نفت نعمت است یا انیمیشن

به گزارش خبر گزاری برنا، عدنان نصاری/نویسنده و کارگردان انیمیشن در یاداشت نوشت، ارزش کل بازار انیمیشن جهان  تا ‌سال 2016 بالغ بر 240‌میلیارد دلار بوده است. درآمدزایی انیمیشن Frozen مبلغی در حدود 1،27 میلیارد دلار بوده است، همینطور انیمیشن Minions در حدود 1،15 میلیارد دلار و Toy Story 3 حدود 1،06 میلیارد دلار درآمدزایی داشته‌اند.

براساس گزارش وال استریت، انیمیشن یکی از دو صنعت رو به رشد جهان تا سال 2025 است.بالغ بر چندین دهه است که استودیوهای بزرگ جهان امکانات تولید انیمیشن را ابتدا در ژاپن، پس از آن در کشورهای کره جنوبی، تایوان، فیلیپین، مالزی، سنگاپور، ویتنام، تایلند،اندونزی،هندو چین به علت نیروی کار ارزان‌تر تأسیس و راه‌اندازی کرده‌اند. به غیر از استودیوهای بزرگ کهنه‌کار بازار انیمیشن، این صنعت پولساز با سرعت بی نظیری در حال رشد است، به گونه‌ای که هند و چین به‌عنوان قدرت‌های آینده بازار انیمیشن جهان معرفی شده‌اند.

براساس گزارش شینهوا، منابع دولتی چین درآمد این کشور از صنعت انیمیشن را در سال 2014 حدود 16‌میلیارد دلار برآورد کرده‌اند. درآمدی معادل 65‌ درصد درآمد نفتی ما در همان سال! جالب اینکه این رقم در سال 2016 به نزدیک 20 میلیارد دلار رسیده است. خبرگزاری فرانسه درآمد هندوستان از این صنعت را 1.5‌میلیارد دلار برآورد کرده است و با پیش‌بینی رشد 30‌ درصدی درآمدزایی هندی‌ها از انیمیشن، نوشته است: «بیش از 10 استودیوی جهانی تولید انیمیشن در هند راه‌اندازی شده است که منحصرا سفارش‌های بین‌المللی را می‌پذیرند. برخی از این استودیوها با جذب سرمایه‌های خارجی مشغول تولید انیمیشن‌های مشترک با کشورهایی نظیر کانادا و فرانسه هستند. طبق آخرین آمارها صنعت انیمیشن هند در سال 2016 به رشد 8 درصدی دست یافت و درآمدزایی آن به 15 میلیارد روپیه رسید.»

بیش از 50 فیلم پرفروش تاریخ جهان، کاملاً در ساختار انیمیشن بوده و تقریباً در بیش از 80 درصد دیگر، از انیمیشن و جلوه‌های ویژه بصری استفاده شده است. در سال 2016 رکوردهای متنوعی در این حوزه ثبت شد و از 5 فیلم پرفروش سینمایی در جهان 4 فیلم آن انیمیشن بود.

اما سهم ایران از هنر-صنعت انیمیشن چیست؟ رتبه صنعت انیمیشن ایران در جهان چگونه است؟ توانایی‌های انیمیشن ایران کدام است؟بیش از 50 سال است کهایران به صنعت انیمیشن مجهز شده است؛ یعنی تقریبا در برهه‌ای که چینی‌ها از ژاپن انیمیشن وارد می‌کردند (دهه 60 میلادی) ما خود انیمیشن داخلی تولید می کردیم؛ این در حالی است که در آن زمانهند حتی واردات انیمیشن هم نداشت. اما الان آنها کجا هستند و ما کجا؟براستی مشکل انیمیشن ایران چیست؟

سوالی که اغلب برای پاسخ به آن به مواردی همچون مدیریت ضعیف،کمبود بودجه دولتی، تحریم های اقتصادی، بهم ریختگی صنفی، ضعف در بازاریابی و بازار سازی و ... اشاره کرده‌اند. اما ریشه اصلی این معضل در کجا نهفته ست؟

وابستگی کشورمان به درآمد نفتی در عرصه اقتصاد بین المللی یک روی مساله است، روی دیگر مساله در تعامل امنیت ملی کشور با درآمدهای نفتی است و تاثیری که نفت در عرصه داخلی بر حیات اجتماعی و اقتصادی دارد. متاسفانه باید اذعان کرد که اگر نفت را از اقتصاد ملی حذف کنیم تمام ارکان حیات اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاسی ما شدیدا تحت الشعاع آن قرار می گیرد. تزریق سرمایه به بخش صنعت، واردات کالاهای اساسی، تامین و دستیابی به تکنولوژی جدید صنعتی و نظامی و تامین انرژی داخلی، وابسته به درآمدهای نفتی است. به بیان دیگر امنیت اقتصادی، امنیت اجتماعی و حتی از دیدگاهی فراتر، امنیت و ثبات سیاسی کشور تحت تاثیر درآمدهای نفتی و به عبارتی اقتصاد نفتی است. توجه تمام عیار دولت و دولتمردان به این منبع اقتصادی چشم ها را به روی دیگر منابع عظیم درآمدزایی بسته است. این در حالی است که اهمیت انیمیشن برای اقتصاد ژاپن به اندازه‌ای است که این کشور وزارتخانه مستقلی به نام صنعت انیمیشن و کمیک دارد. اقتصادی که بر پایه خلاقیت و دانش نامحدود شکل گرفته است نه ذخایر محدود زمین.

در حال حاضر اشتغال مستقیم از طریق صنعت نفت در حدود ۱۵۰ هزار نفر است، در مقابل ۱۷ میلیون نیروی کار وجود دارد که کمتر از یک درصد آن را تشکیل می دهد. بنابراین صنعتی که تا این حد برای ما مهم است در جامعه جوانی که دائماً احتیاج به اشتغال دارد، فرصت اشتغال مستقیم کمی را فراهم کرده است. صنعتی که درآمدزایی آن تقریبا به اندازه درآمدزایی چین از انیمیشن است و فقط این سهم اندک را از اشتغال بوجود آورده است.

این در حالی است که کشورهای نوپای انیمیشن همچون هند در حال پیمودن قله های ترقی هنر-صنعت انیمشن هستند و به درآمدزایی قابل توجهی از این عرصه رسیدند و در مقابل ایران هنوز حتی صنف انیمیشن هم ندارد!

با توجه به اینکه خیلی از اساتید این عرصه، به حق ایران را ترک کردند اما هنوز هم نیروهای حرفه ای و متخصص در ایران وجود دارد. متاسفانه وضعیت کنونی انیمیشن ایران کم کم این اساتید را نیز سرخورده خواهد کرد تا سودای ترک ایران را در سر بپرورانند.

انیمیشن در ایران هیچ‌گونه سازوکار حرفه‌ای برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی ندارد. تولیدات ضعیفی که ماحصل بودجه های اندک و سلیقه مدیران غیرمتخصص می باشد نه قدرت بازاریابیدارند و نه بازار سازی. اعمال محدودیت‌های مادی و سلیقه‌ای باعث تولید کالاهای سفارشی بی کیفیت می‌شود که نه‌قابلیت عرضه در بازار جهانی را دارند و نه در بازار داخلی موفق به جلب رضایت مخاطب شدند. اغلب هنرمندان انیمیشن در ایران با تلاش‌های شخصی و شرکت در جشنواره‌های جهانی تلاش می‌کنند توجه بازار جهانی را به پتانسیل‌ها و تولیدات خود جلب کنند. پدرخوانده های این عرصه هم که صرفاً با لابی‌های خود تبدیل به ویترین انیمیشن ایران شدند، نه توان تولید کیفی دارند و نه محتوایی. انیمیشن های سینمایی که بر پرده سینما نمایش داده شدند گواه این مدعاست. وجود این افراد با آثار ضعیفشان که منجر به درآمدزایی ضعیف یا عدم بازگشت سرمایه شده، حمایت مالی سرمایه گذاران را از توانمندان این عرصه سلب کرده است. البته در این میان هم اساتید توانمندی اقدام به ساخت انیمیشن‌های سینمایی کردند که در عرصه بین الملل جوایزی را کسب کرده و هویت ما را در خارج از کشور غنا بخشیدند.

شاید اگر صنعت نفت را نداشتیم، وضع مدیریت ما نه ‌تنها در بخش انیمیشن بلکه در بخش‌های دیگر هم بهتر می‌شد. شاید در این صورت، صنعت فرا پولساز را به وضوح می‌دیدند. صنعت انیمیشن ایران بازار بکری برای جهانیان است. توان تولید با کیفیت استاندارد و نیز قیمت تولید بسیار پایین به نسبت بازار جهانی از مزیت هایی است که می تواند نام ایران را در این صنعت از چین و هند بالاتر ببرد.