یک قدم مانده تا جنگ جهانی بر سر آب / ۷۰ درصد آب کشور صرف زمین های کشاورزی می شود

شاهرخ فاتح رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست خبرگزاری برنا، گفت: «کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک قرار گرفته و ذاتا از نظر جغرافیایی استعداد خشک شدن را دارد. کم آبی مشخصه ذاتی همه کشورهایی که در این ناحیه جغرافیایی قرار دارند، است. به لحاظ تاریخی نیز،  بر اساس کتیبه هایی که به دست آمده، از هزاران سال پیش ایران در منطقه خشک قرار داشته است، بنابراین اتفاق جدیدی نیست که به تازگی رخ داده باشد.»

وی بیان کرد: «خشکسالی ریشه ی  آب و هوایی دارد؛ به نوعی نقطه شروع پدیده خشکسالی کم بارشی و افزایش دما است.»

فاتح با بیان این مطلب که خشکسالی پس از مرحله هواشناسی وارد فازهای متوالی و بعدی خود می شود، تشریح کرد:  «خشکسالی کشاورزی موجب آسیب رسانی به کشاورزی می شود؛ بعد از خشکسالی کشاورزی، وارد فاز خشکسالی هیدرولوژی و یا آب شناسی می شود که این خشکسالی به منابع آبی آسیب می زند.»

وی در ادامه تصریح کرد: «کاهش آب های سطحی و زیر سطحی موجب خشک شدن رودخانه ها، تالاب ها و کاهش آب پشت سدها می شود. تحت تاثیر  قرار گرفتن منابع آبی در ادامه منتهی به رخ داد اتفاقات و بحران های جدی تری در آینده می شود.»

 رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در ادامه به تشریح خشکسالی اقتصادی اجتماعی پرداخت و بیان کرد: «کشاورز یا شهروندی که معیشت آن وابسته به منابع آبی است با شروع خشکسالی  شغل خود را از دست می دهد؛ در ادامه این اتفاق اگر این افراد در روستا زندگی کنند بعد از مدتی به شهر مهاجرت خواهند کرد. تبعات مهاجرت روستایی ها حاشیه نشینی و مهاجرت به کلان‌شهرها همراه با پیامدهای منفی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. بطوریکه هم اکنون بسیاری از روستاها تحت تاثیر این پدیده تخلیه شده اند.»

وی با بیان این مطلب که درکنار مشخصه‌های طبیعی خشکسالی، یک سری فعالیت‌های انسانی منجر به تشدید تبعات بحران آب در کشور می‌شود، گفت: «هر کشوری اگر  مراقبت‌های لازم را انجام ندهد و  سو استفاده از منابع طبیعی (سو استفاده به معنی استفاده بیش از حد منابع ) با توجه به ظرفیت مشخص آن منابع داشته باشد، با تشدید تبعات و آثار بحران کمبود آب و خشکسالی مواجه می‌شود. اگر از طبیعت هر منطقه‌ای بیش از حد طبیعی و آستانه ظرفیت منابع آن بهره‌کشی کنیم، دچار آسیب می‌شود. در زمان خشکسالی یکی از مهم‌ترین مسائل کنترل مصارف کشاورزی است. کارشناسان بر این باورند که بین ٧٠تا ٩٠ درصد منابع آبی کشور صرف کشاورزی می‌شود.»

فاتح با اشاره به اینکه ایران تحت تاثیر گرمایشی کره زمین هم قراردارد، تصریح کرد: «همه آمارها نشان می‌دهد زمین  گرم‌تر شده و به سمت گرم‌تر شدن هم پیش می‌رود. متاسفانه همزمان با با تغییر شرایط موجود یعنی کاهش بارندگی و افزایش دما،  نه تنها خودمان را با شرایط موجود سازگار نکرده‌ ایم بلکه بهره‌کشی بیش از اندازه از طبیعت داشته‌ایم. در کشاورزی الگو مناسب اقلیمی  کشت و در خصوص صنایع، جانمایی صحیح صنایع را رعایت نکرده‌ایم برای مثال مجاز به کاشت برنج در اصفهان، یزد و سیستان بلوچستان نیستیم بلکه به جز گیلان و مازندران نباید در مکان دیگری برنج کاشت شود.»

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در خصوص راهکارهای حل مشکل آب در کشور گفت: « اصلاح الگوی کشت اصلی‌ترین راهکار است. بسیاری از روش‌ها در کشاورزی سنتی است که اکثر روش‌های سنتی موجب کاهش  راندمان بخش کشاورزی می‌شود. در شرایطی که مصرف آب کشاورزی بین  70 تا 90 است، راندمان این بخش تنها 30 تا 40 درصد محاسبه شده است. با اصلاح روش‌های کشاورزی و حرکت به سمت صنعتی و مدرن شدن بخش کشاورزی شرایط مطلوب‌تر خواهد شد. توزیع جمعیت و کاستن از بار جمعیتی کلان‌شهرها و برقراری تعادل در بهره‌کشی منابع آبی نیر از دیگر راهکارها است.»