در «بزم رزم» اشتباهات به نوستالژی تبدیل نمی‌شود

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، در چهارمین جلسه «عصرانه مستند» برنامه نمایش و نقد و بررسی فیلم مستند «بزم رزم» با حضور وحید حسینی کارگردان و مهدی یزدانی خرم نویسنده و روزنامه نگار عصر روز گذشته سه شنبه 6 آذرماه در خانه مهر رضا برگزار شد.

مهدی یزدانی خرم در این نشست که اجرای آن را نغمه دانش آشتیانی برعهده داشت، گفت: زمانی که فیلم «بزم رزم» را دیدم متوجه شدم با بسیاری از موسیقی هایی که در آن پخش می شود خاطره دارم و همین باعث می شد که گاهی برخورد حسی با این قطعه ها پیدا می کنم. این موضوع برایم جالب است که بدانم افرادی که دهه 60 را تجربه نکرده اند چه حسی نسبت به این قطعات دارند.

وی با طرح این موضوع که برخورد نوستالژیک با گذشته نباید اشتباه های آن را تطهیر کند، توضیح داد: نگرانی که برای فیلم داشتم این بود که مساله «موسیقی و سانسور» در آن دهه را تبدیل به امر نوستالژیک نکند که خوشبختانه با تکثر صداها و آرا در این مستند، این خطر رفع شده است.

این روزنامه نگار ادامه داد: در «بزم رزم» انبوهی صدا و فیلم قرارمی گیرد از غلام کویتی پور، حسین علیزاده ، صدای شجریان و مدیران فرهنگی وقت، گروه سرود آباده و... و  اینقدر این صداها متکثر هستند که آن خوانش صرفا نوستالژیک را از بین می برد و فیلم را از این شکل روایت فراتر می برد؛ یعنی روایت کردن هنرمند در تجانس با قدرت.

یزدانی خرم در تبیین تجانس هنرمند و قدرت گفت: ما همیشه فکر می کنیم آرتیست لزوما مقابل قدرت می ایستد اما در این فیلم می بینیم که در کنار قدرت حرکت می کند. جدای از مدیران فرهنگی که شجاعانه برخی موارد را اعتراف کردند اما عده ای از هنرمندان هم ابایی نداشتند از اینکه بگویند با آنها همراه بودند و کنار هم قرار گرفتن آنهاست که رزم واقعی فیلم را می سازد.

وی با بیان اینکه قهرمان فیلم حسین علیزاده است، گفت: از ابتدا تا انتهای فیلم که تدوین درستی هم دارد ما حسین علیزاده را در دوره های مختلف می بینیم؛ ابتدا که یک آدم انقلابی پر از  شور است تا انتها که به کلمه پسافاجعه می رسد و می گوید من راوی این فاجعه هستم. به نوعی او یک قدم جلوتر از وضعیت حاکم بر فیلم است. البته جای برخی صداها در این فیلم خالی است و ما خلائی را در فیلم می بینیم که شامل آدم های قبل از انقلاب می شود. 

یزدانی خرم افزود: به اعتقاد من در این فیلم داستان انقلاب اتفاق می افتد؛ داستان صداهای مختلفی که برخی قدرت بیشتری داشتند و برخی قدرت کمتری. من خوشحالم که « بزم رزم» به این سمت نرفت که چهره طرد شده و زمین گیر شده از این شخصیت ها را نشان دهد. «بزم رزم» روایت ترحم نیست و کسانی که در فیلم هستند قطعات فاخر و اصولمند خود را تولید کرده اند.

وی ادامه داد: در رزمی که در فیلم بین صداها شکل می گیرد برخی سربلندتر بیرون می آیند.80 درصد قطعاتی که در فیلم می شنویم در زمان خود مصرف شدند و تنها 20 درصد توانستند ماندگار شوند. 

در ادامه نشست که با استقبال خوب مخاطبان رو به رو شده بود، وحید حسینی کارگردان «بزم رزم» درباره منابع مورد استفاده خود در فیلم گفت: بیشتر تلاشم این بود تا از هر کدام از شخصیت های فیلم چیزی بدست آورم اما مشکل این بود که معمولا این آدم ها دیر اعتماد می کنند و حتی عکس هایشان را هم نمی دهند به همین دلیل سعی کردم  در ابتدا اعتمادشان را جلب کنم و بخشی از منابع را از خودشان بگیرم.

وی افزود: آقای مجید درخشانی عکس های بسیار خوبی داشت که بخشی از آنها را در اختیار ما قرار داد. بخش عمده ای هم  توسط واسطه ای از صدا و سیما و بخشی خیلی خوب که مربوط به فیلم های 35 و 16 میلی متری بود توسط  مدیر فیلمخانه ملی خانم طاهری که کمک بسیاری به ما کردند در اختیارمان قرار گرفت. در حوزه صدا موزه موسیقی آرشیو خوبی دارد که همکاری خوبی کردند و من هم تا آنجایی که ممکن بود گوش دادم و تعدادی را انتخاب کردم. بخشی هم تصاویر مربوط به انقلاب و جنگ بود که از قبل داشتم چون قبلا آثاری در این مورد ساخته ام.

وی با بیان اینکه درباره حضور زن ها در عرصه موسیقی در این فیلم غفلت کرده است، افزود: در ابتدای فیلم که مربوط به سال های 57 است گروه موسیقی خانم ها را نشان می دهیم و کات می دهیم به آقایان. بعدها که دوستان منتقد نوشتند متوجه شدم که غفلت کردم و می توانستم به بحث حضور زن ها هم اشاره کنم .البته این بخش نمی توانست جای خیلی پررنگی داشته باشد زیرا موضوع «بزم رزم» موسیقی جنگ و مولفان این عرصه است که ما آهنگساز زن در آن دوره نداشته ایم، اما به دلیل  اینکه بخشی از آن به بستر اجتماعی آن زمان می پردازد می توانستیم به این موضوع هم بپردازیم.

کارگردان «بزم رزم» درباره وضعیت معیشت شخصیت های فیلم در آن دوره نیز گفت: طبیعی بود که بسیاری از شخصیت های فیلم در کنار هم نمی نشستند زیرا برخی ها سفارشی کار می کردند و پول کلانی هم می گرفتند و برخی اینگونه نبودند. من اینها را در فیلم نیاوردم زیرا دوست داشتم برای مخاطب در پایان فیلم، عشق به موسیقی و ایران باقی بماند. می خواستم این شخصیت ها با هر اختلاف سلیقه اعتقادی، در کنار هم باشند و نشان دهم که دغدغه آنها ایران بوده و برای کشورشان کار می کردند. فیلم در نهایت با امید تمام می شود ولی به دنبال آن نبودیم که نشان دهیم مشکلات موسیقی حل شده است.

وی درباره اینکه چرا در ابتدای فیلم از برخی اتفاقات و موضوعات به سرعت رد شده است، توضیح داد: من معتقدم موسیقی انقلاب خودش یک فیلم است و به دلیل اینکه می خواستم بگویم چه اتفاقی برای موسیقی جنگ افتاد تنها اشاره ای در ابتدای فیلم به موسیقی انقلاب داشتم زیرا موضوع اصلی فیلم موسیقی جنگ است یعنی از همان ابتدا ایده ای که برای ساخت این فیلم ارائه داده بودم درباره موسیقی جنگ بود ضمن اینکه اگر می خواستم نمونه هایی برایانقلاب بیاورم آدم ها را در دسترس نداشتم تا تصنیف هایشان را بشنویم.

این نشست با پرسش و پاسخ مخاطبان تا یک ساعت بعد ادامه یافت. پرسشگران به تحسین تدوین فیلم پرداختند و سوالاتی از محدثه گلچین عارفی تدوینگر «بزم رزم» پرسیدند که وی به آنها پاسخ داد.