آن بازی کنند، برای پارک رفتن، باید به منطقه کیان یا شلنگ آباد برویم؛ حتی مرکز بهداشت هم نداریم.»

گویا قصه این کانال روباز از روز سقوط علی شروع نشده و سری دراز دارد.

راضی غافلی یکی از همسایه هایی است که داستان بازداشت پسرعمویش به علت اعتراض به روش درپوش گذاری ناقص کانال را تعریف می کند: « زمانی که کارگران داشتند کار می کردند، معاون شهرداری منطقه 4 هم حضور داشت. همسایه ها که شاهد کوتاهی کارگران برای پوشاندن  کانال بودند (قرار بود ضخامت درپوش سیمانی 20 سانت باشد ولی کارگران آن را 5 سانتی کردند) اعتراض می کنند و معاون شهرداری به کلانتری زنگ می زند. در ادامه مأموران چند نفر از جمله پسر عمویم را با خود می برند و برای آنها قرار بازداشت 24 ساعته صادر می کنند.»

غافلی ادامه ماجرا را چنین شرح می دهد: «همه همسایه ها به کلانتری می روند و جریان را با رئیس کلانتری در میان می گذارند. وی هم حق را به مردم می دهد و ضمن احضار شهرداری و آبفا از آنها برای درپوش گذاری صحیح کانال تعهد می گیرد.»

وی آخرین نکته را هم می گوید: « به اداره محیط زیست هم مراجعه کردیم و آنها هم اعلام کردند کانال را با همکاری آبفا برای دفع آب های سطحی ساخته اند ولی شهرداری، فاضلاب منطقه 6 را پمپاژ و از طریق این کانال به رودخانه کارون می ریزد.»

محیط زیست و تأیید حرف مردم

مدیرکل محیط زیست خوزستان هم از مشکلاتی که این کانال در ایام بارندگی برای اداره کل آنها ایجاد کرده بود می گوید: «یکی دو بار که گرفتگی آب کانال را در ایام بارندگی داشتیم، مشکلاتی برای منطقه از جمله اداره کل محیط زیست ایجاد شد و پیگیری های حقوقی و قضایی هم برای رفع آن داشتیم.»

احمد لاهیجان زاده ماجرای احداث کانال را این گونه بیان می کند: «این کانال در مقطعی توسط شهرداری برای انتقال آب های سطحی ایجاد شده بود ولی بعدها تدریجا انشعابات غیرمجاز به آن افزوده شد؛ بعدها نیز شرکت آب و فاضلاب بخشی از فاضلاب کوی علوی را به آن پمپاژ کرد.»

مدیرکل محیط زیست خوزستان یک نکته را در مورد مقصران حادثه مرگ علی متذکر می شود: «به عنوان یک کانال دفع آب های سطحی مدیریت کانال با شهرداری است ولی اینکه انتقال فاضلاب در آن رخ داده جزو مواردی هست که شرکت آب و فاضلاب باید پاسخگو باشد، بنابراین هردو نهاد باید برای این حادثه پاسخگو باشند»

معرفی مقصران مرگ علی/ آبفا و شهرداری

معاون عمرانی استانداری خوزستان اما از مشخص شدن نتیجه کمیته بررسی مرگ علی بروایه خبر می دهد و می گوید: «کمیته کارشناسی با بررسی همه جانبه ابعاد حادثه و دیدن شواهد، قراین و بازدیدهای میدانی گزارشی را ارائه دادند؛ در این گزارش با توجه به ضرورت پایش، نگهداری، بازدیدها، گوشزد کردن مسائل ایمنی توسط مسئولان مربوطه خدمات شهری و از جهتی سازمانی که راهبری و بهره برداری از شبکه های فاضلاب دارند، شهرداری و آبفا هر کدام به نوعی مسئولیتی دارند.»

فرامند هاشمی در ادامه به مقصر بودن هر دو اداره اشاره و بیان می کند: «هم آبفا و هم شهرداری در ارتباط با مرگ علی بروایه مقصر هستند که طی گزارشی به مقامات مربوطه ارائه شده ولی تصمیم گیری در ارتباط با میزان درصد تقصیر هر کدام از نهادها برعهده دادگاه و مسئولان قوه قضائیه خواهد بود.»

وی در واکنش به محرومیت، فقر و نبودن پارک برای تفریح کودکان این منطقه می گوید: « اتفاقا در آن گزارش اعلام کردیم که متروکه کردن یا عدم توجه به آن منطقه یکی از مسائل مهم و قصور دستگاه مربوطه است. همچنین شهرداری از این به بعد در راستای رفع محرومیت آن منطقه برنامه ریزی و رسیدگی به محیط اطراف را نیز در دستور کار قرار می دهد.»

ضعف شبکه آب و فاضلاب در سراسر خوزستان بر هیچ کسی پوشیده نیست ولی این ضعف زمانی زندگی را بر مردم سخت تر می کند که کودکان خردسال و بی گناه آنها معصومانه پرکشیده و در کانال های فاضلاب جان می دهند.

طی چند سال اخیر کودکان بسیاری در شهرهای مختلف خوزستان به ویژه اهواز با سقوط در کانال های مختلف جان خود را از دست داده و خانواده هایشان داغدار شده اند. کودکانی که هر کدام از پدر و مادرهای آنها پر از رویا و برنامه ریزی برای آینده های درخشانشان بودند ولی دالان های مرگ (چاه های فاضلاب) آنها را به خواب ابدی فرو برد.

مرگ دختر سه سال خرمشهری در فرودین ماه سال 90، مرگ کودک دو ساله بندر امامی در آبان ماه سال 91، مرگ پسر چهار ساله رامشیری در اسفند ماه سال 91، مرگ کودک دو و نیم ساله اهوازی در منطقه گلدشت در فروردین سال قبل، مرگ دو کودک ماهشهری در بهمن ماه سال گذشته، مرگ یک کودک سه ساله خرمشهری در اسفند ماه سال قبل و مرگ یک کودک 6 ساله آبادانی در اردیبهشت سال جاری از جمله موارد فوت کودکان خوزستانی در کانال و چاه های فاضلاب است.

«علی بروایه ها» طی سال های اخیر در خوزستان کم نبوده اند. علی بروایه مظلومانه پرکشید اما امید است فرشته ناجی دیگر کودکان باشد؛ و تراژدی پایان عمر علی که با مرگ از نوع «سقوط در فاضلاب» تعریف می شود، پایانی برای وقوع این حادثه شوم در سراسر خوزستان و کشور باشد.

انتظار می رود مسئولان خوزستان نسبت به تأمین محیط زندگی سالم به عنوان اولین حق شهروندی هر فردی به ویژه کودکان اقدامات لازم را انجام دهند تا دیگر شاهد سقوط کودکان در فاضلاب ها نباشیم. درپوش گذاری کانال های فاضلاب کمترین تقاضای مردم نجیب این استان محروم است.

گزارش: کوثر کریمی