آیین آواز بستری مناسب برای جلوه گری موسیقی

به گزارش سرویس فرهنگ و هنر خبر گزاری برنا ؛ بیست و نهمین برنامه موسیقی آیین آواز روز سه شنبه در سالن ارسباران در حالی برگزار شد که بسیاری از خوانندگان و نوازندگان مطرح این عرصه هنری در این برنامه حضور داشته و وجود جوانان جویای نام و شاگردان این اساتید موجب پر باری برنامه شده بود. 

این برنامه هر ماه در سالن ارسباران بر برگذار می شود  و در این دوره به اجرای زنده شش برنامه موسیقایی پرداخت و همچنین مبحث تخصصی آهنگ گفتاری کلام توسط چهار تن از اساتید آواز مورد بررسی قرار گرفت .

استادان میلاد کیایی ، مهدی آذرسینا، محمد ملاقلی، مرتضی غزنوی و همچنین مهمان ویژه این برنامه استاد محمد تقی سعیدی در این دروه آیین آواز حضور پررنگ داشتند . 

در ابتدای برنامه  علی سهیلی در دستگاه سه گاه به همراه  تنبک محسن علیزادگان و سنتور  پیام کریمی به اجرای برنامه پرداختند . 

اجرای دوم این برنامه توسط حامد شکر الهی آوازه خوان و نوازندگی تنبک  مصطفی هاشم زاده و  ویلن  مرتضی قلیان برگزار  شد . 

محسن سلطانی (سلطان الکُتابی) و استاد محمد تقی سعیدی  مهمان ویژه برنامه با نواختن ساز سه تار در اجرای سوم برنامه به جلوه گری موسیقایی پرداختند . 

 در ادامه  مبحث فنی و تخصصی بررسی دقیق و درست « آهنگ گفتاری کلام»  در آواز توسط چهار تن از هنرمندان عرصه آواز مورد بررسی قرار گرفت .

این نشست با حضور محمدتقی سعیدی (آواز خوان و مدرس آواز مکتب اصفهان)،   مهدی آذرسینا (کمانچه‌نواز، آهنگساز و پژوهشگر موسیقی)،  شفیع شجاعی‌ادیب (حافظ‌پژوه و مولوی‌پژوه) و علی شیرازی (آوازخوان و مدرس آواز) شکل گرفت.

ابتدا علی شیرازی به عنوان کارشناس‌مجری نشست این ماه گفت: «چند سال است که مدخل بسیار مهمی در آواز ملی خودمان مرا سخت به خود مشغول کرده است. این مدخل عبارت است از کاربرد درست و دقیق آهنگ گفتاری به هنگام اجرای شعر در آوازخوانی. باید دقت کنیم آهنگ گفتاری که ترکیب و اصطلاحی است که خودم برای این مدخل انتخاب و در واقع پیشنهاد کرده‌ام، بخش مهمی از دکلاماسیون شعر و در واقع پس از ادای صحیح تلفظِ یکایک کلمات شعر و شاید در کنار رعایت وزن و حس و حال شعر، از مهمترین بخش‌های شعرخوانی در آواز است که هر هنرجو و آوازخوانی ملزم به یادگیری و رعایت دقیق و درست آن است.

وی سپس شروع به خواندن بخشی از تصنیف قدیمی و مشهور «نازار دلی» کرد که ساخت آن منسوب به مرحوم حبیب سماعی است و تا امروز توسط خوانندگان بسیاری اجرا شده است. شیرازی وقتی به این نقطه از تصنیف یعنی «زان می‌ترسم که از دل‌آزردن تو/ دل خون شود و تو در میانش باشی» رسید توضیح داد: اینجا شعر به «دل، خون شود» که می‌رسد، ملودی تصنیف در این قسمت تا چه حد مستعد است که دل و خون که دو کلمۀ مجزا و جدا از هم هستند در قالب یک کلمۀ واحد ادا شود و از قضا – متأسفانه - در بیشتر اجراهای فراوان به یادگار مانده از این تصنیف زیبا نیز چنین اتفاقی افتاده است. در واقع دل و خون که دو کلمه هستند در این اجراها به صورت کلمۀ سرِ همِ «دلخون» به گوش می‌خورند. همه ما هم می‌دانیم که دلخون در فارسی، صفت محسوب می‌شود. حال آنکه شاعر اصلاً منظورش چنین نبوده و همان «دل، خون شود» را مدّ نظر داشته است.

وی افزود: در واقع رعایت آهنگ گفتاری درست و دقیق کلمات، مصراع‌ها و ابیات شعر یا سطرهای تصنیف و ترانه، یک مرحله پس از برطرف کردن ایرادهای تلفظی کلام آثار باکلام موسیقایی ماست. یعنی زمانی که خواننده شعر را از نظر تلفظ تک تک حروف و کلمات آن درست ادا کرد. اما خب اینجا با تهدید جدیدی روبروییم که آن ادا نکردن درست آهنگ کلمات است.

محمدتقی سعیدی میهمان ویژۀ نشست دی‌ماه نیز در تکمیل حرف‌های کارشناس‌مجری برنامه گفت: رعایت مو به موی آهنگ گفتاری شعر همواره در آثار آوازخوانان بزرگ این مرز و بوم مرسوم بوده است. از جمله این بزرگان می‌توانم به استادم زنده‌یاد تاج اصفهانی اشاره کنم که تدقیق در هر یک از آثارش می‌تواند درسی مهم در آواز برای هر هنرجو یا خواننده‌ای باشد. اساساً آموختن دقیق و درست فن شعرخوانی برای هر آوازخوانی لازم است و به جز این مسیر، نمی‌توان آوازهای خوب و کاملی را اجرا کرد و به گنجینه آثار آوازی کشورمان افزود.

کارشناس بعدی برنامه که سخن گفت مهدی آذرسینا بود که اظهار کرد از نظرش ملودی بر کلام ارجحیت دارد.ضمن اینکه از دیدگاه وی کلام فخرآمیز فارسی و آثار شاعران گرانقدر ما چیزی نیست که در سابقه ذهنی مخاطبان آواز نادیده گرفته شده و آن‌ها مثلاً تحت تأثیر ادای نه چندان دقیق یک خواننده متوجه آن قسمت از شعر نشوند. آذرسینا ریشه‌های ادبیات فارسی را آنقدر عمیق دانست که به نظرش با درست و دقیق ادا نکردن یک کلمه از بیت شعری، به آن لطمه وارد نخواهد شد.

شجاعی ادیب اما نظری در تقابل با آذرسینا داشت و گفت: رعایت دقیق آهنگ کلمات چیزی نیست که بتوان آسان از کنارش گذشت. من هم مثل آقایان سعیدی و شیرازی صد درصد موافق دانستن ظرایف شعری و ادبی در نزد یکایک آوازخوانان عزیز هستم و به شدت هم بر این امر پافشاری می‌کنم.

در اجرای بعدی ابوالفضل گودرزی نوازنده تار ؛ آواز مهدی محمدی را در دستگاه نوا  پاسخ داد .

محمود صفی زاده در آواز افشاری برای سنتور حسین قاسم پور و تنبک مصطفی هاشم زاده آواز خواند 

و در پایان بخش ویژه اجرای موسیقی استاد محمد تقی سعیدی  به همراه توسط گروه نوازندگان شهرام میر جلالی تار  ، سعید اربابیان نی ،  پدرام بلورچی تنبک به اجرای موسیقی به روی صحنه رفتند .

سی‌امین دوره آیین آواز بیست و سوم بهمن ماه ساعت 18 در سالن ارسباران اجرا خواهد شد.